حضور بانک‌های خارجی، نعمت یا نقمت

امکان حضور بانک‌های خارجی در کشور با مهیا کردن شرایط و پیش نیازهای قانونی آن فراهم شد. با توجه به این مهم انتظار می‌رود فضای بازار پولی کشور متحول شده و در جهت رقابتی‌تر شدن پیش برود. بررسی نکات مثبت و منفی در این خصوص آنهم از نگاه کارشناسان پولی - بانکی و اقتصادی خالی از لطف نیست.

حضور بانک‌های خارجی دمیدن خون تازه به اقتصاد کشور علی یاسری کارشناس پولی - بانکی در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس اظهار داشت: حضور بانک‌های خارجی در ایران، به نوعی تزریق خون جدید به سیستم بانکی کشور به حساب می‌آید.

وی با بیان اینکه بانک‌های خارجی با خود منابع مالی ارزان‌قیمت وارد کشور می‌کنند افزود: با حضور این بانک‌ها ضمن ایجاد زمینه رقابت بین بانک‌های مختلف کشور، گیرندگان تسهیلات آنها نیز قادر به استفاده از وام‌های ارزان قیمت با نرخ ۴ تا ۵درصد خواهند بود.

این کارشناس پولی- بانکی با اشاره به اینکه برای حضور بانک‌های خارجی در هر کشور چند نکته مدنظر قرار می‌گیرد گفت: حصول سود مناسب، وجود ثبات سیاسی و اقتصادی در کشور ذی‌ربط، عدم مقروض بودن آن، برخورداری از منابع غنی نفتی و... از جمله مواردی است که در میزان استقبال بانک‌های خارجی در حضور یا عدم حضور در یک کشور موثر است.

وی افزود: با توجه به ثبات اقتصادی و سیاسی موجود در کشورمان، پایین بودن میزان بدهی‌های خارجی ایران و همچنین برخورداری از منابع غنی نفتی از جمله عواملی است که انگیزه لازم برای حضور بانک‌های خارجی را در ایران تقویت می‌کند.

یاسری از جمله موانع موجود بر سرراه حضور بانک‌های خارجی در ایران را دستوری بودن اقتصاد و سیستم بانکی کشور و همچنین بحث تحریم برشمرد و افزود: از جمله ملزومات حضور این بانک‌ها در ایران، خصوصی‌سازی مبتنی بر آزادسازی اقتصادی است.

وی برای ایجاد یک فضای رقابت سالم بین بانک‌های خارجی و داخلی، به تغییر مدیریت بانک‌های خصوصی مبتنی بر روش‌های جدید اشاره کرد و افزود: خصوصی شدن بانک‌های دولتی، تغییر مدیریت و نحوه اداره بانک‌های خصوصی، حرکت به سمت بانکداری الکترونیک، بهره‌گیری از تجربیات مفید بانک‌های خارجی و... زمینه لازم برای اینگونه رقابت‌ها را فراهم می‌کند.

این کارشناس پولی- بانکی در پاسخ به این سوال که مبتنی بر شرایط کشور، حضور بانک‌های خارجی به طور مستقل یا مشترک مورد تائید شما است؟ گفت: قبل از انقلاب نیز بانک‌های خارجی اجازه فعالیت مستقل در ایران را نداشتند،‌ علت این مساله نیز ریشه در نگرانی‌های موجود برای عدم توان رقابت بانک‌های داخلی با خارجی داشت که این مساله در شرایط فعلی نیز مصداق می‌یابد.

وی مبتنی بر شرایط کشور، روش مشترک را که بیش از ۵۰درصد سهام این بانک‌ها مربوط به ایران است را مناسب دانست و افزود: ما قبل از انقلاب، تجربه فعالیت بانک‌هایی چون ایران-ژاپن، ایران-هند، ایران-انگلیس‌، ایران-عرب و... را داشتیم که پس از انقلاب در قالب بانک‌هایی چون تجارت و ملت ادغام شدند.

یاسری خاطر نشان کرد: می‌توانیم مجددا تجربه ایجاد بانک‌های مشترک را تکرار کنیم حتی با سهم درصد بیشتر برای بانک‌های خارجی در بانک‌های مشترک که خود می‌تواند یک عامل انگیزشی باشد.

لزوم ایجاد بانک مشترک اسلامی‌ در منطقه

محمدحسین مهدوی عادلی، عضو هیات علمی‌دانشگاه فردوسی اظهار داشت: با حضور بانک‌های خارجی در کشور پول ارزان‌قیمت وارد اقتصاد ایران شده و هزینه پول را در کشور پایین می‌آورد.

وی افزود: با کاهش هزینه پول، زمینه رشد سرمایه‌گذاری در کشور فراهم می‌شود، ‌کما اینکه اتفاقات مذکور در شرایطی که برخی کشورها سعی دارند اقتصاد ایران را با تحریمها به انزوا ببرند، خود به شکستن این جو کمک می‌کند.

این کارشناس اقتصادی متذکر شد: همچنین سکه حضور بانک‌های خارجی در کشور می‌تواند روی دیگری نیز داشته باشد که آن افزایش نقدینگی و تورم است که البته با یک روش علمی ‌و تجربی قابل کنترل خواهد بود. وی افزود: حضور بانک‌های خارجی با یک برنامه ریزی مناسب می‌تواند به ایجاد فضای رقابتی منجر شود، ‌در عین حال که می‌تواند مدیریت نوین را بر فضای بانکداری کشور حاکم کند.

این استاد دانشگاه، بین دو گزینه قالب فعالیت بانک‌های خارجی در قالب مشترک و مستقل به شکل مشترک آن اشاره کرد و افزود: ایجاد بانک‌های مشترک به خصوص با همکاری کشورهای اسلامی‌می‌تواند ضمن اینکه این کشورها را به هم نزدیک‌تر می‌کند، امکان توسعه بانکداری بدون ربا را نیز فراهم می‌کند. وی افزود: چنانچه بانک مشترک اسلامی‌مذکور بتواند به جذب منابع کشورهای مختلف از جمله دارندگان نفت بپردازد، قطعا با یک تحول اساسی در راستای توسعه بازار سرمایه و پولی کشور، وضعیت اقتصادی ایران در قالب اینگونه همکاری‌های بهبود می‌یابد.

حضور بانک‌های خارجی زمینه‌ساز تحول در بازار پولی

بیژن بیدآباد کارشناس پولی و بانکی معتقد است با حضور بانک‌های خارجی،‌ عملا امکان ورود رقبای جدید در سیستم بانکداری ایران برای بانک‌های دولتی و خصوصی فراهم می‌شود که خود زمینه ساز ایجاد تحول را در این سیستم خواهد بود.

وی افزود: حضور این بانک‌ها که به ارائه خدمات بانکی با کیفیت بالا و با نرخ بهره حتی در حد صفر اقدام می‌کنند باعث می‌شود تا بانک‌های ایرانی نیز برای حفظ جایگاه خود به کاهش نرخ بهره و افزایش کیفیت خدمات بپردازند. این کارشناس پولی - بانکی از جمله الزامات حضور بانک‌های خارجی به باز کردن حساب سرمایه در‌تراز پرداخت‌های خارجی ایران اشاره کرد و افزود: با این اقدام و تدوین مقررات لازم‌، امکان ورود و خروج آزادانه سرمایه به کشور فراهم می‌شود.

وی اضافه کرد: با حضور این بانک‌ها، مشتریان بانک‌های خارجی به راحتی می‌توانند به انتقال منابع مالی خود به ایران اقدام کنند.

بیدآباد از دیگر مزایای حضور بانک‌های خارجی در ایران به تقویت ریال در برابر سایر ارزها، کاهش نرخ بهره و فراهم شدن منابع ارزان قیمت برای انجام سرمایه‌گذاری‌های واقعی اشاره کرد. وی با تاکید بر اینکه باید زمینه حضور بانک‌های خارجی در کشور فراهم شود به فعالیت این بانک‌ها در کشور در قالب بانک‌های مشترک اشاره کرد و افزود: با وجود قوانین مناسب برای مشارکت با بانک‌های خارجی، صاحبان سرمایه داخلی و خارجی خواهند توانست به تاسیس بانک‌های جدید اقدام کنند، کما اینکه به لحاظ قانونی تاسیس اینگونه بانک‌ها فاقد برخی پیچیدگی‌ها است.

بیدآباد اضافه کرد: مقررات بانک مرکزی باید بتواند اجازه فعالیت بانک‌های خارجی در کشور آنهم به نفع منافع ملی کشور فراهم کند.

امکان تعامل بیشتر با بانک‌های جهانی

غلامرضا سلامی‌بر این باور است که با حضور بانک‌های خارجی در ایران امکان تعامل بیش از پیش با بازارهای مالی دنیا فراهم شده و به نوعی این بانک‌ها، دروازه ای به سمت تجارت جهانی محسوب می‌شوند.

وی خواستار فعالیت بانک‌های خارجی در دو قالب مستقل و مشترک در ایران شد و افزود: هر دو شکل این فعالیتها می‌تواند سطح کیفیت خدمات، مدیریت و تکنولوژی و روشهای موجود در سیستم بانکی را ارتقا بخشد.

این کارشناس اقتصادی یادآور شد: ایجاد بانک‌های مشترک در عین حال که با همکاری کشورهای اسلامی‌در قالب بانک‌های اسلامی‌شکل می‌گیرد،‌ در عین حال باید در سطح بین المللی نیز مطرح باشد.

نزدیک شدن به استانداردهای جهانی

فرید ضیاالملکی معاون مالی بانک سامان اظهار داشت: فعالیت بانک‌های خارجی در کشور می‌تواند الگو لازم برای فعالیت بهتر را به بانک‌های داخلی ببخشد در عین حال که سیستم بانکداری را به استاندارهای جهانی نزدیک‌تر می‌کند.

وی افزود: اینکه فعالیت بانک‌های خارجی در قالب عقود اسلامی‌ یا براساس ضوابط همان کشورها شکل گیرد‌، بستگی به دستورالعمل نحوه فعالیت آنها در ایران خواهد داشت.

وی یادآور شد: اینکه فعالیت آنها شکل ارزی به خود بگیرد یا ریالی در نرخ بهره آنها قطعا متفاوت خواهد بود که البته در نوع دوم، نرخ بهره ها پایین‌تر است.

وی لازمه حضور بانک‌های خارجی در ایران را تدوین قوانین و مقررات لازم و همچنین انجام زمینه سازیهای مناسب برشمرد.

لزوم ایجاد سیستم کنترلی دقیق بر بانک‌های خارجی

اسلامی ‌بیدگلی کارشناس اقتصادی اظهار داشت: برای حضور بانک‌های خارجی در کشور‌،‌در وهله اول باید سیستم نظارتی در نظام بانکی کشور تقویت شود،‌ در غیر این صورت با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو خواهیم شد.

وی افزود: در شرایطی که به دلیل ضعف نظارت‌های لازم‌، ماهانه با اختلاس در سیستم بانکی کشور روبرو هستیم، قطعا با آمدن بانک‌های خارجی با عدم برخی نظارت‌ها، بر حجم این مشکلات اضافه خواهد شد.

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: باید تمام تمهیدات برای سلامت فعالیت بانک‌های خارجی در ایران اتخاذ شود.

وی افزود: در تمام دنیا‌، کشورها بر فعالیت بانک‌های خارجی سخت می‌گیرند و با اعمال نظارت‌های کافی امکان این فعالیت‌ها فراهم می‌شود که این مساله در ایران نیز صادق است.

اسلامی‌بیدگلی در پاسخ به این سوال که بین روش مشترک و مستقل کدام مورد تایید شما است گفت: روش مشترک قابل‌ ترجیح‌تر است چراکه به این طریق ضمن دسترسی راحت به منابع ارزان‌قیمت‌، می‌توان از مصوبات و تصمیمات مدیران این بانک‌ها نیز آگاه بود.

وی یادآور شد: برای بانک‌هایی که با نرخ بهره نزدیک به صفر فعالیت می‌کنند، نرخ بهره ۱۲درصد نرخ مطلوبی است و بنابراین از این مساله به خوبی استقبال می‌کنند.

این کارشناس اقتصادی از دیگر منافع این کشورها برای حضور در ایران‌، دسترسی آسان آنها به اطلاعات تجاری و مالی کشور است.