لیلا اکبرپور- حجم بالای بدهی بانک‌ها به بانک‌ مرکزی ایران موجب شد تا شبکه بانکی از خرید دست اول اوراق مشارکت منع شوند. از سویی اوج گرفتن انتظارات تورمی در اقتصاد ایران کارایی ابزار‌های پولی را کاهش داده و مردم دیگر از ابزار‌های پولی استقبال نمی‌کنند. در نتیجه اشخاص حقوقی دولتی و خصوصی تنها خریداران اوراق مشارکت در پایان سال ۸۵ بودند. تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد شرکت‌های دولتی و خصوصی بخشی از اوراق مشارکت بانک مرکزی را برای مدت کوتاهی خریداری کرده و پس از آن به بانک‌های عامل برمی‌گردانند، این مساله موجب خواهد شد تا بانک‌ها اوراق را در پرتفوی خود نگه داشته و برای پاسخگویی به فروشندگان باز هم ناگزیر به استقراض از بانک مرکزی می‌شوند.

در عین حال خود بانک مرکزی برای بازپرداخت اصل اوراق و سود دوره‌های گذشته با مشکل روبه‌رو است. یکی از کارشناسان اقتصادی پیش‌بینی کرد: بانک مرکزی در حالی که در این دوره تنها ۳۰درصد اوراق را عرضه کرده است، رو به فروش تدریجی آورد و دوباره زمان انتشار را تمدید خواهد کرد.

این کارشناس اقتصادی افزود: کاهش نرخ سود بانکی طی یک‌سال و نیم گذشته و کاهش ۵/۱درصدی نرخ سود اوراق مشارکت موجب شد تا عامه مردم خرید اوراق را به صلاح ندانند و به بازار‌های دیگری مثل مستغلات و طلا روی آورند که سوددهی بیشتری دارد.

او افزود: در کنار مطالبات جاری بانک‌ها مطالبات معوق به شدت افزایش می‌یابد و نشان می‌دهد که منابع بانک‌ها نیز رو به کاهش است، بنابراین خرید اوراق مشارکت توسط سیستم بانکی شاید در کوتاه‌مدت موثر باشد اما پرداخت سود آن در توان بانک‌ها نیست و این‌بار بانک مرکزی است که ناگزیر به قرض دادن به سیستم بانکی می‌شود.

دکتر محمود بهمنی، عضو هیات‌مدیره بانک ملی ایران نیز در خصوص انتشار اوراق مشارکت بانک مرکزی گفت: انتشار اوراق مشارکت در پایان سال با افزایش نیاز‌های مالی سازمان‌ها و مردم مصادف می‌شود و بدیهی است با استقبال روبه‌رو نشود.

وی با اشاره به اینکه بانک‌ها همواره بر سرویس‌دهی در ایام تعطیلات تاکید دارند افزود: تقاضای درخواست وجوه از سوی مردم در ماه پایانی سال به شدت افزایش می‌یابد و افراد ترجیح می‌دهند در تعطیلات نقدینگی خود را شخصا نگهداری کنند.

بهمنی گفت: با توجه به نرخ‌های سود سپرده در بانک‌های خصوصی و اعطای سود ماهانه به سپرده‌گذاران، دیگر انگیزه خاص برای خرید اوراق مشارکت با سود ۵/۱۵درصد باقی نمی‌ماند.

وی با یادآوری اینکه پرداخت سود اوراق مشارکت ۳ ماه است و اغلب بانک‌ها وعده سود روز شمار می‌دهند، ادامه داد: زمانی که ارزش پول در بازار آزاد بیش از نرخ سود در شبکه بانکی است دیگر خرید اوراق مشارکت از سوی مردم انتظار بی موردی است.

عضو هیات مدیره بانک ملی افزود: بانک مرکزی به منظور مقابله با افزایش قیمت‌ها و کنترل تورم اقدام به انتشار اوراق مشارکت می‌کند تا نقدینگی به نوعی در جامعه توسط شبکه بانکی جمع شود.

بهمنی در خصوص استقبال مردم از خرید سکه‌های طلا در پایان سال نیز گفت: معمولا تقاضای خرید سکه‌های طلا در پایان سال از سوی مردم در بازار به شدت بالا می‌رود اما طبق رسم هر ساله شاهد آن هستیم که از ۲۲ اسفند هر سال این بازار راکد شده و در آخرین روز سال از رونق می‌افتد.

وی ادامه داد: در قیمت مسکوکات قیمت جهانی دلار نیز تاثیر بسزایی دارد، چرا که هر اونس طلا در بازار بین‌المللی به دلار محاسبه می‌شود.

عضو هیات‌مدیره بانک ملی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا نخریدن اوراق مشارکت از سوی مردم و روی آوردن آنها به خرید سکه و طلا برایشان سودآور است؟ گفت: اگر فردی پول خود را با نرخ ۱۶درصد طی ۵ سال گذشته در بانک سپرده‌گذاری کرده باشد حداقل ۵ سال سود ۱۶درصد می‌گیرد و چنانچه اوراق مشارکت خریداری کرده باشد حداقل سود ۵/۱۵درصد نصیبش می‌شود. حال باید دید روند افزایش قیمت طلا و دلار در ۵ سال گذشته بالاتر از این نرخ بوده است؟

بهمنی گفت: سود ۵ سال ۱۶درصد به طور متوسط ۷۵درصد می‌شود آیا قیمت طلا در این مدت ۷۰درصد گرانتر شده است؟

او ادامه داد: شاید در یک مقطع زمانی خرید دلار و یا مسکوکات به صرفه باشد اما ماندگار نیست، اما سرمایه‌گذاری در بانک‌ها حداقل سود ماندگار را برای سپرده‌گذارانش به همراه دارد.

این عضو هیات‌مدیره بانک ملی با بیان اینکه اکثر افراد توانایی سرمایه‌گذاری وجوه خود را در بازار آزاد ندارند گفت: خرید اوراق مشارکت و سپرده‌گذاری در سیستم بانکی هنوز امن‌ترین سرمایه‌گذاری است.

بهمنی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه چرا بانک ملی در رتبه‌بندی ۱۰۰ شرکت برتر ۵ پله سقوط کرد و آیا این نشانگر خروج پول از بانک‌های دولتی است گفت: بانک ملی طی یک برنامه‌ریزی اصولی و مدون و اجرای طرح جامع انفورماتیک در سال آینده رتبه خود را ارتقا خواهد داد و در جایگاه واقعی خود خواهد ایستاد.