راهبرد محاسبه نرخ سود و ارز
دنیای اقتصاد- رییس‌کل بانک مرکزی موضع این نهاد را در خصوص دو متغیر اقتصادی نرخ سود و نرخ ارز اعلام کرد، ولی‌اله سیف با تاکید بر اینکه «نرخ سود بانکی باید با تورم متناسب باشد»، منظور از تورم را در این گزاره «تورم انتظاری» دانست. سیف همچنین با اشاره به نظام ارزی «مدیریت شناور شده» در کشور، افزود: بانک مرکزی از روند تعیین قیمت در بازار حمایت می‌کند، اما از اثرات شوک‌های قیمتی ناشی از اخبار مثبت و منفی نیز بر نرخ ارز ممانعت می‌کند.
نرخ سود را تورم انتظاری و نرخ ارز را بازار تعیین می‌کند
راهبرد بانک مرکزی برای محاسبه دو متغیر اقتصادی
گروه بازار پول- رییس‌کل بانک مرکزی با بیان اینکه «بر اساس منطق اقتصادی، نرخ سود بانکی باید با تورم متناسب باشد»، منظور از تورم را در این گزاره «تورم انتظاری» دانست.
ولی‌الله سیف با تاکید بر این موضوع توضیح داد: «با توجه به چشم‌انداز نزول تورم در آینده و کاهش تقریبا پنج‌درصدی آن تا پایان سال، این نرخ باید مبنا قرار بگیرد». رییس‌کل بانک مرکزی در عین حال «افزایش نرخ سود بانکی» را جهت‌گیری فعلی شورای پول و اعتبار ندانست و گفت موضوع اصلی و مورد تاکید این شورا، «از بین بردن عدم‌تعادل در بازارها» خواهد بود. به گفته سیف، بر این اساس قرار است «افزایش نرخ سود اوراق مشارکت» از سوی این شورا مورد بررسی قرار گیرد.
ولی‌الله سیف با تاکید بر اینکه «تعدیل نرخ ارز باید بر اساس منطق اقتصادی باشد» وجود «نظام شناور ارزی» را به این معنا دانست که بانک مرکزی تابع روند بازار است، اما از شوک‌های قیمتی اخبار جلوگیری می‌کند. به گفته سیف، ساماندهی بانک مرکزی نیاز به «تجدید ساختار و بازآرایی» دارد تا بتواند بازار غیرمتشکل پولی را در کشور ساماندهی کرده و شرایطی مطلوب برای اداره نظام بانکی پیشرفته مهیا کند.
سود بانکی با «تورم انتظاری» تعیین می‌شود
به گزارش پایگاه روابط عمومی بانک مرکزی، ولی‌الله سیف در همایش سراسری مدیران ارشد بانک سپه با اشاره به این موضوع که براساس منطق اقتصادی، بین تورم و نرخ سود تناسب وجود دارد، افزود: «با وجود تورم 40 درصدی، نرخ سود بانکی 20 درصد‌ی پذیرفتنی نیست». وی افزود: «توجه به این نکته نیز ضروری است که تورم قرار نیست در حد 40 درصد بماند؛ چراکه وقتی بحث تناسب تورم و سود بانکی مطرح می‌شود، منظور تورم مورد انتظار است. با توجه به اینکه پیش‌بینی‌ها در مورد تورم موید روند نزولی آن و کاهش حدودا پنج درصدی نرخ تورم است، نباید نرخ 40 درصدی را برای سود بانکی مبنا قرار داد.»
همچنین رییس‌کل بانک مرکزی صبح دیروز در حاشیه جلسه شورای گفت‌وگو، درباره تصمیم بانک مرکزی برای افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی و اوراق مشارکت گفت: «بانک مرکزی گزارش‌هایی را در خصوص نرخ سود بانکی آماده کرده که در دستور کار شورای پول و اعتبار قرار دارد. اما در حال حاضر جهت‌گیری کلی در این شورا بر افزایش نرخ سود بانکی نیست. هر چند ترمیم‌هایی در ساختار برخی محصولات باید انجام شود که از جمله آنها می‌توان به اوراق مشارکت اشاره کرد تا بتواند با سایر نرخ‌های موجود در نظام بانکی متعادل شود». سیف تاکید کرد: «رقم سود سپرده سرمایه‌گذاری بلندمدت بانک‌ها اکنون از 20 درصد بیشتر است و زمانی که اوراق مشارکت منتشر می‌کنیم، این اوراق جذابیت زیادی ندارد؛ بنابراین برای افزایش جذابیت اوراق و ایجاد تعادل در نرخ‌ها، افزایش نرخ سود اوراق مشارکت در دستور کار شورای پول و اعتبار است».
رییس‌کل بانک مرکزی با بیان اینکه «مسلما تعدیل نرخ‌ها به معنای افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی نخواهد بود»، اضافه کرد:‌ اصل موضوع تعدیل نرخ‌ها است و به دنبال از بین بردن عدم‌تعادل هستیم. وی با تاکید بر اصلاح هر چه سریع‌تر نرخ سود اوراق مشارکت، خاطرنشان کرد: اگر نرخ اوراق مشارکت پایین باشد، منابع به سمت سایر ابزارها حرکت می‌کند. اصولا باید بین نرخ‌های موجود در بازار تناسب وجود داشته باشد و شورای پول و اعتبار در‌صدد تنظیم تعادل نسبی بین نرخ‌های موجود است و از این طریق ثبات بیشتری در بازار به‌وجود خواهد آمد.
تعدیل نرخ ارز باید بر اساس منطق اقتصادی باشد
ولی‌الله سیف در ادامه در پاسخ به پرسشی مبنی بر «امکان کاهش نرخ ارز تا پایان سال» اظهار کرد: نرخ ارز متناسب با شرایط بازار تغییر می‌کند و حتما این امکان وجود دارد که شاهد کاهش نرخ ارز باشیم و این موضوع بعید نیست. جهت‌گیری‌های اقتصادی آثاری را بر نرخ ارز در بازار خواهد گذاشت.
رییس‌کل بانک مرکزی ادامه داد: «بحث ما تغییرات ناگهانی نرخ ارز است که عدم‌ثبات در اقتصاد ایجاد می‌کند؛ بنابراین اگر نرخ ارز در بازار براساس منطق‌های اقتصادی تعدیل شود، از نظر ما مطلوب است و هیچ کس مخالفتی با این موضوع ندارد».
وی در خصوص اظهارات قبلی خود در خصوص «کف قیمت در بازار ارز» توضیح داد: «زمانی که آن بحث درباره کف نرخ ارز مطرح شد، مخالفتی با کاهش نرخ ارز وجود نداشت؛ بلکه نگرانی‌هایی از سوی صادرکنندگان مطرح شده بود. بانک مرکزی بر اساس بررسی‌هایی که انجام داده بود، اعلام کرد که بعید است نرخ ارز از 3000 کمتر شود، اما وقتی جهت‌گیری‌های اقتصاد علامت‌های مثبتی را از خود نشان دهد، می‌تواند بر نرخ ارز تاثیرگذار باشد».
تبعیت از بازار و ممانعت از شوک
رییس‌کل بانک مرکزی در خصوص اینکه «رقم منطقی برای نرخ دلار چقدر است؟» اظهار کرد: «بانک مرکزی نمی‌تواند رقمی اعلام کند و محاسبه دقیقی ندارد، اما براساس پارامترهای اثرگذار، محدوده‌های تقریبی برای نرخ ارز به دست می‌آید که بانک مرکزی آنها را در بازار رصد می‌کند». به گفته سیف «بانک مرکزی وظیفه دارد مجری «نظام شناور مدیریت‌شده ارزی» باشد؛ لذا از بازار تبعیت می‌کند و همچنین اگر یک خبر ناگهانی بخواهد شوک قیمتی ایجاد کند، از آن ممانعت می‌کند».
مهم‌ترین اولویت بانک مرکزی
رییس‌کل بانک مرکزی «رفع نواقص و ابهام‌ از بخشنامه‌های ارزی 2 سال اخیر» را «مهم‌ترین اولویت بانک مرکزی» خواند و افزود: برای رفع این نواقص، یک تیم متخصص ارزی در بانک مرکزی جهت بازنگری‌ بخشنامه‌های قبلی تشکیل شده است. ولی‌الله سیف اظهار کرد: «بانک مرکزی به عنوان دستگاه سیاستگذار و ناظر بر نظام بانکی با معضلاتی روبه‌رو است که باید آنها را تعدیل و اصلاح کرد».
رییس‌کل بانک مرکزی با بیان اینکه «کارکنان نظام بانکی وظیفه دارند وقتی فعالان اقتصادی و مشتریان به شعبه مراجعه می‌ کنند، ضوابط و مقررات را به صورت شفاف توضیح دهند» افزود: ابهام در بخشنامه‌ها نباید موجب خسارت و زیان مشتریان شود. سیف خاطرنشان کرد: «باید تلاش کنیم با بهره‌گیری از روش‌های دقیق علمی و سنجش نظرات مشتریان، به نوع قضاوت آنان آگاهی یابیم و بر اساس آن، به منظور ارتقا و نگاه مثبت مشتریان برنامه‌ریزی کنیم».
بانک مرکزی نیاز به تجدید ساختار دارد
رییس‌کل بانک مرکزی «ساماندهی بازار غیرمتشکل پولی» را از اولویت‌های‌ اصلی بانک مرکزی برشمرد و تصریح کرد: باید هر چه سریع‌تر فعالیت موسسات اعتباری و صندوق‌های قرض‌الحسنه در نظام پولی کشور به صورت کامل تحت نظارت بانک مرکزی قرار گیرد. رییس شورای پول و اعتبار با اشاره به «عدم‌تطبیق ساختار نظام بانکی با استانداردها و تجربیات روز بانکداری دنیا» گفت: باید ضمن بهره‌گیری از استانداردهای روز صنعت بانکداری، به سرعت فاصله‌ها را از میان برداریم و این مستلزم استفاده از تجربیات روز دنیا است.
سیف تصریح کرد: در بهره‌گیری از تجربیات نظام بانکی بین‌المللی باید شرایط فرهنگی کشور مدنظر قرار گیرد و بر اساس این معیار، تجربیات بانکداری روز اجرا و پیاده سازی شود. وی افزود: «بانک مرکزی احتیاج به تجدید ساختار و بازآرایی دارد تا شرایطی مطلوب برای اداره نظام بانکی پیشرفته مهیا کند.»
دادگاه‌های تخصصی برای مطالبات معوق
رییس شورای پول و اعتبار از شکل‌گیری کمیته‌ای در بانک مرکزی به منظور وصول مطالبات بانک‌ها خبر داد و افزود: «بانک مرکزی‌ پیشنهاد کرده است که دادگاه‌های تخصصی برای رسیدگی به پرونده‌های مطالبات معوق نظام بانکی تشکیل شود تا از این طریق سرعت لازم در تعیین تکلیف این پرونده به‌وجود آید.»
وی با بیان اینکه همواره در جامعه این شبهه وجود داشته است که بانک‌ها با انگیزه افزایش سود، سپرده‌های قرض الحسنه را جمع‌آوری می‌کنند، ضمن تقبیح این عمل تاکید کرد: «بانک مرکزی به هیچ وجه نمی‌تواند چنین اقداماتی را تحمل کند و به‌منظور جلوگیری از امکان وقوع چنین مواردی و رفع شبهات موجود، نسبت به تفکیک فعالیت‌های قرض الحسنه از عملیات بانکی اقدام کرده است.»
انقباض پولی با نگاه به نیازهای تولید
رییس‌کل بانک مرکزی با بیان اهمیت تولید در مقطع کنونی اقتصاد کشور خاطرنشان کرد: بانک‌ها باید با برنامه‌ریزی و جهت‌گیری درست و دقیق، شرایط رشد تولید را فراهم کنند.
سیف با بیان اینکه خروج از شرایط رکود تورمی در اقتصاد مستلزم اتخاذ سیاست انقباضی پولی توام با نگاه دقیق به نیازهای بخش تولید است، افزود: «آثار منفی تزریق نقدینگی باید از طریق استفاده بهینه از آن و تامین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی خنثی شود.» رییس شورای پول و اعتبار ادامه داد: بهره‌گیری درست از تسهیلات می‌تواند به افزایش تولید و اشتغالزایی منجر شود.
سیف با اشاره به این مطلب که به منظور افزایش قدرت اعطای تسهیلات بانک‌ها در تامین نیاز سرمایه در گردش واحدهای تولیدی به بانک‌های بدهکار جهت تسویه بدهی‌هایشان به بانک مرکزی فرصت مناسبی داده خواهد شد، افزود: اما باید توجه داشت تحقق اهداف بلندمدت اقتصادی مستلزم نظم و انضباط در بازار پول و فعالیت‌های بانکی است. وی با تاکید بر اینکه «بانک مرکزی، ضامن استمرار و حرکت باثبات شبکه بانکی است»، تصریح کرد: «باید بین بانک مرکزی و شبکه بانکی ارتباطی دو سویه وجود داشته باشد.»
سیف خاطرنشان کرد: «در برنامه‌ریزی‌های مدنظر، توجه ویژه به تولید صادرات محور و ایجاد فرصت‌های شغلی یک نیاز مبرم است. بر این اساس، بانک مرکزی به این رویکرد، اهتمام جدی خواهد داشت.»
سیف افزود: «یکی از عمده‌ترین مصارف تسهیلات نظام بانکی مربوط به اجرای طرح مسکن مهر بوده است که جهت‌دهی مناسب و استفاده مناسب از آن نقدینگی می‌توانست آثار بسیار مثبتی را در اقتصاد داشته باشد؛ اما در حال حاضر به دلیل اشکالات سعی کردیم نیازهای مسکن مهر را کنترل و از پتانسیل ایجاد شده جهت رشد تولید استفاده کنیم.»
افزایش تسهیلات خرید مسکن هنوز در مرحله بررسی است
رییس‌کل بانک مرکزی در ادامه در پاسخ به سوالی درباره پرداخت تسهیلات مسکن به میزان شش برابر ودیعه گفت: «وزیر راه و شهرسازی به این موضوع اشاره کرده است؛ اما هنوز طرح کامل آن به بانک مرکزی ارائه نشده، اما کارگروه مربوطه در حال کار کردن روی موضوع است تا آثار افزایش تسهیلات مسکن را بر نقدینگی و تورم تعیین کرده و جنبه‌های مختلف آن را بررسی کند.» سیف توضیح داد: «چنین طرحی باید چندین مرحله را طی کند تا در شورای پول و اعتبار به تصویب برسد؛ اما به نظر می‌رسد این موضوع خیلی زود رسانه‌ای شده و باید توسط بانک مرکزی بررسی شود و در نهایت تصمیم‌گیری لازم درخصوص آن صورت بگیرد.»
نشانه‌های بهبود وضعیت اقتصادی
رییس‌کل بانک مرکزی «کاهش رشد نقدینگی و تورم و افزایش تولید» را مصادیق بهبود رشد اقتصادی و متوقف شدن رشد منفی دانست که «در حال حاضر علامت‌های آن در بازار مشاهده می‌شود و تا آخر سال نیز محقق خواهد شد.»
ولی الله سیف درباره صفر شدن نرخ رشد اقتصادی تا پایان سال‌جاری اظهار کرد: «نرخ رشد اقتصادی سال 91 منفی 8/5 بوده است و تلاش‌های زیادی در راستای کنترل نقدینگی و سایر پارامترهای اقتصادی در حال انجام است. تلاش بر این است که رشد اقتصادی منفی را متوقف کنیم و شاهد حرکت مثبت در اقتصاد باشیم.»
ساعت شروع به کار بانک‌ها
وی در ادامه درباره عدم‌رعایت مصوبه بانک مرکزی مبنی‌بر شروع کار بانک از ساعت هفت و نیم گفت: آن طور که به خاطر دارم ساعت کار شروع بانک‌ها برای کارمندان هفت و نیم و برای ارائه سرویس به مشتریان از ساعت هشت است و این موضوع در همه بانک‌ها اجرا می‌شود. همه بانک‌ها تابع این موضوع هستند و ساعت کار جدیدی تعریف نکرده‌اند؛ اما برخی بانک‌ها از ساعت هفت و نیم به مشتریان سرویس می‌دهند. رییس‌کل بانک مرکزی در پاسخ به سوالی مبنی‌بر اقدام بانک مرکزی برای ساماندهی صندوق‌های چند شعبه‌ای تصریح کرد: برنامه پیشین بانک مرکزی فعلا انجام می‌شود.