با آغاز نیمه دوم ۲۰۰۸ آهنگ تقویت دلار شتاب گرفت. مساله تورم و پایین آمدن ریسک کاهش رشد اقتصادی در آمریکا زمینه لازم را برای تقویت دلار فراهم آورد. بررسی بازار اوراق قرضه نشان می‌دهد که انتظارات تورمی در حال رشد است و تغییرات بازار پول نیز بیانگر این حقیقت است که احتمال افزایش نرخ بهره در آمریکا از سوی بازیگران بازار جدی گرفته شده است. هر چند نشانه‌های واقعی از پایان دوران کسادی در ایالات متحده دیده نمی‌شود، اما کشیده شدن ریسک رکود به دیگر کشورهای صنعتی نظیر اروپا، استرالیا، نیوزیلند، کانادا و انگلستان باعث شده که دلار مورد توجه قرار گیرد. درواقع ریسک کاهش رشد اقتصادی در دیگر نقاط جهان باعث برتری نسبی دلار بر آنها شده است. از سوی دیگر افت قیمت کالاها و احتمال افزایش نرخ بهره در اوایل سال ۲۰۰۹ دلار را به طور نیرومندی پشتیبانی نمود.پایین آمدن نرخ بهره انگلستان و کانادا در شش ماه اخیر و دنبال کردن سیاست پول ارزان از سوی بانک مرکزی استرالیا و نیوزیلند سبب شده که دلار در برابر ارز این کشورها تقویت شود. نشانه‌های کاهش رشد اقتصادی اروپا و توجه بانک مرکزی اروپا به موضوع تورم موجب شده که یورو در موضع ضعف قرار گیرد و چنانچه روند نزولی کالاها ادامه یابد، احتمال تضعیف بیشتر یورو در آینده وجود دارد.

دلار نشانه‌های جدی از صعود را نشان می‌دهد

بررسی نموداری شاخص دلار، نشانه‌هایی از پایان دوران کاهشی را نشان می‌دهد. روند کاهشی دلار طی دو مرحله کلی صورت گرفت. نخستین مرحله تضعیف دلار از سال ۲۰۰۲ تا اواخر ۲۰۰۴ و دومین گام از ۲۰۰۶ تا نیمه نخست ۲۰۰۸ بوده است. شاخص دلار در سه ماه دوم ۲۰۰۸ در سطح ۷۲ کف محکمی را ایجاد نمود و از نیمه دوم ۲۰۰۸ حرکت صعودی را آغاز کرد. شواهد فعلی نشان می‌دهد که دلار احتمالا دوران تضعیف را پشت‌سر گذاشته و ممکن است برای دوره بلندمدت در برابر دیگر ارزها تقویت شود.

طلا نشانه‌هایی از کاهش تورم جهانی را نشان می‌دهد

با وجود تمرکز اقتصاد کشورهای صنعتی روی موضوع تورم، طلا با ایجاد سقف و کاهش قیمت علائمی را مبنی بر پایین آمدن سطح عمومی قیمت کالاها بازگو می‌کند.

یورو در برابر دلار و طلا از سال ۲۰۰۳ همبستگی مثبت نیرومندی داشته‌اند. روند طلا و بررسی یورو در برابر دلار نشان می‌دهد که احتمال کاهش قیمت آن در میان مدت وجود دارد.

احتمال کاهش قیمت طلا تا قیمت ۷۳۰ دلار (بالاترین قیمت در مه ۲۰۰۶) در سال ۲۰۰۸ وجود دارد.

نگاهی به وضعیت بازار نفت و بررسی عوامل موثر بر نوسانات

قیمت جهانی نفت در پایان سال ۲۰۰۷ به میزان ۶۰درصد نسبت به سال ۲۰۰۶ افزایش پیدا نمود و در ماه جولای سال ۲۰۰۸ به رکورد بی‌سابقه ۱۴۷ دلار درهر بشکه دست یافت.در همین اواخر گفته‌هایی همچون «امروزه طرفین بازار به تدریج خود را برای مواجهه با نفت ۲۰۰ دلاری آماده می‌کنند» و «به زودی معاملات سفته‌بازانه و پیمان‌های آینده قیمت نفت را به جایی خواهد رساند که احتمال فراگیر شدن رکود تورمی در سطح جهانی وجود خواهد داشت» به گوش می‌رسید.نگرش عمده بازیگران بازار را نسبت به افزایش قیمت نفت در آینده بسیار خوشبین ساخته بود.

اما سقوط ۲۰ دلاری قیمت نفت از اواسط ماه جولای تاکنون دید عامه را نسبت به این مساله کاملا تغییر داده و حال باید به این موضوع پرداخت که چه عواملی در شکل‌گیری نوسانات قیمت دخیل بوده و با بررسی این عوامل چشم‌اندازی از آینده ترسیم کرد.

نخستین عامل تاثیرگذار برای شکل‌گیری قیمت نفت میزان عرضه و تقاضای جهانی است. اما برخی پژوهش‌های آماری نشان می‌دهد که طی سال‌های اخیر تغییر در عرضه و تقاضا روندها را دچار تغییر نکرده است.عامل اساسی‌تر بر روی تغییرات قیمت نفت ریسک سیاسی در سطح بین‌الملل جهانی بوده است.

عدم اطمینان در صحنه جغرافیای سیاسی منجر به افزایش بیشتر در قیمت جهانی نفت می‌شود و در سال‌های اخیر اوضاع منطقه خاورمیانه، آشفتگی در کشور عراق، شورش و جنگ داخلی در نیجریه و آینده سیاسی مبهم ونزوئلا از عمده دلایل جهش قیمت جهانی نفت بوده است.عامل مهم دیگر به ارزش دلار برمی‌گردد؛ بحران اقتصادی در ایالات متحده و سرایت آن به دیگر کشورهای بزرگ صنعتی تضعیف دلار را در پی داشت.اما در شرایط کنونی با توجه به چشم‌اندازهای مثبت اقتصادی در ایالات متحده و ادامه‌دار بودن تقویت دلار به سبب احتمال افزایش سطح نرخ بهره و پایین آمدن سطح ریسک سیاسی می‌توان انتظار داشت در میان مدت روند نفت کاهشی باشد.

محمد مساح، محمد افرازکنجین