دعوتی که بی پاسخ ماند

شرکت‌های بیمه از تاسیس شرکت در افغانستان استقبال نکردند، اما بانک کارآفرین درصدد تاسیس یک بانک مشترک با خارجی‌ها در این منطقه است

لیلا اکبرپور

افغانستان کشوری جنگزده با جمعیت ۳۰ میلیون نفری، ۱۵ میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی، ۱۵ درصد نرخ بیکاری، ۳۵۰ دلار درآمد سرانه ملی، ذخایر معدنی، گاز، نفت، جاذبه‌های گردشگری، ۱۶ بانک افغانی و خارجی و نداشتن حتی یک شرکت بیمه و فرصت بازسازی و نوسازی، منطقه‌ای مناسب برای سرمایه‌گذاران ایرانی است. این بخشی از صحبت‌های مظفر علیخانی، دبیرکل اتاق مشترک

ایران-افغانستان است که در پی سفر دکتر عمر ذاخلیوال، رییس موسسه حمایت از سرمایه‌گذاری افغانستان به تهران و امضای یادداشت تفاهم همکاری به منظور کمک به توسعه روابط‌اقتصادی دو کشور به دنیای‌اقتصاد گفت.

علیخانی از وجود فرهنگ، زبان، مذهب و خط مرزی مشترک ایران و افغانستان و وجود حس دوستی در افغان‌ها به عنوان مهم‌ترین دلایل برای رونق کسب و کار ایرانیان در این منطقه نام برد و تاکید کرد: ایجاد دو نهاد بانک و بیمه با پشتوانه خدمات فن‌آوری اطلاعات می‌تواند بستری مناسب برای حضور سرمایه‌گذاران ایرانی فراهم کند.

***

آقای علیخانی به طور اجمالی از وضعیت اقتصادی افغانستان بگویید؟

تراز تجاری منفی ۳ هزار و ۴۰۰ میلیون دلاری افغانستان تا پایان سال ۲۰۰۵ نشان می‌دهد که این کشور منطقه‌ای مناسب برای صادرات است و افغان‌ها به انواع کالاهای مصرفی نیاز دارند، ضمن آنکه دنیا برای حمایت از بازسازی افغانستان تعرفه‌های ترجیحی برای آن منظور کرده و سرمایه‌گذاران با استفاده از نام این کشور فرصت خوبی برای صادرات کالا از این منطقه دارند.

بازار پول در افغانستان چه وضعیتی دارد؟

در سال ۱۳۸۱ پول جدید این کشور با نام قبلی آن یعنی افغانی توسط کشور آلمان به چاپ رسید، پول جدید با حذف سه صفر به صورت اسکناس‌های یک، دو، ۵، ۱۰، ۲۰، ۵۰، ۱۰۰، ۵۰۰ و ۱۰۰۰ افغانی در دسترس مردم قرار گرفت که از ثبات نسبتا خوبی برخوردار بوده و بانک‌مرکزی این کشور تلاش می‌کند تا با فروش دلار به صورت مقطعی به آن تثبیت بیشتری ببخشد.

نرخ برابری ارزهای عمده در مقابل افغانی چه میزان است؟

هر یک دلار آمریکا تقریبا برابر با ۵۰ افغانی، هر یک یورو ۷۱ افغانی، یک پوند انگلیسی ۹۵ افغانی، درهم امارات

۱۳ افغانی، یک هزار تومان ایران ۵۳ افغانی، یک هزار روپیه پاکستان ۸۳۱ افغانی و یک ریال سعودی برابر با ۱۳ افغانی است.

حجم سرمایه‌گذاری‌ها در افغانستان معادل ۵ میلیارد دلار است که از این میزان ۱۰ درصد سهم ایرانیان است.

اتاق مشترک ایران و افغانستان از سرمایه‌گذاران حمایت‌های لازم را خواهد کرد؟

قطعا. این اتاق برپایه توصیه‌های دولت‌های وقت دو کشور و تقاضا و انتظار صاحبان و تجار دو کشور به ویژه ایران در سال ۸۱ تاسیس شد، توجه داشته باشید که حجم تجاری ایران و افغانستان در آن سال معادل ۴۰میلیون دلار بود و امروز بالغ بر ۵۰۰میلیون دلار است.

وضعیت بانک و بیمه در افغانستان چگونه است؟

ریسک سرمایه‌گذاری در افغانستان بالا بوده و هنوز هم هست.

از این رو هیچ شرکت بیمه‌ای در این کشور وجود ندارد. در سفری که رییس موسسه حمایت از سرمایه‌گذاری افغانستان به ایران داشت، برای بازدید به مناطق مختلف رفتیم و دیداری با مسوولان برخی بانک و بیمه‌ها برای تاسیس بانک و بیمه در افغانستان داشتیم.

نتیجه این مذاکرات چه شد؟

بیمه‌ها برای تاسیس شرکت بیمه تمایلی نشان ندادند و ریسک بالای سرمایه‌گذاری را دلیل این عدم تمایل عنوان کردند، اما چند بانک اعلام آمادگی کردند و جواب مثبت نهایی را منوط به جمع‌آوری اطلاعات و تحقیقات از منطقه کردند.

با چه شرکت‌هایی وارد مذاکره شدید؟

شرکت‌های بیمه ایران، البرز، آسیا و معلم (صادرات و سرمایه‌گذاری سابق) و بانک کارآفرین.

بانک کارآفرین اعلام آمادگی کرد؟

بله، مدیرعامل بانک کارآفرین به دنبال نتیجه تحقیقات در منطقه تصمیم دارد یک بانک با مشارکت بخش خصوصی ایرانی و افغانی و بانک‌های معتبر جهانی در افغانستان تاسیس کند.

دکتر عقیلی گفت با بانک‌های خارجی در این خصوص رایزنی کرده است. حتی یک هیات کارشناس با هماهنگی اتاق را در بهار سال ۸۷ به افغانستان می‌فرستد تا شرایط را بررسی کنند.

سرمایه تاسیس بانک و بیمه در افغانستان چه میزان است؟

سرمایه اولیه برای تاسیس بانک ۲۰ میلیون دلار است، اما مجوز تاسیس بیمه با سرمایه ۸۵ میلیون دلاری داده می‌شود.

آیا صحبتی از حضور بیمه کارآفرین در افغانستان نشد؟

چنانچه بانک کارآفرین وارد عرصه فعالیت در افغانستان شود، شاید بیمه کارآفرین هم تصمیم به فعالیت بگیرد.

به نظر شما تحقیقات کارآفرینی‌ها نتیجه مثبتی خواهد داشت؟

اکنون ۱۶ بانک در افغانستان فعالیت دارند که برخی متعلق به کشور عربستان و پاکستان بوده و بانک استاندارد چارترد انگلیس و آرین ایران (ملی و صادرات) نیز فعالیت دارند، اما سیستم به شدت سنتی است و بانکداری نوین و تجاری در این کشور معنا ندارد.

گشایش اعتبار چه وضعیتی دارد؟

از آنجا که بانک‌ها با روش نوین تجارت آشنا نیستند و کارهای محلی انجام می‌دهند و در مجموع مردم افغانستان تجار سنتی هستند و پرداخت‌ها را نقدی انجام می‌دهند، گشایش اعتبارات اسنادی جایی ندارد. در ضمن به خاطر اوضاع کشور تمامی بانک‌ها در کابل مستقر هستند و مناطق دیگر افغانستان فرصتی بکر برای سرمایه‌گذاری است.

حساب‌های بانکی مردم چه اوضاعی دارد؟

از ۳۰میلیون جمعیت افغانی فقط یک میلیون نفر در بانک حساب دارند که ۸۰درصد این افراد حساب جاری و ۲۰درصد دارای حساب پس‌انداز هستند. می‌بینید چه فضای بکر سرمایه‌گذاری برای اکثر سرمایه‌گذاران ایرانی است. ضمن آن که افغان‌ها دید بسیار مثبتی به محصولات به ویژه در بحث حلال بودن کالا و تیم پزشکی ایرانی دارند.

با توجه به سنتی بودن افغانستان موقعیت مناسبی برای بحث آموزش و انتقال تکنولوژی به دست آمده است!

اتفاقا اتاق مشترک ایران و افغانستان در راستای کمک به این کشور از طریق صدور خدمات فنی و مهندسی و خدمات فن‌آوری اطلاعات ICT و انجام سرمایه‌گذاری‌های تولیدی صنعتی و کشاورزی و خدمات ایجاد شده و گام‌های اساسی را در ۶ سال گذشته برداشت.

چه کارهایی انجام دادید؟

ایجاد بانک اطلاعاتی، نیاز سنجی بازار افغانستان و توزیع اطلاعات به سرمایه‌گذاران، خدمات پشتیبانی، حل و فصل اختلافات اعضای دو اتاق، تسهیل برای اخذ ویزا، تایید اسناد تجاری، برگزاری همایش در ایران و افغانستان و اعزام هیات‌های مطالعاتی در جهت فعالیت‌های زیربنایی سرمایه‌گذاری از فعالیت‌هایی بود که اتاق مشترک ایران و افغانستان انجام داد.

با توجه به حضور آمریکا، حضور ایرانیان در پروژه‌های بزرگ افغانستان امکان دارد؟

تا چندی پیش ایرانیان برای حضور در پروژه‌هایی که غرب و آمریکا حضور داشتند با محدودیت همراه بود، اما فضای کسب‌وکار موجب شد تا بسیاری از پروژه‌ها به ایرانیان به عنوان پروژه‌های دست دوم سپرده شود.

چرا؟

غربی‌ها دیدند وارد کردن مواد اولیه به خاک افغانستان مقرون به صرفه نیست، در حالی که ایرانیان با استفاده از مرز مشترکی که دارند می‌توانند به راحتی مواد اولیه وارد کنند، همچنین از نظر امنیت اجتماعی، خارجیان غیرایرانی شانس زیادی ندارند و مردم افغان ایرانی‌ها را بیشتر قبول دارند. در نتیجه بسیاری از پروژه‌های فنی و مهندسی وجود دارد که ایرانی‌ها می‌توانند به راحتی اجرا کنند. توجه داشته باشید که افغانستان پل ارتباطی بسیاری از کشورها است و فرصت مناسبی برای تزانزیت کالا است.

به نظر شما دولت باید برای تشویق سرمایه‌گذاران به منظور حضور در افغانستان چه کار کند؟

توسعه روابط اقتصادی نیاز به تعریف ابزارهای اقتصادی دارد، به عنوان مثال صندوق ضمانت صادرات با تلاش صورت گرفته کارمزد ۳درصدی را به ۲درصد کاهش داد که البته بهتر است به یک درصد کاهش یابد و حتی این یک درصد را دولت یارانه بدهد. از سویی جایزه صادراتی باید برای صادرکنندگان به افغانستان بیشتر باشد و برای حضور سرمایه‌گذار ایرانی در مناقصات بخشی از هزینه‌ها توسط دولت تامین شود و بانک مرکزی برای صدور ضمانت‌نامه حسن انجام کار همکاری‌های بیشتر داشته باشد.