چشم‌انداز نرخ برابری دلار- ین در سه ماه چهارم 2007

محمد مساح

در سه ماه سوم سال ۲۰۰۷ تقویت دلار در برابر ین ژاپن دستخوش تغییر شد و سرمایه‌گذاران ریسک گریز به دلیل نابسامانی در وضعیت اعتبارات و ناپایداری بازارهای سهام نرخ مبادله دلار- ین را از سطح ۱۲۴ تا ۱۱۲ به پایین کشیدند. تقویت ین در پایان ماه جولای و نخستین روزهای ماه آگوست در پی تسویه سهام پرریسک در بازارهای مالی به اوج خود رسید. جریان سرمایه و معاملات انتقالی که پیش از آن به فروش ین دامن می‌زد، به طور معکوس شکل گرفت. از سال ۲۰۰۵ تا نیمه نخست ۲۰۰۷ ین ژاپن تحت تاثیر تقویت بازار سهام آمریکا و گسترده شدن اختلاف نرخ بهره میان ژاپن و دیگر کشورهای صنعتی به طور پیوسته به فروش رفت، به طوری که همگام با سیاست‌های بانک ژاپن در راستای پشتیبانی از صادرکنندگان ژاپنی نرخ مبادله دلار- ین از حدود ۱۰۰ تا ۱۲۴ افزایش یافت. اکنون باید به این موضوع پرداخته شود که آیا نرخ مبادله دلار- ین توانایی رسیدن به سطح ۱۰۰ را دارا است؟

در تفسیر شرایط کنونی و آینده ین ژاپن عوامل مالی از جمله سطوح آینده نرخ بهره و اختلاف بازدهی اوراق قرضه و نیز شرایط بازارهای سهام آمریکا و اروپا به همراه بررسی وضعیت تراز پرداخت‌های ایالات متحده با دیگر شرکای مهم تجاری نقش مهمی‌ایفا می‌کنند.

در نیمه نخست سال ۲۰۰۷ میل و اشتیاق سرمایه‌گذاران به ارزهای پربازده نظیر یورو، پوند، دلار استرالیا سبب شد که با انجام معاملات انتقالی ارزهای متقاطع ین به سوی بالا هدایت شود و به شکلی از تقویت ین جلوگیری شود. در حال حاضر تغییر احساس و انتظارات سرمایه‌گذاران و به ویژه شرایط بازارهای پول شدت تقاضا برای معاملات انتقالی را کاهش داده است.

نرخ مبادله دلار- ین از زمانی که اختلاف بازدهی بین دو کشور آمریکا و ژاپن کاهش یافت، توانایی حرکت رو به رشد را از دست داده است و این مساله فشار برای کاهش نرخ دلار- ین در بلندمدت را دامن خواهد زد. برآوردهای انجام شده نشان می‌دهد که مشارکت‌کنندگان بازارهای مالی انتظار دارند نرخ بهره پایه ایالات متحده از سطح ۷۵/۴ در طی زمان کاهش یابد. پیش‌بینی‌های اولیه حاکی از آن است که نرخ بهره می‌تواند تا سطح ۴ کاهش پیدا کند. بدین ترتیب تفاوت بین بازدهی اوراق قرضه ۱۰ ساله ژاپن و آمریکا می‌تواند تحت تاثیر قرار گرفته و به تضعیف دلار در برابر ین بیانجامد. بدین ترتیب جذابیت معاملات انتقالی کاهش می‌یابد و دست کم بر روی ارزهای متقاطع ین انتظار چندانی برای رشد دیده نمی‌شود. در سه ماه چهارم سال ۲۰۰۷ انتظار بر آن است که بانک فدرال آمریکا دست کم به اندازه ۲۵/۰‌درصد نرخ بهره را کاهش دهد و این در حالی است که برخی از اقتصاددانان همچنان شانسی را برای افزایش نرخ بهره در ژاپن در نظر می‌گیرند. این نکته‌ای است که سرمایه‌گذاران را تشویق خواهد کرد که از دامنه فروش ین در کوتاه‌مدت خارج شوند. سرمایه‌گذاران نسبت به داده‌های قوی اقتصادی ژاپن در سه ماه چهارم سال خوشبین هستند، در این میان ریسک گریزی در بازارهای مالی می‌تواند عاملی برای خرید ین در برابر دیگر ارزها قلمداد شود. بنابراین اگر داده‌های مثبتی از اقتصاد ژاپن منتشر شود، بانک ژاپن به بالا بردن نرخ وام‌دهی گرایش بیشتری خواهد داشت و چنانچه انتظار کاهش نرخ بهره آمریکا پایدار بماند، پیش‌بینی می‌شود که نرخ مبادله دلار- ین به سوی سطح ۱۱۰ سرازیر شود و اثر این حرکت می‌تواند ارزهای پربازده را نیز با خود به زیر بکشد.

بررسی ارتباط بین شاخص داوجونز و حرکت دلار- ین

همبستگی جالب توجهی در سال‌های اخیر بین حرکات شاخص‌های سهام ایالات متحده و نرخ دلار- ین وجود داشته است. زمانی که شاخص داوجونز به سوی ۱۴۰۰۰ واحد در حال صعود بود، دلار در برابر ین ژاپن تقویت شد. در ماه آگوست همگام با کاهش ارزش سهام آمریکا دلار- ین به شدت افول ‌کرد. این در حالی است که با برطرف شدن بحران مالی و کاهش ۵۰ واحدی نرخ بهره ایالات متحده بار دیگر حرکت دلار- ین رو به صعود نهاد.

بین شاخص داوجونز و دلار- ین همبستگی قوی مثبتی وجود دارد. زمانی که در سه ماه دوم ۲۰۰۷ سطح اختلاف بازدهی اوراق قرضه و نرخ بهره بین ایالات متحده و ژاپن از تغییرات ثابتی پیروی می‌کرده، نرخ مبادله دلار- ین با حرکت افزایشی شاخص داوجونز تقویت شده و در دامنه ۱۱۹ تا ۱۲۴ قرار گرفته است. با آغاز بحران مالی در جولای و آگوست شاخص داوجونز تنها ۱۰۰۰ واحد سقوط نموده، اما دلار- ین به دلیل شدت کاهش اختلاف بازدهی اوراق قرضه ده ساله با ریزش بزرگی همراه بوده است و حتی زمانی که با فروکش کردن بحران در سپتامبر شاخص داوجونز به موقعیت قبلی خود برگشت، اثر کاهش ۵۰ واحدی نرخ بهره توسط فدرال رزرو سبب شد که نرخ مبادله در دامنه ۱۱۳ تا ۱۱۸ جای گیرد.

از آنجایی که در سه ماه چهارم سال ۲۰۰۷ کاهش اختلاف بازدهی اوراق قرضه انتظار می‌رود و همچنین برخی برآوردها نشان از تمایل به کاهش شاخص داوجونز دارد، می‌توان نرخ مبادله دلار- ین را برای این دوره بین ۱۱۵ تا ۱۱۰ پیش‌بینی نمود.

هرچند اقتصاد ایالات متحده با توجه به نابسامانی در وام‌های غیراصلی با کاهش رشد اقتصادی روبه‌رو شده است، با این وجود اقتصاد ژاپن نشانه‌هایی از بهبود و رونق را آشکار می‌سازد. علیرغم کاهش غیرمنتظره ۳/۰- در رشد واقعی تولید ناخالص داخلی، بالا رفتن میانگین دستمزدها امیدهایی را رشد تولیدات باقی گذاشته است. صادرکنندگان ژاپنی در سال ۲۰۰۷ از بالا بودن نرخ مبادله دلار- ین منافع مناسبی را به دست آورند و بدین ترتیب انتظار می‌رود تراز پرداخت‌های این کشور به رقم ۲۰۰بیلیون دلار نزدیک شود.

آیا نرخ بهره ژاپن در سطح ۵/۰‌درصد باقی خواهد ماند؟

از زمانی که داده های ضعیف شاخص قیمت مصرف کننده نشانه‌هایی از کند شدن روند بهبود و رونق را بازگو نمود، انتظارات همگانی نسبت به افزایش نرخ بهره توسط بانک ژاپن خاموش شد. بانک ژاپن پس از مدت‌ها ثبات در سیاست پولی، سرانجام در جولای ۲۰۰۶ و فوریه ۲۰۰۷ دوبار اقدام به افزایش نرخ بهره نمود و سطح نرخ بهره پایه را از صفر به ۵/۰درصد ارتقا داد. از فوریه سال میلادی جاری تاکنون نگرانی بانک ژاپن نسبت به احتمال کند شدن روند اقتصادی سبب شده است که تغییری در نرخ بهره این کشور ایجاد نشود. نمودار یک نشان می‌دهد که نرخ بهره ژاپن از سال ۲۰۰۱ تا فوریه ۲۰۰۶ به صورت ثابت در سطح صفر باقی مانده بود. جای گرفتن نرخ بهره پیشنهاد بین بانکی (لایبور) در سطوح بالاتر از نرخ بهره شبانه نشان می‌دهد که شانسی برای افزایش نرخ بهره در ماه‌های آینده وجود دارد، با این وجود حتی اگر بانک ژاپن نسبت به بالا بردن سطح وام دهی به اندازه ۲۵ واحد اقدام کند، همچنان دامنه بین بازدهی اوراق قرضه ژاپن با دیگر کشورهای صنعتی گسترده باقی خواهد ماند.

جمع بندی

به نظر می‌رسد از زمانی که کاهش ۵/۰‌درصدی نرخ بهره پایه ایالات متحده شکل گرفته، از شدت معاملات انتقالی و فروش ین ژاپن کاسته شده است. فروش ین ژاپن در میان بازارهای مالی به دلیل پایین بودن سطح نرخ بهره از سال ۲۰۰۵ تا نیمه نخست سال ۲۰۰۷ سبب گردید که نرخ ین به طور فزاینده‌ای نسبت به دلار، یورو، پوند و دلار استرالیا کاهش یابد؛ اما سرانجام بحران مالی و فرآیند فروش اوراق بهادار پرریسک و عملیات سرمایه‌گذاران ریسک گریز تغییرات اساسی را ایجاد نموده است. از آنجایی که انتظارات برای کاهش بیشتر نرخ بهره آمریکا پابرجا است، انتظار می‌رود اختلاف بازدهی اوراق قرضه و نرخ بهره لایبور بین دو منطقه ژاپن و آمریکا کاهش یافته و گرایش نزولی نرخ مبادله دلار- ین در سه ماه چهارم ۲۰۰۷ ادامه پیدا کند. در این میان ممکن است به دلیل شرایط اقتصادی نرخ برابری ین در برابر ارزهای پربازده همچون یورو، دلار استرالیا و دلار کانادا نتواند به سطوح پایینی کشیده شود. بر طبق رویکرد کشش‌ها، کاهش ارزش دلار در برابر ین ژاپن فرآیندی است که می‌تواند کسری حساب جاری این دو کشور را بهبود بخشد و نرخ تعادلی که بتواند ارزش واردات و صادرات این دو منطقه را یکسان سازد، باید پایین تر از سطوح کنونی قرار گیرد. بر اساس این رویکرد مساله تراز پرداخت‌های ژاپن و آمریکا در طی سال‌های آینده می‌تواند نرخ دلار- ین را به سوی ۱۰۰ و حتی پایین تر از آن هدایت کند.

منبع: www.ahnemoonsarmaye.com