گروه بازار پول - عضو کارگروه طرح تحول اقتصادی گفت: طرح تحول بانکی باید توسط افراد آگاه به نظام بانکداری اسلامی که سالها در این حوزه به فعالیت علمی و اجرایی اشتغال داشته و از نزدیک با مشکلات و تنگناهای جدی نظام بانکی کشور آشنا هستند، تدوین شود. به گزارش فارس، سید مهدی رضوی در خصوص سیر تکامل نظام بانکداری در ایران اظهار کرد: در سال ۱۲۶۸ اولین بانک کشور با عنوان بانک جدید شرق بدون مجوز ایران در برخی شهرهای بزرگ توسط انگلیسی‌ها راه‌اندازی شد. اما اولین بانک ایرانی، در سال ۱۳۰۴ تشکیل شد، بنابراین عمر نظام بانکی ایران خیلی طولانی نیست.

۵۳ سال بانکداری مبتنی بر سرمایه‌داری و بهره

وی با تاکید بر پایه‌های سرمایه‌داری در نظام بانکی کشور در سال‌های آغازین فعالیت بانکی در کشور گفت: اگر مبدا بانک‌های ایرانی را سال ۱۳۰۴ بدانیم، البته از این ۸۶ سال حدود ۵۳ سال بانکداری ما مبتنی بر سیستم سرمایه‌داری و بهره است و طراحی آن توسط غربی‌ها انجام شد.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی تصریح کرد: از آغاز سال ۱۳۶۳ تا کنون، نظام بانکداری ما مبتنی بر قانون عملیات بانکی بدون ربا است که فصل اول آن نیز مشتمل بر این هدف است.

وی افزود: این قانون گرچه در حال اصلاح است، اما از نظر محتوایی، با توجه به شرایط روز آن موقع، قانون خوبی بوده است.رضوی اظهار کرد: در واقع ۲۷ سال است بزرگان ما متوجه شدند نظام بانکداری باید بر اساس تعالیم اسلامی طراحی شود، با این نگاه قانون عملیات بانکی بدون ربا اجرایی شد و ۳۶ بانک آن زمان تبدیل به ۱۰ بانک که ۶ بانک تجاری و ۴ بانک تخصصی شدند که اینها به طور کلی عملیاتشان با نظام ۵۳ سال گذشته از نظر فلسفی، عملیاتی و اجرایی متفاوت بود.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه در اسلام، انسان محور اصلی فعالیت اقتصادی است، تصریح کرد: در کشور ما قوانین بانکداری باید با عنایت به نیازهای جامعه اسلامی، به طور منطقی و اصولی، به روز و بازنگری شوند. در این راستا بسته‌های سیاستی نظارتی بانک مرکزی نیز باید با عنایت به نیازهای روز جامعه اسلامی و نیز تحت پرتو احکام اسلامی، هر ساله تهیه، تنظیم و به روز شوند.

نیاز به بازنگری در دستورالعمل LC

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی گفت: آمار نشان می‌دهد نسبت تسهیلات قرض‌الحسنه تا بهمن ۸۹ نسبت به کل تسهیلات، ۴ درصد است در حالی که طبق قانون چیز دیگری باید باشد و همچنین آمار قرض‌الحسنه ۹ درصد است.

رضوی افزود: در سال‌های اخیر اعطای تسهیلات به مسکن ۲۸ درصد فروش اقساطی ۲۵ درصد، مشارکت مردمی ۱۸ درصد و تسهیلات اعطایی به ارز ۱۴ درصد کل تسهیلات اعطایی بوده است.وی گفت: در حال حاضر نیاز به بازنگری دستورالعمل بانکی نسبت به تسهیلات اعطایی ارزی، LC داخلی و ارزی و خرید دین داریم.

رضوی در خصوص طرح تحول بانکی اظهار کرد: قبل از اجرایی شدن طرح تحول بانکی باید توجه داشت که در نظام بانکداری اسلامی انسان محور اصلی تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری بانکی است. یک مدیر آگاه به نظام ارزشی اسلامی و مسلط به مقتضیات بانکداری جامعه اسلامی با توجه به نقش این ارزش‌ها می‌تواند این دستگاه مهم اقتصادی و بانکی را راهبری نماید. در غیر این‌صورت اگر بهترین نظام و سیستم کامل هم به فردی که آشنا به این ارزش‌ها نیست سپرده شود، راه به جایی نخواهد برد. این استاد دانشگاه در خصوص راهکار این وضعیت گفت: دو مرجع جهانی بانکی در دنیا مجلات«Banker» و«Euro money» هستند که هر دو در سال‌های اخیر بخشی را به موضوع بانکداری اسلامی در نظام بانکداری بین‌المللی اختصاص می‌دهند.

وی ادامه داد: جالب است که با تقسیم‌بندی کشورهای اسلامی و غیر اسلامی که از خدمات بانکداری اسلامی استفاده می‌کنند، این مطالب را عنوان می‌کند.

اختصاص باجه به خدمات بانکداری اسلامی در بانک‌های دنیا

رضوی گفت: تنها بانک‌هایی که از ثبات برخوردار بوده‌اند، حتی در شرایط بحران مالی اقتصادی جهانی، بانک‌های اسلامی هستند و این موضوع در بحران مالی ۱۹۹۷ برای کشورهای جنوب شرق آسیا و نیز اروپا مشخص شده‌است. از آن سال به بعد بانک‌های معتبر دنیا باجه‌ای را به خدمات بانکداری اسلامی اختصاص دادند.عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی اظهار کرد: باید از تجربه کشورهای دیگر در این حوزه استفاده کرد و طرح تحول بانکی باید توسط افراد آگاه به نظام بانکداری اسلامی، افرادی که سال‌ها در این حوزه به فعالیت علمی و اجرایی اشتغال داشته اند و از نزدیک با مشکلات و تنگناهای جدی نظام بانکی کشور مواجه بوده‌اند و نیز به کارگیری نوآوری‌هایی که در بانکداری بین‌الملل می‌گذرد، در این حوزه تدوین شود.

رضوی در خصوص نظارت در نظام بانکی اسلامی گفت: مهم‌ترین بخش در نظام بانکی که گویای فعالیت‌های اقتصادی یک بانک است، سیستم حسابداری بانک است.

وی افزود: اگر انسان‌های مومن و معتقد و متخصص کار را برعهده داشته باشند مشکلات نظام بانکداری کشور بهتر از گذشته برطرف خواهد شد. رضوی در پایان تصریح کرد: از اواخر سال گذشته جلسات کارگروه طرح تحول اقتصادی برگزار نشده و بالطبع هنوز جلسه خاصی با موضوع طرح تحول بانکی در این کارگروه مطرح نشده است.

آغاز دخالت دولت‌ها بعد از ناکامی «دست نامریی» در سال ۱۹۷۳

رضوی خاطر نشان کرد: در نظام لیبرال غرب انسان، بر اساس نظریه لذت طلبی (Hedonism) اپیگور، فیلسوف یونانی سده چهارم قبل از میلاد، موجودی لذت طلب و درد گریز تعریف شده که بعدها همین نظریه سنگ بنای نظریه پردازی جرمی بنتام و جان استوارت میل قرار گرفت. وی افزود: آدام اسمیت در سال ۱۷۷۶در دانشگاه گلاسکو در اسکاتلند، الهیات درس می‌داد و سپس متوجه شد که رفتارهای اعتقادی روی رفتارهای اقتصادی موثر است و اولین کتابش با عنوان «ثروت ملل» را نوشت.عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی گفت: در این کتاب موضوع دست نامرئی را مطرح می‌کند که می‌گوید بر اساس منافع شخصی تمام مشکلات اقتصادی را به طور خودکار حل می‌کند که این موضوع اشتباه از کار درآمد و تا سال ۱۹۷۳بانک مرکزی آمریکا آزاد بودند که قیمت ارز نوسان پیدا کند و از آن سال به بعد فدرال رزرو، بانک مرکزی آمریکا، در بازار بازارهای مالی آمریکا دخالت می‌کند.