فاطمه بهادری

بانک قرض‌الحسنه مهر ایران امروز افتتاح نمی‌شود. برخلاف اعلام قبلی مسوولان که قرار بود، امروز با حضور رییس‌جمهوری در اردبیل اولین بانک قرض‌الحسنه افتتاح شود، بنابر دلایل نامعلومی به تعویق افتاد. غلامرضا مصطفی‌پور که تا روز گذشته در اردبیل حضور داشت، از دلایل افتتاح نشدن این بانک اظهار بی‌اطلاعی کرد. به گفته وی، این بانک در هفته آینده افتتاح خواهد شد.

این بانک در ابتدا با ۲هزار مرکز خدمات بانکی شامل ۳۰۰شعبه مستقل و یک هزار و ۷۰۰باجه در شعب منتخب بانک ملی در سراسر کشور آغاز به کار می‌کند که براساس برنامه‌های تدوین‌شده، تعداد شعب نخستین بانک قرض‌الحسنه کشور تا ۳هزار شعبه نیز افزایش می‌یابد.

براساس دستورالعمل و فعالیت بانک‌های قرض‌الحسنه مصوبه ۲۷ مردادماه امسال شورای پول و اعتبار، حداقل سرمایه اولیه برای تاسیس این بانک‌ها یک‌هزار میلیارد ریال تعیین‌ شده است که باید تماما تعهد شده و حداقل ۵۰درصد آن قبل از صدور مجوز تاسیس، نزد بانک مرکزی سپرده شود. در ماده ۲ این دستورالعمل تصریح شده است که بانک صرفا می‌تواند نسبت به گشایش حساب قرض‌الحسنه (پس‌انداز و جاری) اقدام کند و به سپرده‌های بانک هیچ‌گونه سودی تعلق نمی‌گیرد.

حداکثر نرخ کارمزد وام‌های با سررسید کمتر از یک سال ۲درصد و وام‌های با سررسید بیش از یک سال ۴درصد است. حداکثر مبلغ وام قابل‌پرداخت به هر شخص نباید از رقم یکصد میلیون ریال و حداکثر مدت ۵سال تجاوز کند.

سرمایه بانک قرض‌الحسنه مهر ایران ۲۲هزار میلیارد ریال است و سهم برخی بانک‌ها از کل سرمایه به ۱۲درصد هم می‌رسد. ولی رقم ۱۵هزار میلیارد ریال به عنوان سرمایه این بانک ثبت خواهد شد. قرار است باقی سرمایه با حضور ۲بانک خصوصی سامان و پاسارگاد تامین شود. بانک قرض‌الحسنه مهر ایران با مشارکت بانک‌های دولتی، خصوصی و صندوق مهر امام رضا (ع) تاسیس می‌شود و در سراسر کشور شعبه خواهد داشت. با راه‌اندازی بانک قرض‌الحسنه تمامی دستورالعمل‌های لازم تدوین و طرح‌های توجیهی و حتی فرم‌ها و دفترچه‌های پس‌انداز قرض‌الحسنه آن آماده و امر اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه به متقاضیان توسط این بانک انجام خواهد شد.

پیش از این تمام اعضای هیات‌مدیره این بانک تعیین شده بودند و راه‌اندازی آن در انتظار تعیین مدیرعامل بود. خبر افتتاح بانک قرض‌الحسنه پیش‌تر نیز در دو موعد نیمه شعبان و ماه رمضان از سوی مسوولان بانکی اعلام شده بود. امروز سومین باری است که تاسیس این بانک منتفی می‌شود. بنابر اظهارات غلامرضا مصطفی‌پور، مدیرعامل این بانک، مجوز تاسیس بانک صادر شده است. پیش‌تر رییس‌کل بانک مرکزی در گفت‌و‌گو با دنیای اقتصاد اظهار داشت: آیین‌نامه اجرایی مربوط به نحوه تاسیس بانک‌های قرض‌الحسنه در حال نهایی شدن است و هر کسی که توانایی اجرای شرایط و ضوابط تعیین‌شده را داشته باشد، می‌تواند بانک قرض‌الحسنه تاسیس کند.

به گفته وی هنوز ضوابط و محدوده فعالیت بانک قرض‌الحسنه تعیین نشده و در کارگروه اصلاح رفتاری در حال بررسی است تا نهایی شود. بانک قرض‌الحسنه به عنوان یکی از نهادهای هفت‌گانه پیشنهادی وزارت امور اقتصادی و دارایی است که برای تسریع و تسهیل در اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی برای خصوصی‌سازی بانک‌های مشمول این اصل به زودی تاسیس می‌شود. سهامداران این بانک، بانک‌های دولتی و خصوصی هستند. بانک مرکزی در نامه‌ای خطاب به بانک‌های دولتی و غیردولتی نوشت: بانک قرض‌الحسنه شرکتی غیرانتفاعی است که با قصد خیر و با نیت حمایت از نیازمندان ایجاد می‌شود و منافع حاصل از عملیات بانک هرگز به سهامداران پرداخت نمی‌شود. بانک مرکزی با اشاره به تصویب دستورالعمل ناظر بر تاسیس و فعالیت بانک‌های قرض‌الحسنه تصریح کرد: از آنجا که به قرار اطلاع برخی بانک‌های کشور تمایل خود را برای مشارکت در تاسیس بانک‌های قرض‌الحسنه ابراز داشته‌اند، اعلام نکاتی در این باره ضروری است. بر مبنای قانون عملیات بانکی بدون ربا، سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار که بانک در به کارگیری آنها وکیل است، صرفا در امور انتفاعی پیش‌بینی شده در قانون و مقررات ذی‌ربط آن امکان به‌کارگیری دارند. بانک مرکزی در ادامه این نامه خاطرنشان کرد: مشارکت در سرمایه شرکت‌ها، از طریق مشارکت حقوقی یا سرمایه‌گذاری مستقیم، بر مبنای مقررات موجود صرفا زمانی مجاز است که نتیجه بررسی و ارزیابی مشارکت حاکی از سودآور بودن طرح باشد.