تبعات تورمی هدفمندسازی یارانه‌ها
تک رقمی شدن نرخ تورم تا پایان سال جاری را می‌توان به عنوان یکی از جدی‌ترین وعده‌های رییس کل بانک مرکزی عنوان کرد؛ ولی با وجود اجرای هدفمندسازی یارانه‌ها، کارشناسان تحقق وعده مذکور را تا حدودی دور از تصور می‌دانند و به نظر می‌رسد این قول در حد وعده و وعید باقی بماند و محقق نشود.
به گزارش فارس، یکی از مسائلی که همواره در اقتصاد ایران و تمام کشورها مهم و تاثیرگذار بوده «نرخ تورم» و تاثیر آن بر شاخص‌ها و سیاست‌گذاری‌های اقتصادی است.
در ماه‌های اخیر اهمیت کنترل این نرخ تا جایی پیش رفت که رقم بالای آن در ایران باعث شد بسیاری از سیاست‌های دولت در بخش‌های اقتصادی و حتی سیاسی تحت تاثیر این شاخص اقتصادی قرار بگیرد.
اما در این بین نمی‌توان از اقدامات بانک مرکزی برای کاهش نرخ تورم به راحتی گذشت و با مرور برخی اخبار، صحبت‌های رییس کل بانک مرکزی برای کاهش نرخ تورم دلیلی می‌شود بر جدیت این بانک در کاهش تورم.
نرخ تورم اولین وعده‌ای بود که محمود بهمنی هنگام تصدی ریاست بانک مرکزی به مردم داد و حال با گذشت بیش از یک سال و چند ماه از این وعده، طبق آخرین گزارش‌های رسمی نرخ تورم همچنان دورقمی است و با تورم تک‌رقمی هم فاصله قابل توجهی دارد.
نرخ تورم در طول سال ۸۷ نسبت به پایان سال ۸۶، هفت درصد افزایش یافت و به ۴/۲۵ درصد رسید. اما بر اساس آخرین آمار بانک مرکزی نرخ تورم دوازده ماهه منتهی به آذر ماه سال ۱۳۸۸ را نسبت به دوازده ماه منتهی به آذر ماه سال ۱۳۸۷ معادل ۵/۱۳ درصد اعلام کرد.
در ماه‌های اخیر با وجودی که کاهش سطح عمومی قیمت‌ها احساس نمی‌شود، بانک مرکزی نرخ رشد تورم را کاهنده اعلام می‌کند.
البته از طرفی وزیر امور اقتصادی و دارایی طی چند هفته اخیر با بیان اینکه هم‌اکنون دهک دهم جامعه حدود ۳۰ برابر دهک اول از یارانه‌ها استفاده می‌کند، برخلاف اظهارات کارشناسان مبنی بر افزایش نرخ تورم با هدفمندسازی یارانه‌ها، گفته بود: لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها ریشه تورمی را که در چند دهه اخیر در اقتصاد ایران وجود داشته، می‌خشکاند. وی گفته بود: هدفمند کردن یارانه‌ها با اصلاح قیمت‌ها، افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها منجر به کاهش تورم می‌شود، ضمن آن که با کنترل نیاز و برداشت از حساب ذخیره ارزی سبب کنترل نقدینگی می‌شود.
شاید اظهارات حسینی درست باشد و در آینده نرخ تورم با اقداماتی که او نام برده کاهش یابد، ولی مساله‌ای که هم‌اکنون مورد توجه است «کاهش نرخ تورم» بوده که بانک مرکزی در آمارهای ماهانه خود همچنان از سیر نزولی این نرخ خبر می‌دهد.
ولی سوالی که در اینجا مطرح می‌شود، این است که چگونه نرخ تورم کاهش خواهد یافت درحالی که با تصویب و اجرای هدفمندسازی یارانه‌ها و جهش قیمتی که به دنبال آن روی خواهد داد، نرخ تورم ممکن است به بالاترین حد خود برسد و حال آنکه هم‌اکنون نیز که این طرح به مرحله اجرا نرسیده است در سبد مصرفی خانوارها کاهشی در سطح عمومی قیمت‌ها احساس نمی‌شود.
با مروری بر نظرات کارشناسان کاملا نمایان می‌شود که فقط نرخ تورم واقعی کاهش پیدا کرده است و این کاهش نیز ناشی از کاهش قیمت کالاهای سرمایه‌ای و لوکس و تاثیر آن در محاسبات تورمی است و تغییر یا کاهش محسوسی در کالاهای مصرفی مورد نیاز مردم در بازار مشاهده نمی‌شود.
کاهش «تورم» برای کاهش «اجاره مسکن»
فرید ضیاءالملکی در خصوص اینکه چه کالاهایی در تعیین نرخ تورم تاثیرگذار هستند می‌گوید: قیمت اجاره مسکن، پوشاک و خوراک تاثیر به سزایی در تورم دارند ولی بخش تاثیرگذار و اصلی در محاسبه نرخ تورم قیمت «مسکن» است.
این کارشناس بانکی با تاکید براینکه صرفا نمی‌توان کاهش قیمت مواد غذایی را زمینه‌ساز کاهش نرخ تورم دانست، ادامه می‌دهد: علاوه بر موارد مذکور، مصالح ساختمانی، آ‌هن و سیمان نیز در تعیین و محاسبه نرخ تورم تاثیرگذار هستند.
به گفته این کارشناس بانکی، برخلاف بالا رفتن قیمت مواد خوراکی، دلیل اصلی کاهش تورم در واقع کاهش قیمت مسکن و مصالح ساختمانی است.
وی می‌گوید: قیمت مواد خوراکی ارتباط زیادی به کاهش نرخ تورم ندارد و در واقع میانگین موارد مذکور باعث تعیین نرخ تورم است.
ضیاءالملکی در مورد امکان تک رقمی شدن نرخ تورم تا پایان سال جاری، می‌گوید: تک رقمی کردن نرخ تورم با اجرای هدفمندکردن یارانه‌ها تداخل دارد و اجرای این طرح مانع از عملی شدن وعده تورم تکی رقمی رییس کل بانک مرکزی می‌شود. کاهش نرخ تورم با توجه به آمارهای رسمی بانک مرکزی در ماه‌های اخیر امری غیر قابل انکار است، ولی آنچه در این بین از اهمیت بیشتری برخوردار می‌شود، تک رقمی شدن نرخ تورم با اجرا و تصویب هدفمندسازی یارانه‌ها است. چراکه تمامی کارشناسان و حتی رییس کل بانک مرکزی به این مساله اذعان دارند که اجرای طرح مذکور باعث به وجود آمدن تورم در اقتصاد می‌شود؛ بنابراین خیلی دور از ذهن نیست که برخی از کارشناسان «تورم تک رقمی» را در حد یک آرزو بدانند. حتی شاید بنا به دلیل فوق است که بسیاری از کارشناسان براین باورند که نرخ تورم در مبادلات روزانه مردم کاهش پیدا نکرده است و یا به عبارتی دیگر کاهش نرخ تورم با هدفمندسازی یارانه‌ها تداخل دارد.
بنابراین کاهش نرخ تورم تا پایان سال جاری که جزء نخستین وعده‌های رییس کل بانک مرکزی به حساب می‌آید، از اهمیت دو چندانی برخوردار می‌شود.
نرخ تورم واقعی کاهش پیدا نمی‌کند
از طرفی مصلح شیرازی، یکی دیگر از کارشناسان بانکی است که در خصوص تک رقمی کردن نرخ تورم در سال جاری، می‌گوید: با توجه به منافعی که رکود جهانی برای اقتصاد ایران علی‌الخصوص کاهش ارزش واردات داشت، ولی باز هم کاهش نرخ تورم امکان‌پذیر نیست.
وی ادامه می‌دهد: با وجود اینکه دولت توانست با کاهش ارزش واردات تا حدودی سرمایه‌گذاری‌های بیشتری انجام دهد، ولی تورم کاهش پیدا نکرد.
به گفته شیرازی، ممکن است شیب تورم در اقتصاد کاهش پیدا کند، ولی با وجود اجرای هدفمندسازی یارانه‌ها تورم واقعی کاهش نخواهد یافت. با توجه به اظهارات این کارشناس بانکی به نظر می‌رسد به‌رغم تلاش‌های بانک مرکزی برای کاهش نرخ تورم تا پایان سال جاری، تصویب و اجرای هدفمندسازی یارانه‌ها و جهش قیمتی ناشی از اجرای این طرح می‌تواند مانع از تحقق هدف رییس کل بانک مرکزی برای تک رقمی کردن نرخ تورم شود.
تک رقمی کردن تورم در حد یک آرزو است
سیدعباس موسویان که در سال‌های اخیر به عنوان یکی از کارشناسان برجسته اقتصاد اسلامی مطرح شده است، در رابطه با کاهش نرخ تورم تا پایان سال جاری می‌گوید: دولت می‌تواند با به‌کارگیری ابزارهای مالی جدید تحت عنوان «صکوک» و با برطرف کردن موانع این ابزار، به جای استفاده از پول پرقدرت و تورم‌زای بانک مرکزی، از پول در دست مردم در بخش غیرفعال اقتصادی در عرصه‌های سرمایه‌گذاری و تولید استفاده کند.
وی با تاکید براینکه دولت باید با استفاده از ابزار مالی جدید مانع رشد تورم شود، گفت: با توجه به موارد مذکور، هم تولید رونق پیدا می‌کند و هم از ورود پول جدید جلوگیری می‌شود.
به گفته موسویان، تا زمانی که تک‌رقمی کردن نرخ تورم در حد یک آرزو است، بانک مرکزی نباید اقدام شتاب‌زده‌ای در تعیین نرخ سود کند.
شنیدن این جمله که «تک رقمی کردن نرخ تورم در حد یک آرزو است» آن هم از زبان عضو کارگروه بانکداری بدون ربا، دلیلی محکم و منطقی است برای رسیدن به این استدلال که امکان کاهش نرخ تورم و رساندن رقم آن به زیر «۱۰» با وجود تصویب و اجرای هدفمندسازی یارانه‌ها و آثار تورمی که به تبع آن شکل خواهد گرفت،وجود ندارد و این مساله تا حدودی دور از ذهن است.
باید نرخ تورم قابل تحمل باشد
حسین قضاوی در مورد احتمال کاهش نرخ تورم در سال آینده می‌گوید: به عنوان پیش فرض برای تدوین بسته در مورد نرخ تورم با حفظ وضع موجود و در صورتی که عدم لحاظ هدفمندسازی یارانه‌ها مدنظر قرار بگیرد، به نظر می‌رسد سطح قیمت‌ها از یک ثبات نسبی برخوردار باشد.
معاون اقتصادی بانک مرکزی، با اشاره به تجربه کاهش نرخ تورم در سال جاری، تصریح کرد: امیدواریم در سال آینده اقتصاد یک نرخ قابل تحملی از تورم را تجربه نماید.
وی در مورد شرایط نرخ تورم قابل تحمل در اقتصاد، اظهار داشت: منظور از مورد مذکور، رسیدن به یک نرخ تورم منطقی است؛ الزاما ممکن است این نرخ تک رقمی هم نباشد. ولی نرخی خواهد بود که برای اقتصاد قابل تحمل است.
«نرخ تورم قابل تحمل»، این عبارتی است که حسین قضاوی در مصاحبه خود بارها بر آن تاکید کرد و به صورت خاص گفت: الزاما نباید نرخ تورم قابل تحمل برای اقتصاد تک رقمی باشد. به نظر می‌رسد معاون اقتصادی رییس کل بانک مرکزی سعی دارد با درایت خاصی به این موضوع اشاره کند که نیازی نیست حتما نرخ تورم تک رقمی شود، بلکه این نرخ می‌تواند به حدی برسد که با توجه به شرایط اقتصادی ایران قابل تحمل بوده و آثار منفی نیز برای جامعه به دنبال نداشته باشد.
به طور حتم قضاوی زمانی که این موضوع را مطرح کرده بود، به آثار تورمی هدفمندسازی یارانه‌ها نیز توجه داشته است و شاید با ارائه این مطالب قصد داشته به این موضوع اشاره کند که احتمال کاهش تورم با شرایط فعلی اقتصاد بعید به نظر می‌آید و بانک مرکزی در تلاش است تا تورم را به نقطه‌ای برساند که برای اقتصاد «قابل تحمل» باشد.
ارسال نظر