بازار سیاه ارز، زاییده ثابت نگه داشتن ارزش  «ریال» است

گروه بازار پول- التهابات اخیر بازار سکه به نظر می‌رسد به بازار ارز نیز سرایت کرده است به گونه‌ای که برخی کارشناسان آن را پیامد برخی سیاست‌های اتخاذ شده در سطح کلان عنوان می‌کنند. در تازه‌ترین اظهار نظر‌ها برخی مدیران بانکی تثبیت قیمت ارز را عاملی برای التهابات اخیر قلمداد کرده‌اند. به عقیده این کارشناسان، بانک مرکزی با ثبیت قیمت ارز شرایطی را ایجاد کرده که به دو نرخی شدن سکه و ارز در بازار منجر شده است. البته برخی نیز از سیاست تثبیت وضعیت موجود با استفاده از لنگر ارز سخن می‌گویند. به اعتقاد این گروه بانک مرکزی تلاش دارد با افزایش نرخ ارز، برخی عدم تعادلها در اقتصاد ایران را پوشش دهد. نکته مشترک هر دو گروه نقد مدیریت بانک مرکزی است. سیدبهاالدین حسینی‌هاشمی جزء گروه اول است. این مدیر با سابقه بانکی از سیاست تثبیت ارزش ریال انتقاد کرده و از این زاویه به تحلیل اتفاقات اخیر در بازار ارز و طلا پرداخته است. مدیرعامل بانک تات در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس با تاکید براینکه سیاست‌های بانک مرکزی موجب ایجاد نظام دو نرخی در بازار طلا و دلار شده به تشریح دلایل و راهکارهای کنترل این وضعیت پرداخت و گفت: سیاست بانک مرکزی مدیریت قیمت‌ها نیست بلکه دنبال‌روی از آنها است.

سید بهاءالدین حسینی‌هاشمی درباره وضعیت موجود نرخ‌های دلار و سکه در بازار آزاد گفت: زمانی که یک طرف قیمت‌ ارز ثابت بماند، احتمال تغییر قیمت‌ها وجود دارد. به دلیل اینکه همیشه ارزها در مقابل یکدیگر در حال تغییر هستند. وی با اشاره به تغییرات یورو و دلار افزود: بعنوان مثال در خصوص یورو و دلار، مرتب دلار در مقابل یورو تضعیف می‌شود به نحوی که الان هر یک یورو حدود ۵/۱ دلار است؛ اگر قرار بود یورو را با دلار ثابت نگه دارند، دو قیمت بازار آزاد و بانکی به وجود می‌آمد. این فعال بانکی گفت: مورد مذکور موجب ۲ نرخی شدن یورو (نرخ بانکی و نرخ آزاد که این نرخ تابع شرایط خاص خود از جمله قدرت برابری خرید، عرضه و تقاضا و ریسک‌هایی که برای این ارز و کشور وجود دارد، است) در حوزه اروپا می‌شود.

مدیرعامل بانک تات با بیان اینکه ثابت نگه داشتن «ریال» در ایران در یک طرف معاملات و آزاد بودن طرف دیگر موجب ایجاد بازار سیاه شده است، تصریح کرد: بازار سیاه زمانی شکل می‌گیرد که قیمت‌ها مدیریت شده و ثابت باشد و اگر قیمت‌ها آزاد باشند دیگر این بازارهای سیاه و غیرمتشکل پولی شکل نمی‌گیرند.

دلیل ۲ نرخی شدن ارز

حسینی‌هاشمی ادامه داد: الان دلار حتی در بودجه هم ثابت شده و این به معنای این است که بانک مرکزی نیز باید قیمت دلار را ثابت نگه دارد؛ اما این وضعیت در بازار رخ نمی‌دهد به خاطر اینکه بازار عرضه و تقاضا از بودجه و قانون مجلس تبعیت نمی‌کند.

وی ضمن تاکید براینکه بازار از مکانیزم خود تبعیت و نرخ را تعیین می‌کند، افزود: به همین دلیل همواره در بازار دلار، دو نرخ وجود دارد.

این مقام مسوول شبکه بانکی در ادامه گفت:‌ پول ریال و دلار در مقال ارزهای پر قدرتی از جمله یورو، ین و پوند در حال تضعیف شدن هستند؛ اما به دلیل اینکه نرخ تورم در ایران بیشتر است، ریال بیشتر از سایر ارزها تضعیف می‌شود. مدیرعامل بانک تات با تاکید براینکه اگر نرخ خودمان را تثبیت کنیم قیمت‌ها واگراتر می‌شود، تصریح کرد: از سوی دیگر نیز بحران‌های بین‌المللی، افزایش جهانی قیمت نفت و طلا، مسائل خاورمیانه، جنگ، حوزه انرژی موجب تغییرات قیمتی دلار می‌شود.

وی بیان کرد:‌ اگر قیمت دلار در بازار داخلی آزاد شود دیگر نظام دو نرخی در بازار تکرار نخواهد شد. البته اگر نرخ شناور باشد تفاوت نخواهد بود؛ ولی افزایش نرخ ارز رخ می‌دهد. حسینی‌هاشمی یکی از مهم‌ترین ابزارهای اصلاح اقتصادی را آزادسازی قیمت‌ها عنوان کرد و گفت: یکی از آزادسازی‌ها مربوط به آزادسازی قیمت ارز است؛ باید قیمت ارز آزاد شود و گروه‌هایی که از این آزادسازی‌ها صدمه می‌بینند، مورد حمایت قرار گیرند.

این فعال بانکی اظهار کرد: در غیر این‌صورت تشنج در بازار دلار و دو نرخی بودن این ارز همچنان ادامه خواهد داشت.

سیاست‌ بانک مرکزی برای عرضه سکه صحیح نبود

وی همچنین درباره افزایش اختلاف قیمت دلار در بازار آزاد و رسمی گفت: سیاست بانک مرکزی رهبری و مدیریت قیمت‌ها نیست بلکه دنبال‌روی از آنها است.

مدیرعامل بانک تات با اشاره به التهابات اخیر بازار سکه گفت: با بالارفتن قیمت سکه، بانک مرکزی سیاست عرضه سکه را در پیش گرفت تا قیمت‌ها را کاهش دهد درحالی که این راهکار اصلا درست نبود.

حسینی‌هاشمی ادامه داد: بخشی از افزایش قیمت طلا مربوط به نوسانات جهانی بود و طبیعی است که در بازار داخلی نیز قیمت‌ها بالا برود. برای بازار ارز نیز این سیاست چند بار تکرار شده و بانک مرکزی با افزایش قیمت دلار اقدام به عرضه ارز ارزان در بازار کرده است. این مقام مسوول در شبکه بانکی تاکید کرد: ریشه افزایش قیمت دلار واقعا تغییرات مقطعی بازار نیست، بلکه باید ریشه مزمن تورمی، کسری بودجه و کاهش ارزش پول ملی را برطرف کرد.

وی ضمن تاکید براینکه دولت باید به اصلاح قیمت‌ها تن دهد، افزود: باید قدرت برابری ریال و دلار حساب و بعد این قیمت‌ها به عهده بازار گذاشته شود تا نرخ‌ها آزاد شوند. در این شرایط نوسان کمتری در بازار روی خواهد داد.

رابطه بسته پولی و سرمایه‌گذاری

این مقام مسوول شبکه بانکی درباره تاثیر اعلام سیاست‌های پولی و بانکی سال ۹۰ در بازار طلا و دلار گفت: اخباری مانند حذف چهار صفر نمی‌تواند قیمت‌ها را تحت تاثیر قرار دهد، البته اتفاقات مهم در این بازارها تاثیرگذار است. وی با اشاره به تاثیر خبر کشته شدن بن‌لادن در بازارهای اقتصادی، تصریح کرد:‌ با اعلام این خبر نفت و طلا ارزان شدند به خاطر اینکه نفت ارتباط مستقیم با ریسک‌های امنیتی دارد؛ هرچقدر امنیت بیشتر باشد قیمت نفت پایین‌تر می‌آید و کشته شدن بن‌لادن نشان می‌دهد که امنیت در منطقه افزایش پیدا کرده است. حسینی‌هاشمی در واکنش به برخی اظهار نظرها مبنی بر وجود سرمایه‌های سرگردان در بازار، با بیان اینکه نقدینگی تاثیری در این مورد ندارد،‌ افزود: زمانی که نرخ سود بانکی سپرده‌گذاران را راضی نکند این افراد به نسبت پول و دانش خود به بازارهای دیگر روی می‌آورند. سپرده‌گذاران فکر می‌کنند که با نرخ سود بانکی امسال حداقل در مقایسه با سال قبل سود کمتری نسبت به تورم نصیب آنها خواهد شد. مدیرعامل بانک تات با بیان اینکه تصور سپرده‌گذاران از وضعیت نرخ سود بانکی در سال جاری باعث هدایت سرمایه‌ها به بازار طلا و سکه شده است، تصریح کرد: گران شدن ربع سکه در بازار طلا نشان از وجود سرمایه‌های خرد در این بازار دارد؛ افزایش تقاضا برای ربع سکه به معنای میل خرید سکه از سوی دارندگان سرمایه‌های خرد است. وی افزود:‌ شاه‌کلید اصلی تنظیم بازار، نرخ و قیمت هر کالایی است، اگر قیمت آن کالا در بازار دقیق و درست و منصفانه تعیین شود آرامش به بازار بر می‌گردد؛ در غیر این‌صورت سرمایه‌ها به بازارهای دیگر روی خواهد برد. این فعال بانکی با بیان اینکه بازار طلای داخل با بازارهای جهانی رقابتی ندارد، گفت: قیمت شمش طلای بانک مرکزی از بازارهای جهانی تبعیت می‌کند؛ اما درباره قیمت سکه معیارهایی را در نظر می‌گیرند. به اعتقاد حسینی‌هاشمی، در بازار طلا و سکه همیشه بانک مرکزی قیمت سکه را کمی ارزان‌تر از قیمت بازار آزاد می‌دهد تا قیمت‌های بازار را بشکند. در همین حال به دلیل اینکه در بازار داخلی رقیب خارجی وجود ندارد، بانک مرکزی قیمت‌های سکه را با معیارهای خود تعیین می‌کند.