بازخرید بیمه‌نامه عمر در پایان پرداخت کارمزد به نماینده نگران‌کننده است

لیلا اکبرپور

چندی است پیش‌نویس آیین‌نامه بیمه‌های زندگی برای نظرسنجی کارشناسان بیمه‌ای بر روی صفحه اصلی سایت بیمه مرکزی ایران به چشم می‌خورد، در این پیش‌نویس انواع بیمه‌های زندگی، مبانی محاسبه نرخ حق بیمه، کارمزد، مشارکت بیمه‌گذاران در منافع، حقوق بیمه‌گذاران نسبت به ذخایر ریاضی، تنظیم حساب‌های بیمه‌های زندگی، اتکایی و اتکایی اجباری در ۸ فصل و ۴۲ ماده آمده است. عکس:‌حمید جانی‌پور

علی‌رضا بیانیان، مدیرعامل سابق بیمه توسعه که قبل از قبول مدیریت این شرکت، معاون مدیرعامل بیمه آسیا بود، یک‌شنبه گذشته میهمان دنیای اقتصاد بود و در خصوص بیمه‌های زندگی به سوالات ما پاسخ داد.

او از بازخرید بیمه‌نامه عمر و پس‌انداز در پایان پرداخت کارمزد به نمایندگان به عنوان بزرگ‌ترین تهدید برای شرکت‌های بیمه و رشته بیمه‌های زندگی نام برد.

آقای بیانیان لطفا ابتدا از ویژگی بیمه‌های عمر بگویید؟

به‌رغم مزایای ارزشمند بیمه‌های زندگی، متاسفانه ضریب نفوذ این رشته در کشور ما مطلوب نیست و عمده‌ترین دلیل آن عدم آشنایی اقشار جامعه با ابعاد مختلف مزیت‌های این پوشش بیمه‌ای است.

در بیمه‌های عمر علاوه بر اینکه غرامت‌های فوت، نقص عضو و حوادث پرداخت می‌شود، در صورت حیات فرد در انتهای قرارداد و یا فوت او در طول مدت بیمه‌نامه، مبلغی به عنوان سرمایه پرداخت و سود مشارکت در منافع به آن تعلق می‌گیرد، اما ابعاد دیگری از بیمه‌های زندگی که کمتر به آن اشاره شده و می‌تواند موجب استقبال هموطنان از خرید این بیمه‌نامه شود، مزایای مالیاتی متعددی برای افراد و سازمان‌های خریدار این پوشش‌ها است، در حالی که سرمایه بیمه عمر در صورت حیات بیمه‌گذار که در پایان قرارداد به ذی‌نفع پرداخت خواهد شد، از پرداخت مالیات معاف است و یک خانواده می‌تواند با کمی تدبیر و آینده‌نگری با خرید یک بیمه عمر و پس‌انداز آینده خوش اعضای خانواده را به ویژه پس از نبود سرپرست آن تضمین کنند.

یک دلیل دیگر که مردم از خرید بیمه‌نامه عمر استقبال نمی‌کنند، نداشتن اطلاعات کافی از محاسبات حق بیمه و سود سرمایه‌گذاری آن می‌باشد، مردم ترجیح می‌دهند در بانک حساب باز کنند تا بیمه عمر بخرند، لطفا در این خصوص توضیح دهید؟

همان‌طور که اشاره کردید، متاسفانه عدم اطلاع مردم موجب شده که بیمه‌نامه عمر با تمام مزایایی که دارد، خریدار نداشته باشد و مردم پول‌های خود را در حساب‌های بانکی سرمایه‌گذاری کنند، در حالی که خرید بیمه عمر برای افرادی که به ویژه سرمایه پایین‌تری دارند، مناسب‌تر است و یا حداقل می‌‌توانند با سود سپرده‌های بانکی یک بیمه‌نامه عمر هم خریداری کنند.اما حق بیمه‌های دریافتی رشته زندگی‌بخشی در هزینه‌های بیمه‌گری و پرداخت کارمزد نمایندگان هزینه می‌شود و بخش عمده آن طبق ضوابط شورای‌عالی بیمه به عنوان ذخایر ریاضی، فنی تکمیلی، خطرات طبیعی و حق بیمه برگشتی منظور می‌شود و ذخایر به هیچ عنوان درآمد منظور نمی‌شود و سود ناشی از سرمایه‌گذاری ذخایر برای ایفای تعهدات بیمه‌گر در پایان قرارداد نگهداری می‌شود.

آقای بیانیان لطفا از محاسبه ذخایر فنی بگویید؟ و اینکه مردم بدانند حق بیمه آنها چه می‌شود؟

براساس مصوبات شورای‌عالی بیمه و آیین‌نامه ۲۲ و الحاقیه‌های مربوط به محاسبه ذخایر فنی ذخایر بیمه‌ای به اندازه‌های مختلف از حق‌بیمه‌های دریافتی محاسبه می‌شود.

ذخیره حق بیمه برای تمامی رشته‌ها ۴۰درصد است و ذخیره فنی تکمیلی ۳درصد خالص حق بیمه به اضافه ذخیره سال قبل است، توجه داشته باشید که هر بیمه‌نامه‌ای در قسمتی از یک سال‌مالی صادر می‌شود که بیمه‌گر براساس زمان، آن ذخیره را محاسبه می‌کند. به عنوان مثال اگر یک بیمه‌نامه در اسفندماه صادر شود، درست است که مال سال‌مالی گذشته است، اما ۱۱ماه آن به سال‌مالی بعدی مربوط می‌شود.

برای مواقعی که افراد تصمیم به بازخرید بیمه‌نامه خود می‌گیرند و آن را فسخ می‌کنند بیمه‌گر موظف است براساس ضوابط بخشی از حق بیمه‌های پرداختی را به او بازگرداند به همین منظور ۵۰درصد نسبت حق بیمه‌های برگشتی به کل حق بیمه در ۳سال گذشته ضرب‌در خالص حق بیمه سال جاری به عنوان ذخیره حق بیمه برگشتی منظور می‌شود.

همچنین جمع برآورد خسارات اعلام‌شده در دست رسیدگی در آخر سال‌مالی پس از کسر سهم بیمه‌گر اتکایی به عنوان ذخیره خسارت معوق و ۵/۲درصد خالص حق بیمه به‌اضافه ذخیره سال قبل به عنوان ذخیره خطرات طبیعی نگهداری می‌شود.

خالص حق بیمه چگونه به دست می‌آید؟

خالص حق بیمه نگهداری طبق فرمول بیمه‌گران مساوی با خالص حق بیمه صادره به اضافه خالص حق بیمه قبولی منهای خالص حق بیمه واگذاری است و خالص حق بیمه واگذاری اتکایی مساوی با حق بیمه واگذاری به اضافه حق بیمه اضافی از واگذاری منهای حق بیمه برگشتی از واگذاری است.

بیمه‌گران وعده پرداخت مشارکت در منافع را که به بیمه‌گذاران خود اعلام می‌کنند، چگونه محاسبه می‌شود؟

سود حاصله ذخایر ریاضی و بهره فنی منابع بیمه‌گذار را تامین می‌کند و درآمد بیمه‌گر به عنوان مشارکت در منافع محاسبه می‌شود، به عنوان مثال بیمه‌گر روی بیمه‌نامه اتکایی می‌گیرد و از این واگذاری اتکایی کارمزد دریافتی می‌کند و از این کارمزد دریافت نیز تحت عنوان سود حاصله به بیمه‌گذار سود مشارکت در منافع می‌دهد، درواقع ارزش افزوده سود حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها به بیمه‌‌گذار به عنوان مشارکت در منافع تعلق می‌یابد.

یکی از مزایای بیمه‌های عمر پرداخت وام به بیمه‌گذار است، لطفا در این خصوص هم توضیح دهید؟

بیمه‌گذار وقتی یکی از بیمه‌نامه‌ها را انتخاب می‌کند و قرارداد منعقد می‌شود، در پایان قرارداد از سرمایه انباشته شده استفاده می‌کند، طی سال‌های قرارداد که براساس بیمه‌نامه خریداری شده از ۵ تا ۲۰سال است بیمه‌گر از سال دوم به بعد از محل ذخایر ریاضی به بیمه‌گذار وام می‌دهد که براساس پیش نویس ارائه شده از سوی بیمه مرکزی نرخ سود آن ۳ تا ۴درصد بیشتر از بهره فنی است.

آقای بیانیان با اجرای استاندارد ۲۸ که قرار بود از ابتدای سال ۸۶ اجرایی شود اگر حجم ذخایر کاهش یابد و سود ابرازی رشد کند به ضرر چه کسانی خواهد بود؟

قطعا تصمیمات اتخاذ شده علمی است و از بروز زیان جلوگیری خواهد شد اما اگر حجم ذخایر و سرمایه کاهش یابد ابتدا برای بیمه‌های خصوصی به ویژه آنهایی که سرمایه کمتری دارند گران تمام خواهد شد، چون شرکت‌ها براساس سرمایه و ذخایر خود ریسک می‌پذیرند و بدیهی است بیمه‌های خصوصی که ۴سال است فعالیت دارند و ذخیره قابل مقایسه‌ای با دولتی‌ها ندارند؛ در نتیجه ظرفیت پذیرش ریسک در آنها کاهش می‌یابد. ناگزیرند سهم بیشتری را مازاد اتکایی - اجباری به صورت اختیاری به سایر بیمه‌گران واگذار کنند.

نحوه کارمزد به نمایندگان چگونه محاسبه می‌شود؟

۷۵درصد از حق بیمه سال اول طی ۵سال به عنوان کارمزد به نماینده پرداخت می‌شود که ۴۰درصد از کارمزد ۷۵درصدی در سال اول و ۶۰درصد مابقی طی سال‌های دوم تا پنجم پرداخت می‌شود، درواقع ۳۰درصد حق بیمه در سال اول و ۴۵درصد آن ظرف ۴سال آینده به عنوان کارمزد به نماینده در نظر گرفته می‌شود.

بنابراین بعد از سال پنجم قرار داد چیزی نصیب نماینده نمی‌شود، و شاید این مساله موجب شود که کسی برای پرداخت اقساط حق بیمه‌های عمر پیگیر نباشد؟

این اتفاق هم می‌افتد و بدتر از آن که به زیان بیمه‌گر و بیمه‌گذار تمام می‌شود فسخ قرارداد پس از ۵سال است، درواقع شرکت بیمه پس از ۵سال که کارمزد را پرداخت، روی حق‌بیمه‌ها و ارزش افزوده آن برنامه‌ریزی می‌کند و فسخ قرارداد محاسبات فنی یک شرکت بیمه را بر هم می‌زند. از سویی بیمه‌گذار باید بداند که ذخیره سال‌های بیمه‌نامه و نزدیک شدن به سرمایه نهایی خریداری شده بیش از هر چیز دیگری به درد او می‌خورد، شرکت‌های بیمه باید تدبیری بیاندیشند تا نمایندگان بیمه‌گذار را به بازخرید بیمه‌نامه تشویق نکنند.