هدف از ارائه بیمه‌های خرد کسب سود نیست

لیلا اکبرپور

ارائه طرح‌های جدید بیمه‌ای به ویژه بیمه‌های خرد برای ارائه خدمات بیمه‌ای به اقشار کم‌درآمد و آسیب‌پذیر، بند پنجم برنامه تحول در صنعت بیمه کشور است. براساس ماده ۲۲ اعلامیه حقوق بشر، هر یک از اعضای جامعه حق دارد که از امنیت اجتماعی بهره‌مند شود و هر کشوری به فراخور وضعیت موجود در راه استقرار این حقوق تلاش کرده است.

این گفته معروف که فقر از هر دری وارد شود، فساد به دنبال آن وارد می‌شود، تجربه‌ای است که تمامی جوامع با آن روبه‌رو بوده و با تبعات و انحرافات ناشی از آن دست به گریبان هستند. از این رو توسعه بیمه به ویژه بیمه‌های خرد برای تحت پوشش قرار گرفتن خطراتی که افراد به خصوص کم‌درآمدترین آنها را تهدید می‌کند از نکاتی است که مدنظر اکثر دولت‌ها بوده است.

مطالعات نشان می‌دهد، ماهیت اجتماعی بیمه‌های خرد مبنی بر اینکه هدف از ارائه آنها به سودآوری و اهداف بازرگانی نیست، یکی از دلایل اصلی در پیشبرد اهداف بیمه خرد در کشور و حمایت دولت از ارائه آنها است.

ارائه بیمه‌های خرد به افزایش سطح رفاه اقشار کم‌درآمد و محروم و گسترش سرمایه‌گذاری و اشتغال‌زایی منجر

خواهد شد.

خریداران بیمه‌های خرد

مشتریان بیمه‌های خرد عمدتا افرادی هستند که از سطح درآمدی پایین‌تری در مقایسه با سایر افراد قرار دارند و قادر به تهیه بیمه‌نامه‌های معمول رایج در بازار بیمه‌ای کشور نیستند.

از نظر بیمه‌گران فروش بیمه‌های خرد منجر به سودآوری بالا نیست، اما این افراد کمتر ریسک‌پذیرند و در پرداخت حق بیمه‌ها تعلل نمی‌کنند و معمولا تمدید بیمه‌نامه‌های خرد به مراتب ساده‌تر از تمدید بیمه‌نامه‌های بزرگ است.

تجربه‌های جهانی بیمه‌های خرد

در کشورهای هندوستان، بنگلادش و نپال ۹۰ تا ۹۵درصد جمعیت از وجود مکانیسم‌های اجتماعی محروم هستند، در حالی که انتظار می‌رفت اهمیت و جایگاه اقتصاد غیررسمی که ۹۰درصد نیروی کار را در بر گرفته است، طی یک دهه گذشته وضعیت بهتری داشته باشد.

در این میان امکان بهره‌مندی از محصولات موسسات و سازمان‌های غیردولتی در فراهم آوردن زمینه تقویت دارایی‌های مالی، پس‌انداز و پوشش‌های بیمه‌ای ارزان‌قیمت برای خانواده‌های کم‌درآمد با مدیریت بهینه منابع، بی‌شک راهی است که بسیاری از آسیب‌های اجتماعی را محدود می‌کند و فعالیت‌های جنبی اقتصادی را نیز برای فقرا امکان‌پذیر می‌کند.

کشورهای شرق و جنوب آسیا تقریبا طی یک دهه گذشته، برای ارائه اعتبارات و بیمه‌های خرد در بین جمعیت عمدتا فقیر خود به ویژه هندوستان، بنگلادش، نپال، فیلیپین و اندونزی گام‌های موثری برداشته‌اند.

اولین اجلاس بیمه‌های خرد در فوریه سال ۲۰۰۰ در شهر داکا پایتخت بنگلادش برگزار شد و دستاوردها و تجربه‌های کشورهای منطقه مورد بحث قرار گرفت.

بدیهی است برای اجرای تصمیمات اتخاذشده در بند پنجم، طرح تحول صنعت بیمه و ارائه خدمات بیمه‌ای به اقشار کم‌درآمد مانند سایر کشورها الزاماتی می‌خواهد. این الزامات در اولین اجلاس بین‌المللی بیمه‌های خرد در فوریه سال ۲۰۰۰ به این ترتیب عنوان شد:

- معرفی مفاهیم و اصول پایه بیمه‌ای به عنوان راهی برای کمک به درآمد پایین خانوارها و مدیریت ریسک؛

- معرفی یک چارچوب بنیادی برای بالا بردن مجدد ارزش تولیدات بیمه‌ای؛

- بحث در مورد انواع مختلف تولیدات بیمه‌های خرد و تجربیات به‌کارگیری انواع بیمه‌های خرد در کشورهای مختلف؛

- بحث فواید مختلف بیمه برای مشتریان و ارائه‌دهندگان خدمات مختلف؛ همچنین چگونگی محافظت از پس‌انداز‌های مشتریان در به کارگیری محصولات بیمه‌های خرد و توسعه‌ این رشته بیمه‌ای از اهداف برگزاری اولین اجلاس بیمه‌های خرد بود.

نحوه ارائه بیمه‌های خرد

در اجلاس داکا نطقه‌نظرات متفاوتی در خصوص بیمه‌های خرد اولیه ارائه شد، برخی بیمه‌های خرد را مهم‌ترین محصول خدمات مالی خرد در بازارهای رسمی و غیر رسمی معرفی کردند، برخی از آن به عنوان مهمترین عامل پویایی منابع برای صندوق‌های سرمایه موسسات نام بردند. برخی هم گفتند، بیمه خرد موجب انگیزه و تشویق مشتریان بر سرمایه‌گذاری می‌شود و در نهایت خسارات بحران‌های طبیعی به حداقل می‌رسد و از دارایی‌های افراد مراقبت می‌شود.

برخی از موسسات و سازمان‌های غیر دولتی NGO، محصولات بیمه خرد را برای بیمه‌ مرگ مشتریان معرفی کرده‌اند.

اما رییس کل بیمه مرکزی ایران در آستانه برگزاری سیزدهمین سمینار بیمه و توسعه که با موضوع بیمه‌های خرد برگزار ‌شد، در خصوص بیمه‌های خرد گفته بود: سال ۲۰۰۵ به عنوان سال تکامل عرضه خدمات مالی شناخته شد و تامین مالی خرد به دگرگونی زندگی میلیون‌ها انسان کمک کرد، او یادآور شده بود: بیمه‌های خرد مخصوص افراد کم‌درآمد، است و مفهوم نسبتا جدیدی دارد و این مفهوم در بردارنده مکانیزم‌های رسمی و غیر رسمی است که ریسک‌های کمتر، کسب و کار و دارایی‌های افراد کم‌درآمد جامعه به ویژه در کشورهای کم‌درآمد را مدیریت می‌کند. به گفته دکتر کهزادی توسعه بیمه‌های خرد تکامل طبیعی بخش خدمات مالی خرد است و مهم‌ترین تفاوت میان بیمه‌های رایج و خرد در حق بیمه و منافع بیمه‌نامه‌ها است.

او در آن روز از توسعه بیمه‌های خرد در کشورمان و ارائه بیمه‌نامه‌هایی متناسب با شرایط مردم فقیر خبر داده و گفته بود: بیمه‌نامه‌های خرد باید براساس نیازهای اولیه اقشار کم‌درآمد برای حمایت در برابر ریسک‌ها و خطرها طراحی شود، به آسانی قابل هضم باشد و مردم استطاعت خرید آن را داشته باشند.

باید دید توصیه رییس کل بیمه مرکزی و تصمیم کار گروه تحول در صنعت بیمه، طی فرصت

۵ماه که ۴ ماه آن باقی مانده است در خصوص توسعه بیمه‌های خرد چگونه اجرا می‌شود؟