تداوم نگرانی‌هااز ادامه رکوددر لیزینگ‌ها

فاطمه بهادری

چهارمین سالگرد تاسیس کانون شرکت‌های لیزینگ ایران روز نهم تیرماه جاری است. این کانون که بیش از ۹۵ درصد حجم عملیاتی لیزینگ کشور را برعهده دارد، با هدف گسترش و کمک به این صنعت آغاز به کار کرده است. در بیان اهداف این کانون آمده است: به طور کلی هدف اولیه تاسیس کانون ایجاد یک تشکیلات مستقل و منسجم برای پیگیری مسائل، مشکلات صنفی و خواسته‌های صنعت لیزینگ، همچنین سازماندهی فعالیت‌ها و استفاده از راهکارهای علمی برای ارتقای این صنعت در راستای مقابله با چالش‌های پیش رو بوده که این اهداف در گذر زمان و با توجه به نیازها و الزامات موجود توسط کارگروه‌های ایجاد شده در کانون مورد بازنگری قرار می‌گیرد.

در حالی کانون شرکت‌های لیزینگ چهار سالگی خود را جشن می‌گیرد که به نظر به اهدافش نرسیده است. حتی این صنعت که قسمت عمده فعالیتش را ۱۶-۱۵ شرکت در دست دارند، هنوز در بسیاری از موارد به نتیجه دلخواه خود نرسیده است. در این میان شاید بهترین مثال برای این صنعت، باقی ماندن دید منفی بسیاری از مردم است که معتقدند شرکت‌های لیزینگ بسیاری از مقررات بانک مرکزی همچون نرخ سود و چگونگی تنظیم قراردادها را رعایت نمی‌کنند.

بارها مشتریان شرکت‌های لیزینگ در مواجهه با جدول اقساط کالاهای لیز شده، از سودهای دریافتی این شرکت‌ها انتقاد داشته‌اند. به عقیده مشتریان این شرکت‌ها، نرخ‌های سود دریافتی این شرکت‌ها در قراردادها همان نرخ ۱۷ درصد مصوب و ابلاغی بانک مرکزی ذکر می‌شود، اما در عمل این نرخ در حد ۲۳ تا ۲۵ درصد است.در چند سال اخیر همه موسسات پولی و بانکی از فرمول مرکب برای محاسبه نرخ سود استفاده می‌کنند و مدت زمان بازپرداخت در این اقساط و نرخ سالانه موثر است. بانک مرکزی نیز در نظارت خود تاکید دارد و می‌گوید بر رعایت مقررات و قوانین توسط این شرکت‌ها نظارت دارد.به‌زعم دست‌اندرکاران صنعت لیزینگ نرخ سود در شرکت‌های لیزینگ که در چهار سال اخیر ثابت باقی مانده است، به‌عنوان یکی از عوامل رکود در این بخش برشمرده می‌شود. در سال اول ثابت ماندن نرخ سود این صنعت، نرخ سود بانک‌های خصوصی نیز ۱۷ درصد بود که در سال بعد به ۱۳ درصد کاهش یافت. این در حالی است که نرخ سود شرکت‌های لیزینگ همان ۱۷ درصد باقی ماند. بانک مرکزی با این استدلال شرکت‌های لیزینگ که بانک‌ها منابع را با نرخ‌های بالاتر به آنها ارائه می‌دهند و عمدتا منابع خود را از بانک‌ها تامین می‌کنند، نرخ ثابت را برایشان تصویب کرد.

گرچه نرخ ۱۷درصد در چند سال گذشته ثابت مانده، اما شرکت‌های لیزینگی از این نرخ ناراضی‌اند و می‌گویند منابعی که بانک‌ها در اختیارشان قرار می‌دهند به صورت مشارکتی با نرخ سود بالا است. پیش از این مدیرعامل لیزینگ پارسیان اعلام کرده بود، این نرخ بالای ۲۰ درصد است که موجب شده برای رعایت مقررات بانک مرکزی و نرخ سود ۱۷ درصد این شرکت از منابع داخلی استفاده کند. با وجود انتقادها به این نرخ، اما این راه حل نیز چاره‌ساز نشد و به‌رغم ثابت ماندن نرخ سودی که بالاتر از سایر موسسات پولی است، این صنعت در سال‌های گذشته دچار رکود بود. البته این نگرانی زمانی تداوم می‌یابد که بانک مرکزی با توجه به کاهش نرخ تورم و تک رقمی شدن آن، قصد داشته باشد این نرخ را کاهش دهد.

مشکل دوم

اما انتقادات مشتریان نسبت به نرخ‌های سود تنها مشکل این صنعت نیست.مشکل دوم مربوط به عدم ارائه آمار است. آخرین آمار فعالیت شرکت‌های لیزینگ مربوط به سال۸۵-۸۴ است.حجم عملیاتی این صنعت با رشدی صددرصدی از ۹۰۰ میلیارد تومان در سال ۸۳ به یک‌هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان در سال ۸۴ رسید. آخرین آمار به نقل از فرهاد حنیفی، رییس هیات‌مدیره کانون شرکت‌های لیزینگ حاکی است با احتساب تولید ناخالص داخلی که حدود ۲۵۰ میلیارد دلار است و حجم فعالیت یک میلیارد دلاری این شرکت‌ها، ضریب نفوذ لیزینگ در کشور ۴/۰ درصد است. در حالی که این ضریب به طور میانگین در کشورهای دیگر ۲ و در برخی ۵درصد است. موارد ذکر شده آخرین آمار اعلامی است.

این در حالی است که این صنعت می‌تواند یکی از راه حل‌های کنترل نرخ تورم به واسطه فروش اجاره به شرط تملیک و اقساطی باشد، اما هیچ نهاد رسمی و غیررسمی، آمار جدیدی از فعالیت و عملکرد آن در اختیار ندارد یا نمی‌خواهد آن را منتشر کند تا به قضاوت دیگران برسد. با پیگیری‌های صورت گرفته از مسولان بانک مرکزی و کانون شرکت‌های لیزینگ، هیچ اطلاعاتی از آمار این صنعت موجود نبود یا حداقل بنابر عللی همچون بوروکراسی‌های اداری، اعلام نشد.

مطمئنا یکی از راه‌های ارائه راه‌حل‌های موثر برای گسترش یا عبور از بحران، به اشتراک‌گذاری اطلاعات و آمار است. فارغ از آمار‌های ارائه نشده، مبنا بر رکود این صنعت براساس اظهارات غیررسمی افراد مطلع گذاشته می‌شود. این صنعت که در سال‌های گذشته درگیر اخذ مجوز‌های لازم از بانک مرکزی بوده توانسته تاکنون ۲۶ عضو در فهرست موسسات تحت نظارت بانک مرکزی داشته باشد. براساس آخرین آمار بانک مرکزی که مربوط به چند سال قبل است، تعداد شرکت‌های لیزینگ به ۵۰۰ شرکت می‌رسد.

موضوع فعالیت کانون

کانون شرکت‌های لیزینگ در حالی چهارمین سالگرد تاسیس را طی می‌کند که موضوع فعالیت کانون، ارتباط با سازمان‌ها و نهادها، بررسی و پیشنهاد دستورالعمل‌های اجرایی جهت شرکت‌های عضو، انتشار مجله تخصصی انجام پژوهش‌های مرتبط با صنعت لیزینگ، حمایت از پایان‌نامه‌های دانشجویی، برگزاری سمینارها و همایش‌های تخصصی و ایجاد و راه‌اندازی سایت تخصصی صنعت لیزینگ، جمع‌آوری و تدوین کتب، مجلات، مقالات و غیره در سطح داخلی و خارجی، انتقال مفاهیم و شناساندن صنعت به آحاد جامعه و کلا مرجع بودن برای همه موارد در صنعت لیزینگ در داخل کشور است.

در حال حاضر ۱۵ شرکت عضو کانون شرکت‌های لیزینگ ایران هستند که بیش از ۹۵ درصد عملیات لیزینگ در کشور را در اختیار دارند. شرکت‌های عضو کانون شامل لیزینگ آریادانا، لیزینگ ایران خودرو، لیزینگ ایران، لیزینگ امید، لیزینگ بانک اقتصاد نوین، لیزینگ ایرانیان، بهمن لیزینگ، لیزینگ خودرو غدیر، لیزینگ خودرو کار، لیزینگ صنعت و معدن، رایان سایپا، لیزینگ پارسیان، لیزینگ کارآفرین، لیزینگ ماشین‌آلات سنگین ایرانیان، لیزینگ ماشین‌آلات و تجهیزات بانک پاسارگاد هستند.