منصور اسدی
در ابتدای ۱۹۹۰، صنعت بانکداری در جنوب شرق اروپا و ترکیه توسعه نیافته بود و اجرای فرآیند اصلاحات، موجب بهبود صنعت بانکداری در تمام این کشور‌های در حال توسعه شد. به طور کلی، این فرآیند اصلاحات موجب شد یک سیستم نظارتی جدید منطبق با استانداردهای BIS استقرار یابد و خصوصی سازی بانک‌های دولتی که یک عنصر حیاتی در گذار کارآی نظام بانکی این کشورها به سمت یک سیستم بازار گرا بود، ورود بانک‌های خارجی را تسهیل بخشید.

طی سالیان گذشته‌، به خاطر سرمایه‌گذاری بانک‌های خارجی سطح واسطه‌گری مالی به میزان قابل توجهی در بالکان افزایش یافته که این امر از طریق خصوصی‌سازی یا ادغام و تملک بانک‌های محلی به دست آمده است. در طول دوره۲۰۰۷-۲۰۰۶ نیز شش تملک بزرگ رخ داده که در صنعت مالی این منطقه تحولی چشمگیر ایجاد کرده است (جدول).

هر چند گسترش بانک‌های فرانسوی و ایتالیایی در کشورهای بالکان قابل توجه است، ولی بانک‌های اتریشی و یونانی رهبری سرمایه‌گذاری در امور بانکی آنها را بدست گرفته‌اند. به علاوه، بانک‌های یونانی به دلیل سرعت رشد دو برابری نسبت به بازار داخلی یونان، حیطه توسعه خود در کشورهای همسایه‌ در جنوب شرق اروپا را گسترش داده‌اند. از سال ۲۰۰۵‌، بانک‌های یونانی برآورد یک‌میلیارد دلاری از خرید دارایی‌های بانکی در بالکان داشته‌اند. در سه سال گذشته تملیک‌ها شتاب گرفت و پنج بانک از بزرگترین بانک‌های یونانی(بانک ملی یونان ‌، آلفا بانک، یورو بانک، آت ای بانک و پیرئوس بانک) به سرمایه‌گذاری بانکداری تجاری و خرد خود افزودند. تملیک‌های قابل توجه توسط بانک ملی یونان در ترکیه (فاینانس بانک)‌، صربستان (وجوودجانسکا بانک)‌، رومانی (بانکارومانیسکا ) و بلغارستان انجام شد. یورو بانک در ترکیه (تکفند بانک) و بلغارستان (دی زد آی بانک و پست بانک) این کار را کرد. آلفا بانک در صربستان (جوبانکا ) ؛ آتی ای بانک در صربستان (آ آی ک بانک ) و رومانی (مایند بانک‌) ؛ و پیرئوس بانک در صربستان (اطلس بانک‌) و بلغارستان (یوروبانک) این کار را کردند. در همان زمان، بانک ملی یونان با بستن شعب غیررقابتی در فرانکفورت‌، پاریس و آمستردام، اروپای غربی را رها کرد.
اما بانک‌های یونانی تنها نیستند و سایر بانک‌های اروپایی نیز به این سمت حرکت کرده‌اند. بانک اتریشی کردیت آنستالت (یک واحد از هیپو وری اینس بانک آلمان)، ری فی سن اتریش و یونی کردیت و اینتزا بانک ایتالیا منحصرا در این ناحیه فعالیت می‌کنند. بطور همزمان، کردیت اگریکول و سوسیت جنرال فرانسه بانک‌های یونانی را بدست آورده‌اند. از جمله بزرگترین معاملات در این زمینه می‌توان به خرید بانک تجاری رومانی با 7/4‌میلیارد دلار توسط ارستی بانک (اتریش) و خرید دنیز بانک (ترکیه) با 4/2‌میلیارد دلار توسط دکسیا (بلژیک) اشاره کرد.
در کشورهای جدیدالالحاق اتحادیه اروپا، بلغارستان و رومانی، از جمله کشورهایی هستند که بانک‌های خارجی به سرعت در آنها درحال کسب جایگاهی برجسته می‌باشند. در بلغارستان ۸۳درصد از بانک‌های توسط مالکین خارجی کنترل می‌شوند. رومانی هر چند دومین بازار بزرگ در اروپای مرکزی و شرقی به شمار می‌رود، ولی کمترین توسعه یافتگی سیستم بانکی را دارد. در کشور رومانی، بانک‌های اتریشی (۲۳‌درصد)، بانک‌های یونانی (۱۰درصد) و بانک‌های ایتالیایی (۷درصد) بانکداری را به دست گرفته‌اند.
mansour.asadi@gmail.com
منبع: www.unctad.org