حمیدرضا شماخی

با توجه به تبصره ۱۳ قانون بودجه ۸۶در ارتباط با گسترش سامانه‌‌های الکترونیکی بیمه‌‌ها و بانک‌ها با هدف کاهش سفرهای درون شهری و تاکید ریاست محترم بیمه مرکزی بر افزایش ضریب نفوذ بیمه و توسعه الکترونیکی بیمه در کشور موانع توسعه سیستم‌‌های الکترونیکی بیمه مورد بررسی اجمالی قرار می‌گیرد. از تحولات مهم که می‌تواند نقطه عطفی در حیات شرکت‌های بیمه و گامی‌در رشد و توسعه بیمه در کشور محسوب شود الکترونیکی شدن همه جانبه فعالیت‌های شرکت‌های بیمه است. برای توسعه سیستم‌‌های الکترونیکی دو راه حل وجود دارد:

۱ - استفاده از برنامه‌‌های آماده کامپیوتری که معمولا به دلیل عدم انطباق با تمامی‌ابعاد نیازهای واحدهای استفاده کننده چندان موفق نبوده مگر برای واحدهای کوچک و با حجم فعالیت کم.

۲ - استفاده از گروه‌‌های مشاور مدیریت و تیم‌‌های اختصاصی طراحی سیستم‌‌های الکترونیکی که در این حالت می‌توان ایجاد این سیستم‌‌ها را تا حدی رافع نیازهای واحدهای استفاده کننده تلقی کرد. اما ایراد این روش هزینه و زمان بالای ایجاد این سیستم‌‌ها است. مراحل توسعه سیستم‌‌های الکترونیکی شامل تجزیه و تحلیل، طراحی، برنامه نویسی، آزمون برنامه‌‌ها، آزمون زیر سیستم‌‌ها، آزمون کلی سیستم‌‌ها، مستندسازی (که در کلیه فرآیند توسعه سیستم رعایت می‌شود)، اجرا و استقرار سیستم، استفاده و پشتیبانی سیستم است. فرآیند توسعه سیستم‌‌ها را به سه مرحله عمده ایجاد، استقرار و نصب، استفاده از سیستم نیز می‌توان تقسیم کرد. در فرآیند توسعه سیستم بیشترین تاکید بر مرحله ایجاد صورت می‌گیرد و از این طریق می‌توان از طراحی سیستم‌‌های ناکارا و بلا استفاده جلوگیری کرد. موانع توسعه سیستم‌‌های الکترونیکی بیمه مجموعه شرایط و مقررات داخلی شرکت‌های بیمه و سایر مقررات موجود در صنعت بیمه بوده که بر ایجاد سیستم‌‌های الکترونیکی تاثیر گذاشته و مانع دستیابی به اهداف کوتاه مدت و بلندمدت از طراحی آنها می‌شود. به دلیل وجود این مشکلات فرآیند توسعه سیستم‌‌های الکترونیکی بیمه دچار وقفه، مرور زمان و بروز اشتباه خواهد شد.

سیستم‌‌های الکترونیکی بیمه در صورتی می‌توانند اثربخش باشند که طراحی آنها با امکان سنجی و اصلاح روش‌های انجام کار در واحدهای استفاده کننده همراه باشد. گاهی لازم است تحولی بنیادین و سریع در ساختار وظایف سازمان ایجاد شود و کلیه روش‌های کهنه کنار گذاشته شده و روش‌های نوین انتخاب گردد. (REENGINRING) و گاهی لازم است این تغییرات و سازماندهی مجدد به مرور و در درازمدت و با اصلاح روش‌های قدیمی‌انجام شود. (TOTAL QUALITY MANAGEMENT)

یکی از اقداماتی که می‌تواند توسعه سیستم‌‌های الکترونیکی بیمه را تسهیل کند ایجاد استانداردهایی برای حرفه بیمه‌گری است. این استانداردها می‌توانند مبنای اولیه توسعه سیستم‌‌های الکترونیکی بیمه قرار گیرد. تجزیه و تحلیل شرایط موجود، بررسی مستندات موجود و تعیین میزان رعایت آنها،‌ مدون نمودن نیازهای اطلاعاتی شرکت‌های بیمه، حذف نیازهای زاید، تعیین میزان منابع موجود (اعم از انسانی و غیر انسانی موثر در توسعه سیستم‌‌های الکترونیکی بیمه) می‌تواند اولین قدم در توسعه سیستم‌‌های الکترونیکی بیمه باشد.

ایجاد سیستم‌‌های الکترونیکی بیمه از دو بعد می‌تواند مورد توجه قرار گیرد:

۱ - ایجاد سیستم‌‌های مستقل بیمه‌ای که حوزه تاثیر آنها محدود بوده تنها بخشی از نیازهای واحد استفاده کننده را در بر می‌گیرد. مثل سیستم صدور و پرداخت خسارت بیمه‌‌های باربری

۲ - ایجاد سیستم‌‌های یکپارچه (جامع) بیمه‌ای، این سیستم‌های حوزه تاثیراتشان زیاد است. مانند ایجاد بانک‌های اطلاعاتی در صنعت بیمه که امکان استعلام خسارت در سطح صنعت را برای جلوگیری از پرداخت خسارت اشتباه میسر می‌نماید.

موانعی که می‌تواند در فرآیند توسعه سیستم‌‌های الکترونیکی شرکت‌های بیمه مورد توجه قرار گیرد به شرح زیر است:

۱ - وجود خط مشی‌‌ها و سیاست‌های دقیق و مدون و اصلاح روش‌های گردش اطلاعات می‌تواند عملیات ایجاد و استفاده از سیستم‌‌های الکترونیکی بیمه را تسهیل کند.

۲ - ایجاد سیستم‌‌های الکترونیکی جامع TOTAL و به موقع ONLINE با اولویت وجود ارتباط بین سیستم‌‌های کامپیوتری بیمه‌ای و غیــر بیمه‌ای (مانند مالی) در شرکت‌های بیمه می‌تواند کارایی سیستم‌‌های الکترونیکی را بالا ببرد.

۳ - افزایش دانش کامپیوتری کاربران سیستم‌‌های الکترونیکی بیمه موجب استفاده مطلوب و افزایش اثربخشی خواهد شد.

۴ - افزایش آگاهی مدیران صنعت بیمه به عنوان افراد تاثیر گذار در صنعت بیمه با توانایی‌های سیستم‌‌های جامع الکترونیکی منجر به ایجاد و استفاده مطلوب از سیستم‌‌های الکترونیکی بیمه خواهد شد.

۵ - تربیت تحلیل‌گران سیستم‌‌های بیمه‌ای به صورتی که هم با مفاهیم کامپیوتر و توسعه سیستم‌‌ها و هم با عملیات بیمه‌گری آشنایی داشته باشند. این موضوع منجر به ارایه مدلی بهتر از وضعیت موجود شرکت‌های بیمه و نهایتا ایجاد سیستم‌‌های الکترونیکی بیمه کارا و اثربخش خواهد شد.