کارت اعتباری مرابحه در نظام بانکی عملیاتی شد

گروه بازار پول _ بانک مرکزی در بخشنامه‌ای، به کلیه بانک‌های دولتی، غیردولتی، شرکت دولتی پست بانک و موسسه اعتباری توسعه، دستورالعمل اجرایی کارت اعتباری بر پایه عقد مرابحه را ابلاغ کرد. روابط عمومی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، در بخشنامه‌ای به کلیه بانک‌های دولتی، غیردولتی، شرکت دولتی پست بانک و موسسه اعتباری توسعه، دستورالعمل اجرایی کارت اعتباری بر پایه عقد مرابحه، مصوب سی و یکمین و چهل و یکمین کمیسیون اعتباری بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران را ابلاغ کرد.

دراین بخشنامه آمده است؛ برای اجرایی کردن هرچه بیشتر عقد مرابحه متناسب با نیازهای جامعه و همگام با توسعه فناوری‌های نوین بانکداری الکترونیک، «دستورالعمل اجرایی کارت اعتباری بر پایه عقد مرابحه» تهیه و به تصویب کمیسیون اعتباری بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران رسیده است. این بخشنامه یکی از ضعف‌های کارت خرید اعتباری مبتنی بر عقد قرض‌الحسنه را محدود بودن منابع قرض‌الحسنه شبکه بانکی کشور برمی‌شمرد و نتیجه می‌گیرد؛ به دلیل همین ضعف تاکنون آن‌گونه که شایسته است این شیوه از سوی بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی مورد استفاده قرار نگرفته است.

بنا بر نظر این بانک، با توجه به آنکه منابع مورد نیاز برای کارت اعتباری مرابحه از محل سپرده‌های مدت‌دار بانک یا موسسه اعتباری تامین می‌شود، مشکل کمبود منابع تخصیص یافته به این نوع کارت‌ها مرتفع خواهد شد. این بخشنامه از دیگر امتیازات کارت مرابحه را گسترش دامنه کاربرد آن به طوری که شامل خرید انواع کالاها و خدمات نیز می‌شود، عنوان کرد. در دستورالعمل بانک مرکزی آمده است حیطه وسیع استفاده از خدمات در کارت اعتباری مرابحه، کمک شایانی به رونق بخش خدمات در کشور خواهد کرد و نیاز بسیاری از متقاضیان را در حوزه‌های مختلف از جمله خدمات رفاهی، درمانی وغیره، پوشش خواهد داد.

بانک مرکزی در این دستورالعمل تلاش کرده است تا اجرای عقد مرابحه در قالب ابزارهای الکترونیکی جلوه بیشتری پیدا کند و تبادل فیزیکی پول را در جامعه کاهش داده و هزینه‌ها و خطرات جابه‌جایی پول نقد برای خرید کالا و خدمات را برای متقاضیان تنزل دهد. بانک مرکزی نگرش قالب در این دستورالعمل را استفاده هر چه بیشتر افراد جامعه از منابع شبکه بانکی کشور برای رفع نیازهای گوناگون خویش می‌داند؛ به گونه‌ای که بانک یا موسسه اعتباری با ارائه جدول تخفیفات به دارندگان کارت، آنها را ترغیب به بازپرداخت زودهنگام تسهیلات اعطایی مرابحه کرده و زمینه استفاده مجدد از منابع بانک را برای سایر اشخاص جامعه فراهم سازد.در این بخشنامه همچنین آمده است، «تردیدی نیست که مهیا کردن بسترهای استفاده از این قبیل کارت‌ها در جامعه و شناخت عموم مردم از آن، زمینه رونق فروش محصولات تولیدکنندگان داخلی را ایجاد کرده و بهبود فعالیت‌های بخش خدمات را درکشور به همراه خواهد داشت و در نهایت زمینه شکوفایی اقتصادی را همراه با افزایش رفاه خانوارها به وجود خواهد آورد.» عقد مرابحه با هدف استفاده حداکثری از ظرفیت‌های بانکداری اسلامی و بر‌اساس تکلیف مقرر در ماده (۹۸) قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، در کنار عقود استصناع و خرید دین، به فصل سوم قانون عملیات بانکی بدون ربا (بهره) افزوده شد و آیین‌نامه اجرایی آن نیز به تصویب هیات وزیران رسید.

شورای محترم پول و اعتبار نیز در اجرای تکلیف مقرر در ماده (۹۰) آیین‌نامه اجرایی فوق‌الذکر در یک هزار و یکصد و بیست و هشتمین جلسه خود، دستورالعمل‌های اجرایی عقود استصناع، مرابحه و خرید دین را تصویب کرد. بر این اساس بانک‌ها می‌توانند به منظور رفع نیازهای واحدهای تولیدی، خدماتی و بازرگانی برای تهیه مواد اولیه، لوازم یدکی، ابزارکار، ماشین‌آلات، تاسیسات، زمین و سایر کالاها و خدمات مورد احتیاج این واحدها و نیازهای خانوارها برای تهیه مسکن، کالاهای بادوام و مصرفی و خدمات، به سفارش و درخواست متقاضی مبادرت به تهیه و تملک این اموال و خدمات کرده و سپس آن را در قالب عقد مرابحه به متقاضی واگذار کنند. مدت بازپرداخت تسهیلات اعطایی برای خرید کالاهای بادوام و مصرفی مرتبط با امور تولیدی، خدماتی و بازرگانی در قالب این عقد حداکثر پنج سال اعلام است. در مورد عقد مرابحه بانک‌ها می‌توانند ترتیبی اتخاذ کنند تا وثایق دریافتی، همه ساله و در طول مدت اجرای قرارداد، حداقل به میزان مانده مطالبات آنها بیمه شوند.