حمیدرضا اسلامی منوچهری - بیش از یک‌سال از حضور طهماسب مظاهری در بانک مرکزی گذشت و او با کارنامه یکساله خود این نهاد مهم را که بخشی از ستاد فرماندهی اقتصاد کشور را تشکیل می‌دهد ترک کرد. اینک پس از گذشت یکسال از عملکرد وی در بانک مرکزی در شرایطی که به گفته خود او این نهاد نظارتی بازار پول سخت‌ترین شرایط را طی می‌کند می‌توان درباره کارنامه او قضاوت کرد. کاهش نرخ رشد نقدینگی در دوره وی بارزترین شاخص ارزیابی این کارنامه است. ساماندهی ایران چک‌ها و فهرستی از کارهای کوچک و بزرگ در این مدت نتایج تلاش‌های مظاهری در دوره ریاست در بانک مرکزی است و آثار آن چنان آشکار است که نیازی به تکرار نیست. اما آنچه می‌توان از آن به‌عنوان دستاورد ارزشمند حضور مظاهری در بانک مرکزی یاد کرد فراتر از عملکرد یک‌ساله یک مدیر دولتی است. تلاش‌های مظاهری در دوره کوتاه ریاست در بانک مرکزی برای حفظ استقلال نسبی این نهاد، پایبندی به اصول علمی شناخته شده و شفافیت بخشیدن به چالش‌های ساختاری روابط دولت و بانک مرکزی از نقاط برجسته حضور یکساله مظاهری در بانک بانک‌ها است.

به پایان نبردن هیچ دوره‌ای از مدیریت او در نهادهای دولتی و عمومی در ۳۰سال گذشته و برکناری ناگهانی مظاهری از پست وزارت اقتصاد در دوره خاتمی از وی شخصیتی با سایه روشن‌های ابهام آمیز ترسیم کرده بود. اما اگر چالش‌های وی با روسای خود در دوره‌های گذشته در پرده ابهام باقی مانده و نمی‌توان درباره آن قضاوت قطعی کرد در دولت نهم این امکان به وجود آمد تا اختلاف نظرهای وی با مسوولان بالاتر به وضوح در معرض قضاوت همگانی قرار گیرد.

این فرصت در سایه نامه نگاری‌های مظاهری با احمدی‌نژاد و سخنرانی وی در مراسم تودیع حاصل شد تا همگان این امکان را بیابند که از خلال نوشته‌ها و سخنان مظاهری به ریشه‌های چالش نهاد دولت با نهاد بانک مرکزی به عنوان بانکدار مردم پی ببرند. مظاهری با اشاره به یک نکته اساسی در آسیب‌شناسی روابط دولت و بانک مرکزی بر زخم عمیقی انگشت فشرد که علت‌العلل مسائل نظام بانکی است، و آن لزوم تفکیک پول مردم و پول دولت است.

او در سخنرانی خداحافظی خود در بانک‌ مرکزی بر این نکته تاکید می‌کند که این تفکیک ماهیت، تفکیک روش تعامل و تصمیم‌گیری روی آن دو پول را به همراه می‌آورد. مظاهری تصریح می‌کند که پول بانک‌ها پول دولت نیست، بلکه پول سپرده‌گذاران است. همچنین استفاده از پول بانک مرکزی به صورت اضافه برداشت، تزریق تورم و اخذ مالیات از جیب همه مردم است. ذخایر ارزی بانک مرکزی هم پولی است که دولت فروخته و خرج کرده است و بانک مرکزی در ازای آن ریال تولید کرده و به مردم بدهکار است. دولت باید از دست یازیدن به این منبع خودداری کند و منع شود و مسوولان بانک مرکزی باید در حفاظت از منابع و منافع مردم مقاوم باشند و در مقابل این مقاومت،حمایت قانونی شوند. او به صراحت می‌گوید: مملکت‌داری حکم می‌کند مدیرانی انتخاب شوند که میزشان را به اصول ترجیح ندهند و او خود مصداق مدیری شد که میزش را به اصولش ترجیح نداد. سخنان مظاهری در مراسم تودیع، آن قدر عمیق و گسترده است که در یک یادداشت نمی‌توان همه ابعاد آن را بررسی کرد. در روزهای آینده به ابعاد دیگری از سخنان او خواهیم پرداخت.