دکتر حسین محمد پورزرندی

بانک به معنی نیمکت اشاره به عملیات صرافان در پشت نیمکت‌های خود داشت، گرچه در اصل محل حفظ و حراست اشیای قیمتی است که ریشه دینی دارد. از این رو نخستین بانک‌ها، عبادتگاه‌های دنیا بودند. پس از انحطاط رم، بانکداری محدود به اروپای غربی شد و تا زمان جنگ‌های صلیبی در انحصار آنها قرار گرفت. از بانک آمستردام در سال ۱۶۰۹ با پشتوانه شهرداری‌اش تا انقلاب صنعتی، مرکز مالی جهان بوده است. در این میان بانکداری اسلامی ‌نیز در دنیا رشد قابل توجهی داشته است. بانک به عنوان یکی از حلقه‌های مهم زنجیره امور مالی در هر کشوری از جایگاه با‌اهمیتی در اقتصاد برخوردار است. فضای رقابتی در اقتصاد جهانی، بانک‌ها را به عنوان بنگاه‌های مالی به سمتی می‌برد تا از شیوه‌های متعددی برای توسعه کمی‌و کیفی امور ذی‌ربط بهره ببرند.

متاسفانه خدمات نظام بانکی ایران در مقایسه با بانکداری جهانی در جایگاه پایین‌تری قرار دارد؛ امری که گاهی با دخالت‌های سیاسی موجب ایجاد اشکال در سیستم انضباط مالی و عدم اجرای مصوبات قانونی می‌شود. از طرفی موانع، مشکلات و محدودیت‌های مالی در اداره کلان شهرها نیز همواره وجود دارد و بدون شک در چنین شرایطی خلاقیت و نوآوری عاملی مهم در فائق آمدن بر دشواری‌ها و مدیریت صحیح امور شهری می‌باشد.

با توجه به آسیب‌های ناشی از سیاست‌های تکلیفی بانک‌های دولتی و خصوصی در اعطای اعتبار به شهرداری تهران و فشارهای دولت‌ها جهت نقل و انتقال سهام بانک‌ها، کاهش منابع سپرده‌ای آنها و نیز تحمیل و اجبار بانک‌های دولتی در پرداخت تسهیلات به بخش‌های مختلف اقتصادی بنابر آمارهای بانک مرکزی۱ و دیگر موارد مشابه ضرورت تدبیر نهاد مالی گریز‌ناپذیر است.

ایجاد یک نهاد مالی با چشم اندازی وسیع و اهداف چندمنظوره حرکتی نو و خلاقیتی درخور تحسین در این راستا است. شهرداری تهران طی سال‌های گذشته با ایجاد این نهاد مالی و با چشم‌اندازی که بتواند این نهاد را از یک تعاونی اعتبار محدود در درون سازمان به یک بانک معتبر مبدل سازد به منظور حمایت مالی از پروژه‌های عمرانی و شهری و ارائه انواع خدمات بانکی به آحاد مردم از اعطای انواع تسهیلات در جهت تامین مسکن، تامین هزینه‌های درمانی و پزشکی، خرید وسائل منزل، سفرهای زیارتی و سیاحتی، کمک هزینه‌های تحصیلی و همچنین تسهیلات در زمینه تامین نیازهای منابع انسانی در جهت تشویق خدمت‌گزاران جامعه بوده است.

در کشورهای پیشرفته، شهرداری‌ها دارای بانکی به نام بانک شهر (City Bank) هستند که می‌تواند بهترین ابزار برای پیشرفت کالبدی شهر باشد. در ایران نیز، بانک شهر می‌خواهد متفاوت از بانک‌های دیگر خدمات مناسبی را به مشتریان خود ارائه نماید.

این موسسه مالی که تا قبل از مدیریت آقای دکتر قالیباف به عنوان تعاونی اعتباری شهر، ۲ شعبه و اکنون ۶۲ شعبه و در پی راه‌اندازی ۱۰۰ شعبه در سراسر شهر است با رشد سپرده‌های مردمی‌ و علاقه‌مندی آنها به افتتاح حساب در این شبکه شاهد ارتباط دوطرفه این نهاد مالی با آحاد جامعه بوده است. بانک مرکزی جمهوری اسلامی ‌ایران نیز در تاریخ۴/۳/۸۷ مجوز تبدیل این تعاونی به موسسه مالی و اعتباری را در دوره‌ای کوتاه‌تر از آنچه که دیگر تعاونی‌ها طی کرده‌اند، صادر نمود که نشان از عملکرد موفق این نهاد مالی نوپا دارد.

این موسسه در حال حاضر با کلان شهرهای ایران ( مشهد، تبریز، اصفهان، شیراز، قم و...) در ارتباط مستقیم بوده و در آینده‌ای نزدیک همه شهرها به شبکه بزرگ بانک شهر می‌پیوندند تا در برنامه ۴ ساله جزو قوی‌ترین بانک‌های کشور شده و نسبت به رشد و اقتصاد کشور بهترین گام‌ها برای تحقق مدیریت واحد شهری، ارتقای کیفیت زندگی و ارائه خدمات بهتر به کمک اعتماد شهروندان و گردش مالی خود بردارد. بانک شهر در نماد شعائر خود ضمن تاکید بر رهیافتی آینده نگرانه دارای بار مثبت، پاسخگویی به منزله مسوولیتی خطیر در پی بانکی هوشمند با حذف بانکداری سنتی و توسعه بانکداری الکترونیکی برای نیازهای مختلف مشتریان، ابزارهای هوشمند فراوانی را تدارک دیده است و به عنوان بانکی پیشرو در پی اعتماد همه مردم ایران است که با برنامه‌ریزی دقیق شاهد پیوستن موسسه مالی و اعتباری شهر به شبکه شتاب خواهیم بود.

بانکداری الکترونیک بر پایه اعتبارات درون‌بانکی و بین‌بانکی با زیر ساخت‌هایی مانند شبکه ارتباطی، ارتباط بین بانکی، واسطه‌های بانک و مشتری، درگاه‌های اینترنتی، امنیت و قوانین حمایتی به‌عنوان یک نیاز و موتور حرکتی اقتصاد در دولت الکترونیک مطرح است. به منظور بانکداری الکترونیکی- انجام رایانه‌ای امور بانکی اعم از داخلی و خارجی که برای ارتباط بین مشتری و بانک، بانک و کارمند بانک و بانک با بانکی دیگر با توجه به رشد، تحول و دگرگونی فن‌آوری- شعب موسسه اعتباری و مالی شهر مجهز به سیستم یکپارچه و روزآمد(online) شده است که ضرورت عصر جهانی شدن می‌باشد.

جهانی شدن بانکداری موجب ادغام بانکداری داخلی در بانکداری جهان و در نتیجه جهانی شدن پول و سرمایه شده است که در کنار پیدایش و ادغام ابربانک‌ها شاهد بحران بانکی از جمله به دلیل تنظیمات نادرست نرخ ارز نیز هستیم. در عین حال جهانی شدن بانک‌ها مرز میان خدمات مالی و غیربانکی را تا حد زیادی کم رنگ کرده مثلا گسترش توزیع محصولات بیمه‌ای. از طرفی رشد جهانی شدن و فرصت‌های سرمایه‌گذاری به تدریج زمینه‌های رقابتی را تغییر داده و اهمیت امر در آن است که کاهش میزان نقدینگی در سیستم بانکی و اعتباری از علل بحران اقتصادی و مالی جهان دانسته شده که اصلاح نظام مالی و پولی را ضروری کرده است.

بدین منظور شهرداری تهران با تدوین برنامه‌های خدمات نوین بانکی و تسهیلات ویژه مؤسسه مالی و اعتباری شهر و در نهایت تبدیل آن به بانک با اخذ مجوز از بانک مرکزی، جهت شهروندان و شهرداری‌های کلانشهرها با همگرایی سازمان‌مند همه مدیران این مجموعه مالی برای رسیدن به اهدافی مانند بانک مطرح در کشور در شاخص‌هایی مانند بحث جذب منابع، تسهیلات و ارائه خدمات نوین به طرح و اجرای ایده‌ها و نظارت سازنده به کمک نخبگان بانکداری ایران و رضایت مشتریان به مجموعه مدیریت شهر و... در تامین اهدافی مانند منابع مالی نوسازی بافت‌های فرسوده و پروژه‌های دارای توجیه اقتصادی در حوزه مدیریت شهری سرمایه‌گذاری کلان نماید و از طرفی جذب نقدینگی به سوی بازار سرمایه که ضمن اصلاح الگوی مصرف شهروندان، آنها را قادر سازد با خرید دارایی‌های مالی، یعنی کالایی که ارزش را در طول زمان نگهداری می‌کند سرمایه‌گذاری مولد انجام دهند و در عین حال رافع پیامدهای نقدینگی سرگردان باشد، می‌کوشد.