خشایار امینی

جلسه بانک مرکزی آمریکا در شرایطی که بازار هفته‌ها منتظر آن بود برگزار شد و سه‌شنبه ساعت ۲۱:۴۵ به وقت تهران مقامات فدرال‌رزرو بازار را از تصمیم خود آگاه کردند.خبر بسیار کوتاه بود. نرخ بهره نیم واحد کاهش یافت و از ۲۵/۵ به ۷۵/۴ رسید. این خبر کوتاه اما آنچنان طوفانی در بازار به راه انداخت که به این سادگی‌ها فراموش نمی‌شود و به اعتقاد بسیاری این اولین موج از سلسله امواجی است که بازار را درخواهد نوردید. بعد از بحران مالی اخیر و مشکلات عدیده‌ای که برای سیستم بانکی بسیاری از کشورها بر اثر ناتوانی بازپرداخت وام‌هایی که برای خرید خانه به آمریکایی‌ها داده شده بود، عموم کارشناسان بر این باور بودند که فدرال‌رزرو دیر یا زود باید نرخ را کاهش دهد اما مقدار آن مورد تردید بود.کاهش نیم واحد نرخ بهره از چند جهت جالب توجه است که به آن خواهیم پرداخت:

۱ - روال کار بانک مرکزی آمریکا اینگونه است که برای کاهش یا افزایش نرخ بهره قدم‌هایی بیشتر از ۲۵/۰ برنمی‌دارد و نیم واحد تغییر امری است که در شرایط بحرانی رخ می‌دهد.آخرین بار که این نهاد اقدام به نیم واحد کاهش کرده بود در سال ۱۹۹۸ بود که آلن گرینسپن، رییس وقت بانک مرکزی بعد از بحران مالی که آن زمان به وجود آمده بود اقدام به این حرکت کرد.بنابراین می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که برنانکی و همکارانش بحران مالی اخیر را کاملا جدی گرفته‌اند و ظاهرا اولویت اول آنها که تا پیش از این تورم بوده به اولویت دوم تبدیل شده و بحران مسکن و سیستم وام و استقراض جای آن را گرفته است.

۲ - بانک مرکزی آمریکا معمولا هنگامی دست به تغییر نرخ بهره می‌زند که یک سیکل از افزایش یا کاهش را مدنظر داشته باشد.همانگونه که از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۴ سیکل کاهش، از ۲۰۰۴ تا اواسط ۲۰۰۶ افزایش و سپس ثبات تا سه‌شنبه شب.به اعتقاد عموم کارشناسان این نیم واحد کاهش نشان از شروع یک سیکل افزایش دارد و آنچه این مدعا را پرقدرت‌تر می‌کند بیانیه نسبتا ملایمی بود که بعد از خبر کاهش نرخ بهره اعلام شد.

در این بیانیه صراحتا به بحران مالی اخیر اشاره شده بود و این موضوع نیز اضافه شده بود که در صورت نیاز فدرال رزرو وارد عمل خواهد شد.این وارد عمل شدن (act as needed) به معنی کاهش نرخ بهره در آینده‌ای نه چندان دور است.

۳ - و نکته جالب توجه دیگر آنکه این تصمیم به اتفاق آرا گرفته شد. به عبارتی در میان مقامات برتر اقتصاد آمریکا حتی یک نفر هم با این تصمیم مخالفت نکرد که در نوع خود جالب توجه است.اما تاثیر این خبر بر بازار جالب توجه بود.دلار در برابر تمامی ارزها به غیر از ین به شدت تضعیف شد به طوری که در برابر یورو به مرز ۴/۱ نزدیک شد که رکوردی دیگر برای یورو محسوب می‌شود و در برابر دلار کانادا به پایین‌ترین حد در سی سال گذشته رسید.طلا که همواره با دلار رابطه‌ای معکوس دارد تقویت شد و بورس‌های آمریکا از جمله داوجونز به میزان قابل توجهی تقویت شدند.با توجه به مطالبی که به آن اشاره شد اعتقاد من بر این است که مشکل بازار مسکن آمریکا با نیم واحد کاهش حل نخواهد شد و مقامات فدرال‌رزرو احتمالا خود را در یک سیکل کاهشی می‌بینند و بنابراین در هفته‌های آینده شاهد تضعیف بیشتر دلار خواهیم بود.به طور کل این هفته را می‌توان هفته رکوردها نامید. یورو، دلار کانادا و نفت هر سه به بالاترین حدود خود رسیدند و دیگر کالایی که باید انتظار شکستن رکورد آن در روزهای آتی را داشت طلا خواهد بود.