دنیای اقتصاد - به‌دنبال افزایش شکاف ارزی و بازگشت مجدد نوسان به بازار ارز، کارشناسان به سیاست‌گذاران پولی پیشنهاد دادند به‌جای اتخاذ سیاست‌های کنترل قیمت به‌دنبال راهکاری برای مواجهه ریشه‌ای با علل نوسان نرخ باشند. قیمت دلار از ابتدای هفته جاری بیش از ۲۰۰ تومان افزایش داشته و در سطح۱۵۰۰ تومان تا ۱۷۰۰ تومان و حتی‌بالاتر در نوسان بوده است. به اعتقاد کارشناسان، به دلیل وجود محدودیت‌های خارجی و هجوم نقدینگی به بازار ارز بر اثر سیاست پیش فروش سکه، احتمال تداوم نوسان نرخ ارز در دامنه‌های قیمتی مختلف وجود خواهد داشت؛ بنابراین بانک مرکزی باید با ایجاد مکانیزمی که بتواند به کاهش فعالیت‌های سفته‌بازانه و رفتارهای احساسی منجر شود بازار را مدیریت کند. ایجاد بازار آتی ارز با هدف اطمینان بخشی به سرمایه‌‌گذاران می‌تواند از افزایش التهاب و نوسان قیمتی جلوگیری کند. سهولت در اجرای سیاست‌های بانک مرکزی، شفافیت در تصمیم‌گیری‌ها و از بین رفتن رانت‌های ناخواسته از دیگر پیامدهای مثبت اتخاذ این راهکار از سوی کارشناسان عنوان شده است. کارشناسان تشکیل بازار آتی ارز را پیشنهاد کردند

راهکار مواجهه با نوسان ارزی

گروه بازار پول-برخی کارشناسان و فعالان اقتصادی از بانک مرکزی خواستند به جای تاکید بر کنترل نرخ ارز به دنبال ثبات بخشی در بازار از طریق ابزارهایی مانند بازار آتی ارز باشد.افزایش نرخ دلار در بازار غیررسمی و نتیجه ندادن سیاست‌های کنترلی در ۱۰ ماه گذشته با اعتراض فعالان و کارشناسان اقتصادی روبه‌رو شده است.

به اعتقاد آنان سیاستگذاری پولی باید از میان دو راهکار کنترل نرخ ارز و ثبات بخشی به بازار گزینه دوم را انتخاب کند. جعفر قادری نماینده مجلس و عضو کمیسیون بودجه با اشاره به شکاف ایجاد شده میان نرخ رسمی و نرخ بازار معتقد است: عملکرد سیاستگذاران باید در جهت ثبات بخشی به نرخ باشد زیرا نوسان ارز تبعات مختلف اقتصادی و اجتماعی به همراه دارد. افزایش قیمت‌ها به‌دلیل نبود ثبات قیمت سلب آرامش فعالان اقتصادی و... از جمله تبعات مورد تاکید این نماینده مجلس است.یحیی آل اسحاق رییس اتاق تهران نیز با انتقاد شدید از چند نرخی بودن ارز گفت: چند نرخی بودن ارز هزینه‌های بالاتری نسبت به فواید آن دارد و اگر در رابطه با فساد حرفی به میان می‌آید قسمت عمده‌ای از رخ دادن این فساد تحت تاثیر ارز چند نرخی صورت گرفته است. رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران خرید ارز را به عنوان پس انداز کنونی بسیاری از خانوارها عنوان و تصریح کرد: هم‌اکنون خانواده‌ها به دلایل مختلفی از جمله پایین بودن نرخ سود بانکی به خرید ارز در بازار روی آورده‌اند و از این منظر تلاش کرده اند تا سود مناسبی را کسب کنند. بنابراین تقاضای کاذب بازار را به هم ریخته است. وی تاکید کرد: نباید با دادن علامت اشتباه به تولید و تخصیص غیر بهینه منابع منجر به بروز بحران در اقتصاد کشور شد. به گفته آل اسحاق چند نرخی شدن ارز زمینه حضور بیش از پیش دولت در اقتصاد را فراهم می‌آورد، چرا که دولت به بهانه کنترل بازار ارز وارد عمل شده و بسیاری از فرآیندهای اقتصادی را تحت سیطره خود می‌گیرد. وی افزود: به عنوان مثال می توان به قیمت‌گذاری کالاها و دخالت بیش از حد دولت در بازار به بهانه کنترل اشاره کرد که این هزینه‌هایی برای نظام خواهد داشت که به مراتب بالاتر از هزینه کنترل نرخ ارز است.آل اسحاق تاکید کرد: هم‌اکنون به دلیل به کار بستن برخی سیاست‌ها اعتماد حرفه‌ای به بسیاری از بخش‌های اقتصادی کم شده و بازار برخی کالاها متلاطم شده است، بنابراین دولت باید از ضربه‌گیرهایی استفاده کند که در کوتاه مدت و میان مدت منجر به بهبود وضعیت اقتصادی و ثبات نرخ ارز شود.

بازار آتی ارز راهکار مواجهه با نوسان

برخی کارشناسان برای مواجه شدن با نوسان نرخ ارز راهکار ایجاد بازار آتی ارز را پیشنهاد می دهند. راهکاری که در بسیاری از کشورها با هدف ایجاد اطمینان برای سرمایه گذاران اجرایی کرده اند.بازارهای آتی درسطح جهانی در مورد صدها کالا، ارز و انواع زمینه‌های اقتصادی از قبیل نرخ بهره، به منظور حل مشکلات سرمایه‌گذاری به وجود آمده‌اند و از این نظر دارای کارآیی بسیار بالایی هستند.بازار آتی از یک طرف به ثبات و تشویق سرمایه‌گذاری کمک می‌کند و از طرف دیگر باعث سهولت اجرای سیاست‌های بانک مرکزی، شفافیت در تصمیم‌گیری‌ها و از بین رفتن رانت‌های ناخواسته می‌شود. جمشید پژویان رییس شورای رقابت می‌گوید: معمولا برای جلوگیری از چنین نوساناتی از بازارهای آتی استفاده می‌شود که این بازارها برای تولید‌کننده ایجاد حاشیه امنیت می‌کند. حسین عبده تبریزی نیز با حمایت از این طرح گفت: نکته اساسی در این بازار نهاد اداره کننده بازار است زیرا مسوولیت بازار آتی ارز باید بر عهده یک نهاد حرفه‌ای باشد. رییس کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه ارز در تمام دنیا در بورس معامله می‌شود، گفت: کسانی که قصد خرید ارز را دارند باید در بورس حاضر شوند و نرخ نیز همان روز اعلام شود و هر کس قیمت بیشتری اعلام کرد بتواند آن را خریداری کند.ارسلان فتحی‌پور در گفت‌وگو با ایسنا تاکید کرد: به‌این ترتیب رقابت ایجاد شده و قیمت‌ها کنترل می‌شود و هیچ‌گاه افزایش بی‌رویه‌ قیمت سکه و ارز را شاهد نخواهیم بود. کوروش پرویزیان عضو شورای پول و اعتبار نیز با اشاره به نوسان نرخ ارز گفت: در چنین شرایطی تمام بخش‌های مختلف در این شرایط باید به کمک مدیریت بازار بیایند.وی تصریح کرد: آگاه‌سازی مردم، اطمینان بخشی به بازار، کمک به سیاست‌گذاران اقتصادی کشور باید به نحوی انجام شود که فضای مناسبی برای کسب و کار مردم فراهم شود. پرویزیان با اشاره به ایده‌های مختلف برای مدیریت بازار ارز گفت: برخی ایده‌ها وجود دارند مبنی براینکه نرخ ارز باید پایین‌تر از نرخ مرجع باشد و برخی دیگر نیز معتقدند قیمت واقعی دلار باید بالاتر از نرخ ارز مرجع باشد. اما فعالان بازار تمایل دارند نرخ ارز از مابه‌التفاوت تورم داخلی و خارجی با ملاحظه قدرت تامین و توزیع ارز در بازار توسط بانک مرکزی تعیین شود.این عضو شورای پول و اعتبار تاکید کرد: باید مکانیز‌م‌هایی به کار گرفته شوند تا امکان پوشش نوسانات ارزی برای تولیدکننده و صادرکننده در کشور مهیا شود؛ اگر این مکانیزم به کار گرفته شود حتما فضا برای مدیریت بازار ارز بهتر می‌شود. وی هجینگ ارزی را به نوعی انجام معاملاتی آتی ارزی توصیف و اظهار کرد: می‌توان با استفاده از این ابزار بازار را آرام کرد. به گفته کارشناسان تکرار تجربه موفق سکه در بازار ارز برای کاهش التهابات می‌تواند گزینه‌ای قابل تامل باشد.

عکس: آکو سالمی