بیمه اتکایی ایرانیان، نقطه عطف تاریخ صنعت بیمه کشور

گروه بازار پول- بر اساس اعلام بیمه مرکزی، تاسیس شرکت بیمه اتکایی ایرانیان با سرمایه ۱۵۰۰میلیارد ریال مورد تایید شورای عالی بیمه قرار گرفته و پذیره‌نویسی آن به زودی آغاز خواهد شد. بیمه اتکایی ایرانیان، نخستین بیمه اتکایی خصوصی است که در کشور تاسیس می‌شود. ۵۰درصد سرمایه اولیه این شرکت در بدو تاسیس نقدا پرداخت خواهد شد و مابقی طی مدت مقرر در قانون تجارت تا دو سال قابل پرداخت خواهد بود. بیمه اتکایی، شخصیتی حقوقی است که فقط به شرکت‌های بیمه، خدمات بیمه‌ای عرضه می‌کند. ۱۸ شخصیت حقوقی، موسسان بیمه اتکایی ایرانیان را تشکیل می‌دهند. سهامدار اصلی نخستین شرکت بیمه اتکایی بخش خصوصی در کشور، بانک پاسارگاد است و نهادهای خصوصی دیگری همچون بانک‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و اشخاص حقیقی، سهامداران دیگر این شرکت بیمه اتکایی هستند. در حال حاضر علاوه بر بیمه مرکزی ایران که به عنوان بخشی از وظایف قانونی خود، بیمه‌های اتکایی اجباری و اختیاری را انجام می‌دهد در کشور ما یک شرکت بیمه اتکایی وجود دارد که در سال ۱۳۸۲ طبق مقررات مربوط به تاسیس و فعالیت موسسات بیمه در مناطق آزاد با سرمایه‌گذاری تعدادی از موسسات دولتی و نهادهای عمومی از جمله بانک‌ها و شرکت‌های دولتی تاسیس شد. علاوه بر موسسات یاد شده، شرکت‌های بیمه دولتی و چند شرکت بیمه مستقیم خصوصی نیز با دریافت مجوز از بیمه مرکزی نسبت به قبول بیمه‌های اتکایی اقدام می‌کنند. اما جز بیمه ایران و بیمه مرکزی که تا حدودی از خارج از کشور، بیمه‌های اتکایی قبول می‌کنند، سایر شرکت‌های مجاز به قبول اتکایی، صرفا در بخش قبولی از شرکت‌های بیمه داخلی فعالیت دارند. کلیه شرکت‌های بیمه طبق قانون ۲۵درصد از بیمه‌های غیرزندگی و ۵۰درصد از بیمه‌های زندگی خود را به صورت بیمه‌های اتکایی اجباری به بیمه مرکزی واگذار می‌کنند. علاوه بر اتکایی اجباری، تمامی شرکت‌های بیمه برای تعهدات مازاد بر ظرفیت نگهداری خود، پوشش‌های بیمه اتکایی از داخل و خارج کشور خریداری می‌کنند. شرکت‌های بیمه‌ اتکایی‌پذیر کشور نیز تعهدات مازاد بر ظرفیت خود را عمدتا نزد بیمه‌گران خارجی بیمه می‌کنند.

ضرورت تشکیل بیمه اتکایی خصوصی

از حدود دو سال پیش برخی از بیمه‌گران و کارگزاران اتکایی اروپایی، به‌رغم سالیان متمادی همکاری با بازار بیمه کشور به دلیل داشتن سهامداران آمریکایی، همکاری خود با صنعت بیمه ایران را قطع کردند. در حال حاضر صنعت بیمه کشور به منظور جایگزین کردن شرکت‌های یادشده از پوشش‌های اتکایی برخی از شرکت‌های منطقه خاورمیانه و یا آسیایی استفاده می‌کند. شرکت‌هایی که در شرایط عادی نمی‌توانستند بیمه‌های قابل‌قبولی برای پوشش‌ اتکایی صنعت بیمه کشور باشند. از این رو وجود یک شرکت بیمه اتکایی داخلی با سرمایه کافی و توانمندی‌های فنی و حرفه‌ای می‌تواند، جایگزین مناسبی برای شرکت‌های منطقه خاورمیانه و آسیا باشد.

از سوی دیگر، با اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی و بزرگ‌تر شدن کیک اقتصاد کشور، وجود یک بیمه اتکایی توانمند ضروری به نظر می‌رسید.

تاسیس بیمه اتکایی ایرانیان را می‌توان نقطه عطف تاریخی صنعت بیمه کشور دانست که در شرایط فعلی اقتصاد ایران، ظرفیت قابل‌توجهی را در بازار بیمه اتکایی ایجاد خواهد کرد.

به ویژه که این شرکت با حضور بخش خصوصی کشور شکل گرفته است و در شرایط خصوصی‌سازی، تعداد زیادی از بنگاه‌های بزرگ و متوسط گرایش زیادی به استفاده از پوشش‌های بیمه دارند و به این ترتیب سطح نیاز بازار بیمه کشور به بیمه اتکایی به میزان قابل‌توجهی افزایش خواهد یافت.

شرکت‌های بیمه مستقیم نیز که در بازار، ریسک‌های فراوانی را می‌پذیرند، به نوبه خود در معرض خطرات و ریسک‌هایی قرار می‌گیرند که حسب مورد نگهداری مجموعه یا مواردی از آنها، منطقی و توجیه‌پذیر نیست و یا از ظرفیت و توان مالی آنها خارج است. خسارت‌های ناشی از تحقق خطرات در تاسیسات و کارخانه‌های بزرگ صنعتی یا پرواز هواپیماها یا خسارت‌های ناشی از بروز حوادث طبیعی مانند سیل و زلزله، گاه چنان سنگین است که جبران آن از سوی یک یا چند شرکت بیمه محلی امکان‌پذیر نیست و حتی هر یک از بزرگ‌ترین بیمه‌های بین‌المللی نیز صرفا درصدی از خسارت‌های احتمالی آن را بیمه تقبل می‌نماید. به این ترتیب شرکت‌های بیمه، بخشی از خطراتی را که خود بیمه کرده‌اند، نزد یک یا چند شرکت بیمه دیگر مجددا بیمه می‌کنند. در حال حاضر در کشور ما معمولا در رشته‌هایی مانند اتومبیل، درمان، عمر و حوادث و بخش‌هایی از بیمه مسوولیت، به جز بیمه اتکایی اجباری، بیمه اتکایی دیگری صورت نمی‌گیرد.

عمده پوشش‌های اتکایی مازاد اجباری نیز به صورت قراردادی و یا اختیاری در رشته‌های آتش‌سوزی، مهندسی، انرژی، باربری کالا و هواپیما و کشتی صورت می‌گیرد که به نظر می‌رسد با خصوصی شدن تعداد زیادی از بنگاه‌های اقتصادی کشور، نیاز بازار بیمه به بیمه اتکایی افزایش یابد و در این میان جای خالی یک بیمه اتکایی خصوصی با سرمایه بالا و توان تخصصی نیروهای انسانی، ضروری به نظر می‌رسد.

درک این نیاز صنعت بیمه موجب شده تا بخشی از نهادهای خصوصی در بازار مالی کشور، سازوکار راه‌اندازی بزرگ‌ترین بیمه اتکایی ایرانی را تدارک ببینند.

۳۴/۵ درصد پذیره‌نویسی

رییس اداره پذیرش موسسات بیمه بیمه مرکزی ایران، میزان سهام موسسان بیمه اتکایی ایرانیان را ۵/۶۵درصد اعلام کرده و گفته است: ۵/۳۴ درصد بقیه سهام در پذیره‌نویسی عمومی، عرضه خواهد شد. سیامک ملکی در مورد سرمایه بیمه اتکایی ایرانیان می‌گوید: طبق مصوبه هیات‌وزیران، حداقل سرمایه برای تاسیس بیمه اتکایی به صورت سهامی عام، ۴۰میلیارد تومان است ولی موسسان این بیمه اتکایی، سرمایه این شرکت را ۱۵۰میلیارد تومان تعیین کرده‌اند که ۵۰درصد آن در بدو تاسیس پرداخت می‌شود و بقیه طبق قانون طی دو سال تودیع خواهد شد. وی سرمایه تاسیس شرکت بیمه مستقیم با مجوز بیمه‌های زندگی یا بیمه‌های غیرزندگی را ۱۶میلیارد تومان و شرکت‌های بیمه مختلط (غیرزندگی و زندگی) را حداقل ۲۸میلیارد تومان اعلام کرده است.

به گفته رییس اداره پذیرش موسسات بیمه بیمه مرکزی، شرکت بیمه اتکایی ایرانیان، نخستین شرکت اتکایی در سرزمین اصلی ایران قبل و بعد از انقلاب است. ۷ سال پیش یک شرکت سهامی خاص با نام «امین» در منطقه آزاد کیش به ثبت رسید که کمک شایان توجهی در امور اتکایی بازار بیمه کشور انجام داد. اما بیمه اتکایی ایرانیان، اولین شرکت بیمه اتکایی ایرانی به صورت سهامی عام است.

ملکی با تاکید‌بر اینکه تاکنون بیمه‌های خصوصی فقط مجوز قبولی اتکایی داخلی را داشته‌اند، افزود: شرکت‌های بیمه دولتی علاوه‌بر قبول اتکایی داخل، مجوز اتکایی قبول از خارج را هم دارند و می‌توانند از شرکت‌های معتبر خارجی، ریسک قبول کنند، اما این شرکت‌ها به عنوان شرکت تخصصی بیمه اتکایی به حساب نمی‌آیند.

به گفته وی تاسیس بیمه اتکایی ایرانیان، ظرفیت نگهداری اتکایی را در داخل کشور افزایش می‌دهد، ضمن اینکه کارشناسان و متخصصان بیمه اتکایی هم در این شرکت، تربیت و به بازار بیمه کشور وارد می‌شوند.

صدور پروانه فعالیت تا پایان سال

رییس اداره پذیرش موسسات بیمه بیمه مرکزی تاکید می‌کند: چنانچه مراحل لازم برای تاسیس بیمه اتکایی ایرانیان در وقت قانونی طی شود، پیش‌بینی می‌شود که قبل از پایان سال جاری پروانه فعالیت این شرکت از طرف بیمه مرکزی صادر و فعالیت آن آغاز شود.

ملکی در مورد آینده بیمه اتکایی ایرانیان هم می‌گوید: موسسان و هیاتی که برنامه عملیاتی این شرکت را آماده کرده‌اند، همه از متخصصان و کارشناسان ارشد صنعت بیمه هستند و به‌طور قطع این مجموعه با توان مدیریتی خود، یک شرکت بیمه خوب را در بازار بیمه کشور فعال خواهند کرد و ظرفیت نگهداری بازار داخل را افزایش خواهند داد. به گفته وی موافقت شورای عالی بیمه با تاسیس بیمه اتکایی ایرانیان همراه با نامه رییس کل بیمه مرکزی برای وزیر اقتصاد به عنوان رییس مجمع بیمه مرکزی از سال شده و مراحل پذیره‌نویسی در انتظار موافقت اصولی وی و اعلام آن به موسسان است.

ملکی تاکید کرد: با آغاز فعالیت این شرکت، به غیر از اینکه از انحصار بیمه‌های اتکایی اروپایی خارج خواهیم شد، سعی خواهد شد تا تخصص اتکایی را به کشور وارد و از انتقال ارز تا حد توان جلوگیری شود.

راه‌اندازی بیمه اتکایی به نفع اقتصاد داخلی است

در حالی که تاسیس بیمه اتکایی داخلی می‌تواند از خروج ارز از کشور جلوگیری کرده و خطر تحریم‌های بین‌المللی را کاهش دهد اما برخی کارشناسان و دست‌اندرکاران صنعت بیمه در مورد قطع رابطه با بازارهای بین‌المللی هم هشدار می‌دهند. هرچند که راه‌اندازی یک بیمه اتکایی داخلی را به نفع اقتصاد کشور ارزیابی می‌کنند. محمدابراهیم امین، مدیرعامل شر کت بیمه البرز در این مورد می‌گوید: از آنجا که شرکت‌های اتکایی در داخل ایران محدود هستند، افزایش ظرفیت بیمه‌های اتکایی داخلی کار مناسبی است. اما وی در عین حال هشدار می‌دهد که اگر قرار باشد تمام ریسک‌ها را در این صنعت در داخل کشور پوشش دهیم، کاری علمی و منطقی نیست.

امین با تاکید بر مفید بودن افزایش ظرفیت‌‌های اتکایی در داخل کشور افزود: توزیع ریسک در بازارهای دنیا در صنعت بیمه منطقی دارد که همه شرکت‌های بیمه به آن عمل می‌کنند و ما نیز باید از آن پیروی کنیم. وی قطع رابطه با بازارهای بین‌المللی و عدم توزیع ریسک در بازارهای خارج از کشور را به نفع صنعت بیمه ایران ندانست و اظهار داشت: براساس اصول و قوانین بیمه، توقف قراردادهای اتکایی با بازارهای خارج از کشور به مصلحت صنعت بیمه ایران نیست و براساس اصول بیمه‌ای نیز کاری غیرمنطقی به نظر می‌رسد.

وی در عین حال تاکید می‌کند: از آنجا که صنعت بیمه ایران از شرکت‌های بیمه اتکایی محدودی برخوردار است، تاسیس شرکت بیمه اتکایی ایرانیان که ظرفیت اتکایی داخل کشور را افزایش می‌دهد، به نفع اقتصاد و صنعت بیمه ایران است اما اگر قرار باشد با توسعه بیمه‌های اتکایی داخلی، رابطه ما با بازارهای بین‌المللی قطع شود، به نفع صنعت بیمه نخواهد بود.

مدیرعامل بیمه البرز تصریح می‌کند: هر قدر شرکت‌های بیمه‌ای اتکایی ایرانی بیشتر تاسیس شوند و قدرت صنعت بیمه کشور در این رشته افزایش یابد، به نفع این صنعت است. رییس کل بیمه مرکزی هم می‌گوید: با راه‌اندازی این شرکت بیمه، پوشش‌های بیمه اتکایی کشور افزایش می‌یابد و از خروج مقدار قابل توجهی ارز جلوگیری می‌شود. به گفته وی در حال حاضر در داخل کشور یک شرکت تخصصی اتکایی وجود ندارد و یکی از ابزارهای ما برای کاهش اثرات تحریم‌ها، راه‌اندازی بیمه اتکایی در داخل کشور است که می‌تواند از اثرات سوء تحریم جلوگیری کند و ظرفیت داخل را افزایش دهد.