تهیه و تدوین: پیمان طوبایی

بخش سوم

ضمانتنامه‌های غیرپیمانکاری یا تعهد پرداخت

این نوع ضمانتنامه‌ها پرریسک‌ترین نوع ضمانتنامه‌ها برای صادرکننده آن می‌باشد. نظر به اینکه پرداخت دیون اشخاص به دستگاه‌های اجرایی اعم از دولتی یا نهادهای عمومی به صورت آنی از عهده آنها خارج می‌باشد، لذا دستگاه‌های مزبور دریافت مطالبات خود را در صورت ارائه ضمانتنامه بانکی برای مدت معینی به تعویق درآورده یا به تقسیط واگذار می‌نمایند. ضمانتنامه‌هایی که در این خصوص صادر می‌شود، ضمانتنامه‌های تعهد پرداخت نامیده می‌شود و از جمله خصوصیت این ضمانتنامه‌ها احتمال پرداخت قریب به تعیین وجه آن به ذی‌نفع می‌باشد و از این رو بانک‌ها با ریسک بیشتری برای آنها مواجه می‌گردند، لذا وثیقه درخواستی این نوع ضمانتنامه‌ها عموما وجه نقد یا ۱۰۰درصد سپرده نقدی، مدت‌دار یا اوراق مشارکت می‌باشد.

ضمانتنامه‌های گمرکی:

ضمانتنامه‌های گمرکی به منظور تضمین تعویق یا تقسیط سود و عوارض گمرکی، ترخیص موقت کالا، ترانزیت کالا و پاساوان صادر می‌شود. به عبارت دیگر یکی دیگر از انواع ضمانتنامه‌های تعهد پرداخت می‌باشد و ریسک بالایی را به بانک تحمیل می‌نماید. یکی از خصوصیات ضمانتنامه‌های گمرکی پرداخت قریب‌الوقوع آن در سررسید ضمانتنامه بدون درخواست مضمون‌له یا ضمانتخواه می‌باشد و در نتیجه بانک‌ها در صدور آنها وثائق با قابلیت بالای نقدشوندگی را مطالبه می‌نمایند.

انواع ضمانتنامه‌های گمرکی:

۱ـ ضمانتنامه پرداخت سود و عوارض گمرکی: این ضمانتنامه‌ها در مواقعی به کار می‌رود که واردکننده کالا توان پرداخت یکجا و نقدی سود و عوارض گمرکی کالای وارد شده را نداشته باشد و ناگزیر است از گمرک درخواست نماید با تعیین مهلتی برای پرداخت بدهی مجوز ترخیص کالا را قبل از پرداخت سود و عوارض گمرکی صادر نماید و گمرک نیز این مجوز را در قبال صدور ضمانتنامه بانکی به انجام می‌رساند.

۲ـ ضمانتنامه ترانزیت کالا: این‌گونه ضمانتنامه‌ها به منظور تضمین پرداخت سود و عوارض گمرکی کالاهایی صادر می‌شود که قصد واردکننده، صرفا ترانزیت کالا (ورود از مرز بازرگان و خروج از گمرک جنوب) می‌باشد. لذا واردکننده حسب درخواست گمرک، مبنی بر حصول اطمینان از جهت خروج و ترانزیت کالا به اخذ ضمانتنامه از بانک اقدام می‌نماید.

۳ـ ضمانتنامه ترخیص موقت کالا: زمانی که قصد واردکننده از ورود کالا برگزاری نمایشگاه یا نمونه‌برداری، قالب‌گیری و کپی‌برداری از کالای وارد شده باشد و قصد فروش آن در داخل کشور نباشد، حسب درخواست گمرک و اطمینان از بازگرداندن کالا پس از برگزاری نمایشگاه یا نمونه‌برداری، این نوع ضمانتنامه از بانک درخواست می‌شود.

۴ـ ضمانتنامه پاساوان کالا: این نوع ضمانتنامه نیز به منظور تضمین سود و عوارض گمرکی می‌باشد و به لحاظ عدم امکان نگهداری کالا در گمرک ورودی کشور یا سایر مشکلات در پرداخت سود و عوارض مربوطه، کالای موصوف با نظارت گمرک به سایر گمرکات کشور یا انبارهای مـورد قبول گمرک منتقل و پس از پـرداخت سـود و عوارض مربوطه، ضمانتنامه باطل می‌گردد.

۵ - ضمانتنامه نظام وظیفه: این نوع ضمانتنامه با رعایت آیین‌نامه صدور ضمانتنامه‌ها و اخذ وثائق سهل‌الوصول برای تضمین بازگشت مشمولین نظام وظیفه عمومی که از کشور خارج می‌شوند به نفع سازمان نظام وظیفه صادر می‌گردد. این‌گونه ضمانتنامه‌ها نیز دارای ریسک بالا بوده و فقط در مقابل ۱۰۰درصد وجه نقد توسط بانک صادر می‌شود. شایان ذکر است پرداخت وجه ضمانتنامه در سررسید صرف نظر از درخواست ضبط آن توسط سازمان نظام وظیفه الزامی می‌باشد.

۶ - ضمانتنامه‌های دادگستری: یکی دیگر از انواع ضمانتنامه‌های تعهد پرداخت می‌باشد که حسب درخواست ضمانتخواه به نفع مراجع قضایی جهت طرح دعاوی مطروحه در دادگستری توسط بانک صادر می‌شود و معمولا بانک‌ها در قبال اخذ ۱۰۰درصد وجه نقد یا ۱۰۰درصد وثائق سهل‌الوصول آن را صادر می‌نمایند.

۷ - ضمانتنامه‌های متفرقه: این ضمانتنامه‌ها به درخواست متقاضی به منظور تضمین موارد خاصی مانند بدهی مالیاتی، بیمه‌ای، تامین اجتماعی وزارت بهداشت و درمان، ... صادر می‌گردد.

۸ - ضمانتنامه‌های ارزی: ضمانتنامه‌های ارزی از جمله ضمانتنامه‌های با موضوعیت پیمانکاری یا تعهد پرداخت می‌باشند که توسط بانک‌های یک کشور به نفع دستگاه‌های اجرایی یا بانک‌های کشورهای دیگر صادر می‌شود. شرط صدور ضمانتنامه‌های ارزی توسط بانک‌ها و موسسات اعتباری ایرانی برای دستگاه‌ها و بانک‌های خارج از کشور به لحاظ احتمال پرداخت به آنها به مضمون‌ له، اخذ موافقت بانک مرکزی می‌باشد. بدین منظور بانک‌ها می‌بایست ضمن بررسی‌های متداول خود برای صدور ضمانتنامه از طریق ادارات خارجه یا امور بین‌الملل یا عملیات ارزی خود با توصیف ارکان ضمانتنامه و موضوعیت آن از بانک مرکزی اقدام به اخذ مجوز نمایند.