وقفه در سامانه آنی ساتنا

سامانه ساتنا روز دوشنبه گذشته به دلیل بروز برخی مشکلات از سوی شرکت خارجی پشتیبان این سامانه قطع بود، اما بانک مرکزی در این باره هیچ گونه اطلاع‌رسانی انجام نداد. به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، یک منبع آگاه در بانک مرکزی در گفت‌وگو با پایگاه خبری بانکداری الکترونیک گفت: «روز دوشنبه سامانه ساتنا به علت ایجاد مشکل از سوی شرکت لاجیکا از صبح تا عصر قطع بود.»

وی با بیان اینکه شرکت لاجیکا شرکتی است که برنامه ساتنا از سوی این شرکت طراحی شده و پشتیبانی می‌شود، گفت: «روز دوشنبه همه اسناد به صورت دستی تسویه شد و طبعا این کار زمانبر است.»

به گزارش «بانکداری الکترونیک» سامانه ساتنا در حالی قطع شد که بانک مرکزی هیچ‌گونه اطلاع‌رسانی در این زمینه انجام نداد.

بنا براین گزارش، با وجود آنکه بانک مرکزی تاکید خاصی بر استفاده بانک‌ها از ساتنا دارد، اما فعالان بانکی معتقدند این سامانه از کارآیی لازم برخوردار نیست و از نواقص زیادی رنج می‌برد.

۱۵ درصد اسناد بین بانک با ساتنا

بر اساس گفته این فعالان، وجود نقایص در این سامانه باعث می‌شود که بانک‌ها بین ۱۰ تا ۱۵ درصد تسویه‌های بین بانکی را از طریق ساتنا انجام دهند. استقبال کم بانک‌ها از ساتنا باعث شد تا بانک مرکزی با ابلاغ بخشنامه به سیستم بانکی و موسسات اعتباری در اوایل اسفند ماه سال گذشته آنها را ملزم به استفاده از ساتنا کند.

در این بخشنامه آمده است: «بانک‌ها و موسسات اعتباری مشمول مفاد ماده ۴۴ آیین‌نامه اجرایی قانون مبارزه با پولشویی موظفند ضمن تشریح و اعلام مزایای استفاده از سامانه ساتنا (با اطلاع رسانی مناسب در محل شعب یا از هر طریق دیگری)، شرایط بهره‌برداری آسان و سریع از این سامانه را برای کلیه مشتریان خود به نحو مقتضی فراهم کنند.»

بانک مرکزی تاکید کرده بود: «سامانه تسویه ناخالص آنی (ساتنا)، زمینه لازم برای انتقال وجه به طور فوری بین حساب‌های مشتریان در دو بانک مختلف و بدون هیچ‌گونه کارمزدی را فراهم ساخته است.»

بنابر این گزارش، اما فعالان بانک‌ها به عنوان استفاده‌کننده از این خدمات اعلام می‌کنند، به دلیل عدم اطمینان مشتریان از اینکه تسویه بین بانکی در زمان مورد انتظار انجام می‌شود یا نه و مبالغ اسناد از بانک مبدا چه زمان به حساب مشتری در بانک مقصد واریز می‌شود، انگیزه زیادی برای استفاده از ساتنا ندارند.

این فعالان می‌گویند، به خصوص مشتریانی که در بانک مقصد چک صادر شده روز دارند و باید در حسابشان حتما پول باشد، ترجیح می‌دهند از سیستم دستی برای انتقال وجوه استفاده بکنند، اما از ساتنا استفاده نکنند، چرا که بدین طریق مطمئن می‌شوند که پولشان در حساب موردنظر آنها قرار دارد. در ساتنا در اغلب اوقات معلوم نیست که آیا پول به حساب مشتری در بانک مقصد واریز شده یا نه.

سامانه غیر آنی

بنا بر گفته این فعالان، اسناد بین بانکی کمتر در فاصله زمانی زیر۲ ساعت تسویه می‌شود و اغلب تا پایان روز اداری طول می‌کشد. به همین دلیل تنها افرادی که عجله‌ای در انتقال وجوه خود از یک بانک به بانک دیگر ندارند از سامانه ساتنا استفاده می‌کنند.

این درحالی است که اساس راه اندازی ساتنا همان گونه که از اسم آن برمی‌آید، سامانه تسویه ناخالص آنی است.

بانک مرکزی در توضیح خود درباره ساتنا آورده است: سامانه تسویه ناخالص آنی (ساتنا) برای دو هدف اصلی از آذرماه سال ۱۳۸۵ راه‌اندازی شده است: ۱- تسویه مبادلات بین بانک‌ها ۲-انتقال وجه فوری بین حساب‌های مشتریان در دو بانک مختلف و از شهریورماه ۱۳۸۷ خدمات ساتنا برای حواله بین حساب‌های مشتریان در دو بانک مختلف معرفی شده است.

مشتریان بانک‌ها می‌توانند با مراجعه به شعب بانک خود، از متصدیان مربوط درخواست حواله ساتنا به حسابی در بانک دیگر بنمایند. خدمات ساتنا در حال حاضر بدون کارمزد در تمامی شعب همه بانک‌ها و برای انواع حساب‌ها (اعم از سنتی و متمرکز) ارائه می‌شود.

بنابراین گزارش، اما آنگونه که از شواهد برمی‌آید ساتنا در حال حاضر مبتنی بر اهداف پیش نمی‌رود و به خصوص در خصوص حساب‌هایی غیرالکترونیک تسویه تا پایان روز به طول می‌انجامد و از آنجا که کنترل اسناد به صورت الکترونیک انجام می‌شود، در نتیجه برخی اوقات متصدیان امر در بانک مبدا یا بانک مرکزی یا بانک مقصد سرعت عمل کافی در کنترل حساب‌ها و مبالغ به خرج نمی‌دهند و تسویه با کندی صورت می‌گیرد.

فعالان بانکی معتقدند، یکی از مشکلات ساتنا به این مساله برمی‌گردد که مشتری باید در هر دوبانک حساب داشته باشد، در حالی که بسیاری از مشتریان هستند که چکی از یک بانک در اختیار دارند و قصد دارند مبلغ آن را به حساب خود در بانک مقصد واریز کنند، اما چون در بانک مبدا دارای حساب نیستند خودبه‌خود نمی‌توانند از ساتنا استفاده کنند.

بنابراین گزارش بانک مرکزی تاکنون گزارشی درباره ساتنا ارائه نکرده که نشان دهد به صورت ماهانه چند درصد از تسویه بین بانکی از طریق ساتنا انجام می‌شود. تنها در یک مورد مهران شریفی در سال گذشته در خصوص عملکرد بین بانک گفته بود: دستور پرداخت الکترونیکی در ساتنا از مرز ۴۰ هزار تومان در بهمن ماه گذر کرد.