کاهش نرخ سود مبادله‌ای دلیل گرایش به عقود مشارکتی

یک کارشناس اقتصادی با بیان اینکه در عقود مشارکتی سود تسهیلات پس از پایان قرارداد و براساس بازدهی پروژه تعیین می‌شود، گفت: هم‌اکنون فرهنگ استفاده از عقود مشارکتی در بانک‌ها و متقاضیان تسهیلات وجود ندارد. سید آیت‌ا... تجلی در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس با اشاره به ضوابط عقود مشارکتی در بانکداری اسلامی، اظهار داشت: هم‌اکنون در قرارداد‌های مشارکتی اگر بازدهی طرح با نرخ سود تعیین شده در قرارداد تفاوت داشته باشد، مبنای نرخ سود در قرارداد همان نرخ تعیین شده خواهد بود.

وی ادامه داد: در صورتی که سود پروژه بیش از نرخ تعیین شده باشد، مشتری حاضر به پرداخت آن نخواهد بود و در مقابل اگر بازدهی طرح نسبت به سود پیش‌بینی شده کمتر باشد، بانک حاضر به کاهش سود تسهیلات خود نیست.

این کارشناس اقتصادی افزود: این روش با ماهیت عقود مشارکتی در تناقض است و نشان‌دهنده نبود فرهنگ استفاده از این نوع عقود است.

کاهش نرخ سود مبادله‌ای مهم‌ترین دلیل گرایش به سمت عقود مشارکتی تجلی، مهم‌ترین عامل گرایش بانک‌ها به عقود مشارکتی را کاهش نرخ سود عقود مبادله‌ای دانست و اظهار داشت: بانک‌ها در حقیقت «بنگاه‌های اقتصادی»‌ هستند و با توجه به هزینه‌ها و پرداخت سود به سهامداران خود، چاره‌ای جز پرداخت تسهیلات در قالب عقود مشارکتی ندارند.

به گفته تجلی، برای اصلاح وضعیت فعلی باید در نرخ سود عقود مبادله‌ای تجدید‌نظر شود.

این کارشناس بانکی پیشنهاد تعیین نرخ سود بر اساس اعتبار متقاضی تسهیلات را مناسب ارزیابی کرد و گفت: تعیین نرخ سود بر مبنای ریسک بازپرداخت تسهیلات و نرخ تجهیز منابع می‌تواند تا حدود زیادی مشکلات موجود در خصوص عقود مشارکتی را برطرف کند.

وی تصریح کرد: هم‌اکنون برخی از مشتریان بانک‌ها حاضر به دریافت تسهیلات با نرخ ۱۶ درصد هستند، زیرا امکان بازدهی برای آنها بیش از این وجود دارد، اما قوانین مانع انجام چنین کاری است. این کارشناس اقتصادی در پاسخ به سوال خبرنگار فارس مبنی بر ایجاد مانع بر روند اشتغال‌زایی در کشور گفت: ایجاد اشتغال جزو وظایف دولت است و بانک‌ها باید با توجه به سودآوری و ریسک سرمایه، تسهیلات پرداخت کنند.

وی اظهار داشت: یکی از اقداماتی که در بسیاری از کشور‌ها انجام می‌شود، اختصاص یارانه به مابه‌التفاوت سود مصوب با سود دریافتی بانک است که می‌تواند نگرانی در این باره را رفع کند.

رفتار مشتریان سیستم بانکی نرخ‌سود را تعیین می‌کند

این کارشناس اقتصادی در خصوص چگونگی کاهش نرخ سود در سیستم بانکی با بیان اینکه بانک‌ها تعیین کننده نرخ سود نیستند، بلکه متقاضیان تسهیلات نرخ تعادلی سود را مشخص می‌کنند، افزود: در شرایطی که تقاضای تسهیلات در نرخ‌های بالا وجود نداشته باشد، مکانیزم بازار نرخ سود را تعدیل خواهد کرد.

وی تصریح کرد: هم‌اکنون برای تسهیلات با نرخ‌های بالای ۲۰ درصد تقاضا وجود دارد که این نشان‌دهنده بازدهی بالای سرمایه در اقتصاد کشور است.

خبرنگار پرسید: به نظر شما علت تقاضای تسهیلات با نرخ سود بالا نیاز بنگاه‌ها به تامین نقدینگی نیست؟

تجلی در پاسخ به این سوال با بیان اینکه در کوتاه مدت ممکن است بنگاه برای تامین نقدینگی مجبور به دریافت تسهیلات با نرخ سود بالا باشد، تصریح کرد: به تدریج و در بلند مدت بنگاه‌ها نیاز خود را از طرق دیگر تامین خواهند کرد و بانک‌ها با توجه به کاهش تقاضای تسهیلات، نرخ سود را کاهش می‌دهند.