دلار گران می‌شود

عکس‌ها:‌نگار متین‌نیا

داوود دانش‌‏جعفری، وزیر سابق امور اقتصادی و دارایی در خصوص چرایی افزایش قیمت دلار در بازار آزاد گفت: در حال حاضر سیاست بانک مرکزی مانند بانک‌‏های مرکزی دنیا حفظ نسبت ارزش برابری دلار و سایر ارزها است، یعنی همان گونه که ارزش یورو نسبت به دلار هر روز و با هر اتفاقی که رخ می‌‏دهد تغییر می‌‏کند، این نرخ برابری در ایران هم تغییر می‌‏یابد؛ بنابر سیاست فعلی بانک مرکزی در ایران حمایت خاص از یکی از ارزها مانند دلار نیست و بانک مرکزی قصد ندارد قیمت دلار یا یورو را ثابت نگه دارد.

رییس کمیسیون نظارت دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام در پاسخ به این سوال که چرا پیش از این نرخ دلار توسط بانک مرکزی در بازار نسبتا کنترل می‌‏شد و با اعمال سیاست نرخ ارز شناور کنترل شده از نوسانات شدید قیمت دلار در بازار جلوگیری به عمل می‌‏آمد، اظهار داشت: در دوره قبل سبد ارزی کشور بیشتر متاثر از دلار بود، بنابراین پایه اصلی ارز در بازار دلار در نظر گرفته می‌‏شد، اما در شرایط کنونی با تغییر ترکیب سبد ارزی کشور، سایر ارزها پایه در نظر گرفته می‌‏شوند و با تغییری که در سایر ارزها صورت می‌‏گیرد، هم قیمت آن ارزها و هم رابطه‌ آن ارزها با دلار دستخوش تغییر می‌‏شود.

دورنمای مهار بحران مثبت است

وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر این که بحران مالی در آمریکا رخ داد، اما چرا ریال هر روز تضعیف می‌‏شود، اظهار داشت: اکنون به دلایل متعددی تقاضا برای دلار در حال افزایش است. دانش جعفری در تشریح دلایل افزایش تقاضا برای دلار در سطح جهانی گفت: با توجه به تدابیری که برای عبور از بحران صورت گرفت، مانند تزریق ۷۰۰میلیارد دلار در بازارهای مالی آمریکا و در مجموع اجماع جهانی که برای خروج از شرایط فعلی به وجود آمد، دورنمای مهار بحران مثبت است که این دورنمای مثبت تقاضا برای سرمایه‌گذاری در حوزه دلار را بالا می‌‏برد.

وی ادامه داد: دلیل دوم افزایش تقاضا برای دلار این است که اکنون فرصت مناسب سرمایه‌‏گذاری با قیمت ارزان در آمریکا فراهم شده است، بنابراین ممکن است بسیاری از سرمایه‌‏گذاران در دنیا حتی سرمایه‌‏های کوچک خود را برای سرمایه‌‏گذاری ارزان‌‏قیمت در این کشور به آمریکا منتقل کنند و مثلا بخواهند در آمریکا خانه بخرند، زیرا احتمالا چند ماه دیگر خانه در آمریکا گران می‌شود. بنابراین فراهم بودن فرصت مناسب سرمایه‌‏گذاری در حوزه دلار نیز تقاضای دلار را افزایش داده است.

وی تصریح کرد: در شرایطی که وضعیت آمریکا رکودی بود و رکود در حوزه دلار وجود داشت، بسیاری از سرمایه‌های آمریکایی به خاطر حفظ قیمت و ارزش خود به بازارهای دیگر که با رشد قیمت مواجه بودند، مانند بازار معاملات بورسی نفت، بازار آهن، طلا و... پناه بردند. الان چون قیمت‌ها در آن بازارها سقوط کرده، سرمایه‌‏ها از حوزه بازارهای دیگر به دلار پناه می‌برند. بنابراین از چند جهت تقاضا برای دلار افزایش می‌یابد که منجر به افزایش قیمت این ارز می‌‏شود که در نتیجه ما هم باید دلار گران‌‏تر بخواهیم و قیمت دلار در کشور افزایش می‌‏یابد.

تاثیر بحران در بازار سرمایه

دانش جعفری درخصوص تاثیر بحران بر بازار سرمایه کشور نیز گفت: به دلیل اینکه بازار سرمایه ما با بازارهای سرمایه جهانی خیلی ارتباطی ندارد و نه پرتفویی از سهام خارجی در بورس ما وجود داشته و نه شرکت‌‏های خارجی در بورس ما پرتفوی دارند و به طور کلی ارتباط بین بورس ما با بورس‌‏های دنیا قطع است، از نظر تاثیر بحران مالی جهانی بر بازار سرمایه مشکلی نداریم.

وی ادامه داد: اما از حوزه کالایی ممکن است تاثیراتی وجود داشته باشد و با کاهش قیمت‌‏های جهانی فلزات و سایر کالاها، سهام شرکت‌‏های تولیدکننده این محصولات در کشور با کاهش مواجه شود که این موضوع بر وضعیت بازار سرمایه اثرگذار خواهد بود. وی تصریح کرد: در سال‌‏های گذشته به دلیل وضعیت خاصی که بر اقتصاد آمریکا حاکم بود، بورس‌‏های کشورهای دیگر رشد داشتند و قیمت فلزات رنگین در بازارهای جهانی افزایش یافت؛ فلزاتی مانند آلومینیوم، مس، طلا و نیکل. اما در شرایط فعلی با سقوط شاخص بورس‌‏ها و کاهش قیمت‌‏ها در بورس‌‏های نفت، قیمت فلزات در حال کاهش است.

وزیر سابق امور اقتصادی و دارایی دولت نهم اظهار داشت: طبیعتا آن دسته از کالاهایی که در بازارهای ما وجود دارند و قیمت‌گذاری آنها متاثر از قیمت‌‏های جهانی است و با بورس‌‏هایی مانند LME در ارتباطند، ممکن است از بحران موجود تاثیر بپذیرند و کاهش ارزش محصول آنها به معنای کاهش ارزش سهام آنها است.

وی در پاسخ به این سوال که آیا همچنان مزیت‌‏های رقابتی در تولید برخی کالاها در شرایط بحران فعلی داریم یا خیر، گفت: قطعا فرصت‌‏های زیادی وجود دارد که می‌‏توان از آنها استفاده کرد، ولی باید هر بازاری را جداگانه تجزیه و تحلیل کرد. پیش از این در برخی موارد مزیت‌‏هایی داشتیم، مانند بخش فولاد که در حال حاضر وقتی قیمت جهانی کاهش می‌‏یابد، مزیت تولیدی ما نسبت به قبل ممکن است

کاهش یابد.

تراز بازرگانی تاثیرپذیری از بحران ندارد

وی در خصوص تاثیر بحران مالی جهانی بر وضعیت تراز بازرگانی کشور گفت: با توجه به اینکه ما صادرکننده نفت هستیم، صادرات غیر نفتی هم به میزان قابل توجهی رسیده و واردات هم در وضعیت فعلی و گذشته کمتر از صادرات بوده، به نظر نمی‌‏رسد مشکل خاصی در بحث تراز بازرگانی متوجه ما باشد.

دانش جعفری افزود: در حوزه تراز بازرگانی در بخش خدمات همیشه دارای تراز منفی بودیم و صادرات خدمات نسبت به واردات آن همواره کمتر بود اما با افزایش درآمد نفت، واردات خدماتی ما بیشتر هم شده است. در این حوزه باید بیشتر دقت کنیم تا با استفاده از تغییراتی که رخ می‌‏دهد، از تراز منفی خارج شویم.

انتشار اوراق قرضه اروپایی و صکوک؛ راه‌‏های تامین سرمایه

وی ادامه داد: در بحث حساب سرمایه در واقع باید در واردات سرمایه فعال باشیم. به دلیل اینکه محدودیت‌‏های ارتباط با بانک‌‏های خارجی وجود داشته و ورود سرمایه از طریق گرفتن اعتبارات بانکی بین‌‏المللی نیز محدود شد، می‌‏توانیم از روش‌های دیگری با توجه به شرایط فعلی جهانی برای ورود سرمایه به کشور استفاده کنیم، مانند انتشار اوراق قرضه ارزی که در زمان دکتر نوربخش این اوراق منتشر شد و در دنیا مورد استقبال قرار گرفت.

رییس کمیسیون نظارت دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام تصریح کرد: چون اوراق قرضه ارزش سود بالایی دارد و تضمین شده است، خوب به فروش می‌‏رسند و می‌‏توانیم بخشی از نیاز سرمایه خود را از این طریق تأمین کنیم. وی گفت: بحث صکوک که در بانک توسعه اسلامی مطرح شد نیز راهکار دیگری برای جذب سرمایه است.

وی افزود: از روش‌‏های دیگر که به نوعی تضمین پرداخت داشته باشند نیز می‌‏توان استفاده کرد که این تضمین از طریق بانک‌‏های خارجی صورت می‌‏گیرد، ولی چون خود آنها هم آسیب دیدند، می‌‏توانیم صندوق‌‏های خاصی تشکیل دهیم تا بازپرداخت آن مبلغ خرید اوراق تضمین شده باشد که یکی از این موارد می‌‏تواند صندوق‌‏هایی باشد که متکی به فروش نفت هستند.

وی خاطرنشان کرد: همه آنهایی که پول دارند، به دنبال فرصت مناسبی هستند که حداقل ارزش پول‌شان حفظ شود. حال اگر ایران شرایطی را به وجود بیاورد که عده زیادی را متقاعد کند تا سرمایه‌‏های خود را به ایران بیاورند، می‌‏تواند از این بحران بهترین استفاده را بکند.