گروه بازار پول- رییس‌کل بانک مرکزی نرخ رشد نقدینگی در سال گذشته را به میزان ۸/۳۰ درصد اعلام کرد. این نرخ مشخص می‌کند که در سال ۹۱، به میزان ۱۰۸ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بر حجم نقدینگی موجود در اقتصاد کشور اضافه شده است. این میزان تزریق نقدینگی به‌واسطه بالاتر رفتن حجم کل نقدینگی بی سابقه بوده است، رقم ۱۰۸ هزار میلیارد تومانی اضافه شده به نقدینگی در سال گذشته در مقایسه با رقم اضافه شده در سال‌های ۹۰ و ۸۹ بیش از ۸۳ درصد رشد داشته است. حجم نقدینگی در انتهای سال ۹۰ معادل ۳۵۲ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومانی بود که با توجه به رشد اعلام شده این حجم در پایان سال ۹۱ به رقم ۴۶۰ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان رسیده است. این موضوع نشان می دهد در طی دوره ۸ ساله از ابتدای سال ۸۴ تا پایان سال ۹۱، به طور متوسط سالانه نقدینگی به میزان ۲۶/۹ درصد رشد یافته و۴۹ هزار و ۱۷ میلیارد تومان بر حجم آن افزوده شده است. روند پایان سال به طور معمول روند حرکت نقدینگی در ماه‌های منتهی به پایان سال نسبت به دیگر ماه‌ها تندتر می‌شود. بررسی‌های دنیای اقتصاد با استناد به آمار ارائه شده نشان می‌دهد این اتفاق در اسفندماه سال قبل نیز تکرار شده است. نرخ رشد یک ماهه نقدینگی در اسفندماه به میزان ۷/۲ درصد بوده که پس از رشد ۴/۳ درصدی اردیبهشت‌ماه و رشد ۹/۲ درصدی تیرماه، بیشترین نرخ رشد یک ماهه نقدینگی در سال ۹۱ بوده است. به این ترتیب سنت تکراری ماه‌های پایان سال در سال قبل نیز تکرار شده است. آخرین آمار آخرین آمار ارائه شده درباره روند نقدینگی در بهمن سال قبل از سوی محمود بهمنی در همایش سیاست‌های پولی دنیای اقتصاد ارائه شد. از آن زمان تاکنون آمارها به روز نشده بود. براساس آمار اعلام شده نرخ رشد سالانه نقدینگی در پایان دی ماه ۷/۳۳ درصد بود و حجم آن به ۴۳۸ هزار میلیارد تومان رسیده بود. نرخ رشد نقدینگی ماهانه نیز در دی ماه، معادل ۹/۱ درصد بوده است. در بهمن ماه، رشد ماهانه معادل ۳/۲ درصد و رشد سالانه نیز ۳/۲۷ درصد رسید. به این ترتیب در پایان بهمن ماه نیز حجم کل نقدینگی بالغ بر ۴۴۸ هزار میلیارد تومان شد. رشد ماهانه نقدینگی در آخرین ماه سال معادل ۷/۲ درصد ثبت شده که موجب شد نقدینگی در اسفندماه به ۴۶۰ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان برسد. روند ۹ ماهه اول بررسی روند تغییرات ماه‌به‌ماه نقدینگی در سال قبل حاکی از این موضوع است که حجم نقدینگی از ۳۵۲ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان در ابتدای فروردین آغاز به کار کرد و با رشدی ۹/۱ درصدی، به رقم ۳۵۸ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان در پایان فروردین رسید. اردیبهشت‌ماه، نقدینگی بیشترین رشد ماهانه را شاهد بود. در این ماه به میزان ۴/۳ درصد بر حجم نقدینگی افزوده شد که رقم قابل‌توجهی است. در پایان اردیبهشت ماه، حجم نقدینگی به ۳۷۰ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان رسیده بود. نرخ رشد نقدینگی در خرداد ماه سال قبل به میزان ۶/۱ درصد بود که پس از ماه‌های مرداد و آذر، کمترین رشد ماهانه را نشان می‌داد. در پایان بهار سال قبل، حجم نقدینگی به ۳۷۶ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان رسیده بود. تیرماه نیز ماه پرافزایشی برای نقدینگی بود و با نرخی ۹/۲ درصدی، بیشترین نرخ رشد نقدینگی در این ماه به وقوع پیوست. در پایان این ماه، حجم نقدینگی معادل ۳۸۷ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان شد. کمترین رشد در مرداد آمارهای سال قبل حاکی از این است که در مرداد ماه در کنار آذرماه، نقدینگی با کمترین رشد مواجه بود. به این ترتیب که با افزایشی ۴/۱ درصدی حجم نقدینگی در پایان این ماه به ۳۹۲ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان رسید. نرخ رشد نقدینگی در شهریورماه اما مجددا افزایشی و به میزان ۴/۲ درصد شد و حجم نقدینگی در پایان تابستان سال قبل را به ۴۰۲ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان رساند و برای نخستین بار نقدینگی از ۴۰۰ هزار میلیارد تومان گذشت. در مهر و آبان نرخ رشد مجددا بالاتر رفت و به ترتیب به ۶/۲ و ۷/۲ درصد رسید که حجم نقدینگی در پایان این دو ماه را به ترتیب به ۴۱۳ هزار میلیارد تومان و ۴۲۴ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان می‌رساند. نرخ رشد نقدینگی در آذرماه معادل ۴/۱ درصد شد و نقدینگی در این ماه از آستانه ۴۳۰ هزار میلیارد تومان گذشت. در ماه‌های‌ زمستان، تقریبا هر ماه ۴/۰ درصد بر نرخ رشد نقدینگی افزوده شد. سناریوی دوم پیش از این و در روزهای پایانی اسفند، «دنیای اقتصاد» در گزارشی سه سناریوی پیش روی نقدینگی تا پایان سال ترسیم کرده بود. در هر یک از این سه سناریو، با در نظر گرفتن فروضی و مسیرهایی برای رفتار احتمالی دولت و شیوه‌های تامین مالی آن، نرخی برای نقدینگی پایان سال و رقمی برای حجم آن پیش‌بینی شده بود. به این ترتیب، در خوش‌بینانه‌ترین سناریو که حداقل حجم نقدینگی پایان سال را تعیین می‌کرد، رقم نهایی آن در حدود ۴۵۰ هزار میلیارد تومان، در سناریوی معتدل‌تر حجم نقدینگی پایان سال در حدود ۴۶۵ هزار میلیارد تومان و در سناریوی بدبینانه، برآورد حجم نقدینگی در پایان اسفند ۹۱ بالغ بر ۵۰۰ هزار میلیارد تومان مشخص شده بود. به این ترتیب به نظر می‌رسد فروض معتدل‌تری که در تخمین با سناریوی دوم درنظر گرفته شده استفاده شده بود، احتمالا به واقعیت نزدیک‌تر بوده و این سناریوی میانه در این پیش‌بینی، متحقق شده است. مطابق این سناریو، «معمولا در دو ماه آخر سال و به ویژه اسفند ماه، حجم نقدینگی با نرخی بالاتر از ماه‌های قبل افزایش پیدا می‌کند. به عنوان مثال در سال ۹۰، با اینکه میانگین رشد ماهانه نقدینگی در ۱۰ ماه ابتدایی معادل ۱ درصد بود، در دو ماه پایانی سال، نرخ نقدینگی با رشد متوسط ماهانه ۷/۳ درصدی افزایش پیدا کرد؛ بنابراین سناریوی دوم این بود که میزان رشد نقدینگی در بهمن و اسفند سال ۹۱ نیز معادل رشد این متغیر در دو ماه آخر سال ۹۰ باشد.» در این صورت، میزان رشد نقدینگی در پایان سال ۹۱ نیز به رقم ۴۶۵ هزار میلیارد می‌رسید. رشد نقدینگی در سال ۹۱ در این سناریو به میزان ۳۲ درصد پیش‌بینی شده بود با توجه به رشد تقریبا ۳۱ درصدی، نشان می‌دهد برآورد سناریو دوم با فاصله بسیار کمی با رقم محقق شده انطباق دارد. نقدینگی یا پول؟ «نقدینگی» یکی از مهم‌ترین شاخص‌هایی است که در خصوص وضعیت تغییرات پول در اقتصاد کشور و سیاست‌های پولی، مورد توجه قرار گرفته و به آن استناد می‌شود. اگر چه گاهی این متغیر به عنوان شاخصی برای «حجم پول» در اقتصاد معرفی می‌شود، اما در تعریف اقتصادی آن، نقدینگی برابر با مجموع حجم «پول» و «شبه پول» در یک اقتصاد است. در این تعریف، «پول» معادل مجموع سکه و اسکناس در دست اشخاص به علاوه «سپرده‌های دیداری» است. منظور از سپرده‌های دیداری، آن گروه از سپرده‌های اشخاص در بانک‌ها و موسسات اعتباری است که به سهولت قابلیت تبدیل به پول یا به عبارت دیگر، قدرت خرید آنی داشته باشد. در مقابل این سپرده‌ها می‌توان سپرده‌های غیردیداری یا مدت‌دار را تعریف کرد که به آنها «شبه پول» گفته می‌شود. اثرات تکاثری تغییر پایه پولی از یک منظر دیگر، نقدینگی برابر با حاصلضرب «پایه پولی» در «ضریب فزاینده پولی» یا ضریب تکاثر پولی است. مثلا در پایان سال قبل، حجم پایه پولی به حدود ۹۰ هزار میلیارد تومان و رقم نقدینگی به حدود ۴۶۰ هزار میلیارد تومان رسیده که نشان می‌دهد ضریب فزاینده پولی تقریبا در حدود ۵ است. این موضوع بیان می‌کند که در صورتی که هزار میلیارد تومان بر پایه پولی افزوده شود، بر حجم نقدینگی حدودا ۵ هزار میلیارد تومان افزوده می‌شود؛ یعنی هر افزایشی در پایه پولی، به پنج برابر آن افزایش در نقدینگی منجر می‌شود. این موضوع دلیل تاکید بر انضباط در اجزای پایه پولی مثل بدهی دولت و بدهی بانک‌ها است. به عنوان مثال، اگر دولت برای اجرای عملیات مالی خود به ۲ هزار میلیارد تومان نیاز داشته باشد و بخواهد آن را با استقراض از بانک مرکزی تامین کند، این اقدام به افزایشی ۱۰ هزار میلیارد تومانی در نقدینگی منجر می‌شود. روند شکل گرفته نقدینگی در ۸ سال گذشته به گونه ای بوده که بیشترین میزان رشد نقدینگی در سال ۱۳۸۵ شکل گرفته است. سیاست‌های انبساطی حاصل از برنامه‌های متعدد اقتصادی دولت نهم از جمله پروژه بزرگ «بنگاه‌های زودبازده» یکی از دلایل مهم شکل گیری نقدینگی بیش از ۳۶ هزار میلیارد تومانی در سال ۸۵ بوده است. پس از آن سرعت رشد نقدینگی در یک سطح ۱۵ تا ۲۵ درصدی ثابت مانده و در نهایت طی سال ۹۱ است که با رشد عجیب ۱۰۸ هزار میلیارد تومانی، رکوردی دیگر (پس از سال ۸۵ ) خلق می‌کند. به نظر می‌رسد در سال ۹۱ ، ایجاد خطوط اعتباری برای تامین اعتبار پروژه‌هایی نظیر مسکن مهر نقدینگی بالایی ایجاد کرده باشد. با توجه به الگوی نرخ رشد نقدینگی ، تخمین زده می‌شود که در پایان سال گذشته، نقدینگی به بیش از ۴۶۰ هزار میلیارد تومان رسیده باشد.

رکوردشکنی تزریق نقدینگی در سال91