وظایف ۱۳گانه بانک مرکزی اعلام شد
مهم‌ترین وظایف بانک مرکزی حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم نظام پولی و اعتباری کشور و نظارت بر بانک‌ها و موسسات اعتباری اعلام شد. به گزارش خبرگزاری فارس، به نقل از شورای اطلاع‌رسانی دولت، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۱۸ مرداد ماه ۱۳۳۹ تاسیس گردید.
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه و وظایف:
با تصویب قانون پولی و بانکی کشور در تاریخ هفتم خردادماه ۱۳۳۹، بانک مرکزی ایران تشکیل شد. طبق فصل دوم قانون مذکور کلیه امور مربوط به چاپ اسکناس و ضرب سکه و پشتوانه آن به بانک مرکزی محول و همچنین طبق مواد ۱۴ و ۱۸ فصل مزبور انتشار اسکناس که قبلا به موجب قانون مصوب ۳۰ تیرماه ۱۳۳۳ با هیات مشترکی بود، منحصرا به بانک مرکزی ایران واگذار شد. اصولا به دنبال تفکیک عملیات تجاری از چاپ اسکناس و سیاست‌های پولی و اعتباری، لزوم ایجاد بانک مرکزی ایران با هدف نظارت و هدایت فعالیت‌های بانک‌های کشور، تنظیم اعتبارات حفظ ثبات قیمت‌ها، حفظ ارزش پول، کنترل دقیق امور ارزی و هدایت پس‌اندازهای کشور به سوی سرمایه‌گذاری‌های مولد مطرح شد. به این ترتیب بانک مرکزی ایران در تاریخ ۱۸ مردادماه ۱۳۳۹ با سرمایه ۳/۶میلیارد ریال و ۳۸۸ نفر پرسنل تاسیس شد.
براساس قانون پولی و بانکی کشور مصوب تیر ماه ۱۳۵۱ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، بـه عنـوان تنظیم‌کننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر می‌باشد:
- حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور
- انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رایج کشور
- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی
- نظارت بر معاملات طلا و وضع مقررات مربوط به آن
- نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور
- تنظیم‌کننده نظام پولی و اعتباری کشور نظارت بر بانک‌ها و موسسات اعتباری تنظیم حجم اعتبارات بانکی و ایجاد هماهنگی، متناسب با نیازهای پولی کشور
- نگهداری از حساب‌های کلیه وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی و وابسته به دولت
- نگهداری کلیه ذخایر ارزی و طلای کشور
- نمایندگی دولت در سازمان‌های مالی و بین‌المللی
- در اختیار داشتن تصدی تمام عملیات انتشار اوراق بهادار دولتی
- انعقاد موافقتنامه پرداخت و اجرای قراردادهای پولی، مالی، بازرگانی و ترانزیتی دولت و سایر کشورها.
به این ترتیب رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم سازد و در اجرای برنامه‌های مختلف اعم از برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداخت‌ها به همراه رشد مداوم اقتصادی از طریق اجرای سیاست‌های پولی از اهداف مهم آن به شمار می‌رود.
ارکان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر می‌باشد:
- مجمع عمومی
- شورای پول و اعتبار
- هیات عامل
- هیات نظارت اندوخته اسکناس
- هیات نظارت
۱ - مجمع عمومی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
اعضای این مجمع متشکل است از:
- رییس‌جمهور (ریاست مجمع)
- وزیر امور اقتصادی و دارایی
- رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور
وزیر بازرگانی و یک نفر از وزرا به انتخاب هیات وزیران
تبصره ۱: رییس‌کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به پیشنهاد رییس‌جمهور و بعد از تایید مجمع عمومی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با حکم رییس‌جمهور منصوب می‌گردد.
تبصره ۲: قائم‌مقام بانک مرکزی به پیشنهاد رییس‌کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و پس از تایید مجمع عمومی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با حکم رییس‌جمهور منصوب می‌شود.
وظایف مجمع عمومی:
- رسیدگی و تصویب ترازنامه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
- رسیدگی و اتخاد تصمیم نهایی نسبت به گزارش‌های هیات نظار
- رسیدگی و اتخاذ تصمیم درباره پیشنهاد تقسیم سود ویژه بانک
- انتخاب اعضای هیات نظار به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی
- سایر وظایفی که طبق مقررات این قانون به عهده مجمع عمومی گذارده شده است.
۲ - شورای پول و اعتبار
اعضای این شورا عبارتند از:
- وزیر امور اقتصادی و دارائی یا معاون وی
- رییس‌کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
- رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور یا معاون وی
- دو تن از وزرا به انتخاب هیات وزیران
- وزیر بازرگانی
- دو نفر کارشناس و متخصص پولی و بانکی به پیشنهاد رییس‌کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و تایید ریاست جمهوری
- دادستان کل کشور یا معاون وی
- رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن
- رییس اتاق تعاون
نمایندگان کمیسیون‌های «امور اقتصادی» و «برنامه و بودجه و محاسبات» مجلس شورای اسلامی (هر کدام یک نفر) به عنوان ناظر با انتخاب مجلس ریاست شورا بر عهده رییس‌کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.
وظایف و اختیارات شورای پول و اعتبار:
شورای پول و اعتبار به منظور مطالعه و اتخاذ تصمیم درباره سیاست کلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و نظارت بر امور پولی و بانکی کشور عهده دار وظایف زیر است:
- رسیدگی و تصویب سازمان و بودجه و مقررات استخدامی و آیین‌نامه‌های داخلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
- رسیدگی و اظهار نظر نسبت به ترازنامه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران جهت طرح در مجمع عمومی
- رسیدگی و تصویب آیین‌نامه‌های مذکور در قانون پولی و بانکی
- اظهارنظر در مسائل بانکی، پولی و اعتباری کشور و همچنین اظهار نظر نسبت به لوایح مربـوط به وام یا تضمین اعتبار و هر موضوع دیگری که از طرف دولت به شورا ارجاع می‌شود.
- ارائه نظر مشورتی و توصیه به دولت در مسائل بانکی، پولی و اعتباری کشور که به نظر شورا در وضعیت اقتصادی و به‌ویژه در سیاست اعتباری کشور موثر خواهد بود.
- اظهار نظر درباره هر موضوعی که از طرف رییس‌کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در حدود قانون به شورای مذکور عرضه می‌گردد.
۳ - هیات عامل
هیات عامل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مرکب است از:
رییس‌کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
- قائم‌مقام رییس‌کل
- دبیرکل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
- معاون اداری و مالی
- معاون اقتصادی
- معاون ارزی
وظایف و اختیارات هیات عامل:
الف- رییس‌کل بانک مرکزی جمهوری ایران به عنوان بالاترین مقام اجرایی و اداری عهده دار کلیه امور بانک به استثنای وظایفی است که به موجب قانون پولی و بانکی و اصلاحیه‌های بعدی به عهده ارکان بانک گذارده شده است. همچنین وی مسوول حسن اداره امور بانک و موظف به اجرای قوانین و آیین‌نامه‌های مربوط به آن می‌باشد. رییس‌کل بانک نماینده بانک در کلیه مراجع رسمی داخلی و خارجی با حق توکیل است.
رییس‌کل به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی، تایید مجمع عمومی بانک‌ها و تصویب هیات دولت تعیین می‌شود و وزیر امور اقتصادی و دارایی موظف است ظرف مدت ۵ روز حکم وی را صادر و ابلاغ نماید.
ب- قائم‌مقام رییس‌کل بانک به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی، تائید مجمع عمومی بانک‌ها و تصویب هیات دولت تعیین می‌شود. اختیارات قائم‌مقام از طرف رییس‌کل بانک تعیین می‌شود و در صورت غیبت یا استعفا یا معذوریت یا فوت وی، قائم‌مقام دارای کلیه اختیارات رییس‌کل می‌باشد.
ج- دبیرکل بانک به پیشنهاد رییس‌کل بانک مرکزی و تصـویب مجـمع عمومی منصوب می‌شود و سرپرستی دبیرخانه شورای پول و اعتبار را نیز به عهده دارد و همچنین دادستان هیات انتظامی بانک‌ها می‌باشد.
د- معاونان بانک از طرف رییس‌کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران منصوب و وظایف آنان به وسیله نامبرده تعیین می‌شود.
۴ - هیات نظارت اندوخته اسکناس
هیات نظارت اندوخته اسکناس از افراد زیر تشکیل می‌شود:
- رییس‌کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران یا معاون او
- دو نماینده مجلس شورای اسلامی به انتخاب مجلس
- دادستان کل کشور یا معاون او
- خزانه دار کل کشور
- رییس‌کل دیوان محاسبات
- رییس هیات نظارت
وظایف هیات نظارت اندوخته اسکناس:
هیات نظارت اندوخته اسکناس عهده دار نظارت بر حسن اجرای مفاد ماده پنج قانون پولی و بانکی کشور از طریق تحویل و نگهداری اسکناس‌های چاپ شده و همچنین نگاهداری حساب دارایی‌های موضوع ماده ۵ قانون فوق‌الذکر و صورت جواهرات ملی و تنظیم مقررات مربوط به نمایش و نظارت بر ورود و خروج آنها از خزانه بانک و به علاوه نظارت بر معدوم کردن اسکناس‌هایی که باید از جریان خارج شود، می‌باشد.
۵ - هیات نظارت
هیات نظار مرکب از یک نفر رییس و چهار نفر عضو از میان حسابرسان خبره یا افراد مطلع در امور حسابداری و یا بانکی با داشتن حداقل ده سال سابقه کار است، که به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و تصویب مجمع عمومی برای مدت ۲ سال انتخاب می‌شوند و انتخاب مجدد آنان بلامانع است.
وظایف هیات نظارت:
هیات نظار مسوول رسیدگی به حساب‌ها و تعهدات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است که نسبت به صحـت این حساب‌ها و تعهدات اظهار نظر می‌کند.
- رسیدگی به ترازنامه پایان سال بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و تهیه گزارش برای مجمع عمومی سالانه
- رسیدگی به صورت ریز دارایی‌ها و بدهی‌ها و خلاصه حساب‌های بانک و گواهی آنها برای انتشار
- رسیدگی به عملیات بانک از لحاظ انطباق آنها با موازین قانونی
ارسال نظر