رئیس کل بانک مرکزی خبر داد
شیفت ارزهای زیارتی به بازار داخل
آخرین پیام رئیس
رصد سیاست‌ها و اخبار بانک مرکزی از صفحه شخصی عبدالناصر همتی در اینستاگرام به یک رویه در دوران جدید این بانک تبدیل شده است. در آخرین پیام از سلسله پیام‌های سیاستی رئیس کل بانک مرکزی، اخبار و سیاست‌های ارزی مخابره شد. همتی در این یادداشت تاکید کرد که برنامه ساماندهی نیازهای ارزی کشور در چارچوب اقتصاد مقاومتی و بدون توجه به برنامه «اعتبار متصل به نفت اروپا» تنظیم شده است. رئیس کل بانک مرکزی با اعلام اینکه به‌رغم تداوم فشار حداکثری، بازار ارز به روند با ثبات خود ادامه می‌دهد، نوشت: «شرایط تحت کنترل و رصد است. طی کمتر از ۶ ماه سال جاری بیش از ۱۶ میلیارد یورو برای کالاها و خدمات اساسی و ضروری کشور از طریق بانک مرکزی و سامانه نیما و سایر روش‌ها تامین شده است. این روند به حول و مدد الهی ادامه خواهد داشت.»
همتی افزود: «بانک مرکزی تلاش خود را برای تامین نیاز ارزی حج واجب انجام داد؛ اما با توجه به شرایط پیچیده ارزی کشور، اولویت بانک تامین نیازهای اساسی و دارو است، بنابراین در مقطع کنونی، تامین ارز عمره مستحبی نمی‌تواند در اولویت کاری بانک باشد.» در حقیقت اولین خبر رئیس کل بانک مرکزی این بود که بانک مرکزی امسال، برای حج عمره نمی‌تواند ارز مجزایی تخصیص دهد. چراکه با وجود تحریم‌های نفتی و در مضیقه قرار گرفتن منابع ارزی کشور، همچنان تعهدات کلانی برای واردات کالاهای اساسی بر گردن دولت است و با وجود این، منابع مازادی برای نیازهای ارزی دیگر در اختیار بانک مرکزی نمی‌ماند. خبر دوم رئیس کل بانک مرکزی، به نحوه تامین ارز زوار اربعین برمی‌گردد. همتی در این مورد نوشت: «متاسفانه تلاش و مذاکره با مسوولان عراقی برای تامین دینار برای زوار بزرگداشت حماسه عظیم اربعین به نتیجه نرسید. بنابراین با عنایت به تجربه تلخ سال گذشته در جریان توزیع ارز در داخل عراق، زائران عزیزی که نیاز به ارز دارند، می‌توانند از هم اکنون از بانک‌ها و صرافی‌های مجاز نسبت به تهیه آن اقدام کنند.»
تجربه تلخ ۹۷
سال گذشته، زائران اربعین تجربه تلخی را درخصوص تامین ارز متحمل شدند. بانک مرکزی پارسال در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که زوار می‌توانند دینار را با تخفیف ۲۵ درصدی از شعب بانک ملی تهیه کنند. همین امر موجب شد تا بخشی از بازار، یعنی بازار آزاد از ماجرا حذف شود و ترجیح افراد برای کسب تخفیف قابل توجه ۲۵ درصدی، مرجع رسمی و بانک ملی را به محل اصلی تامین دینار تبدیل کرد. مشکلی که به‌وجود آمد این بود که بانک مرکزی در انتقال دینار از عراق به ایران دچار مشکل شد. در واقع به دلیل مقررات بانک مرکزی عراق، انتقال ذخایر دیناری بانک مرکزی ممکن نشد. بر همین اساس، این بانک تصمیم گرفت تا منابع دیناری را از کانال بانک ملی در خاک عراق، به زوار تحویل دهد؛ اما بانک ملی در انجام این مسوولیت تنها بود. مراجع عراقی به بانک تعاون اسلامی، مجوز ندادند تا در انجام این مسوولیت، در کنار بانک ملی باشد. مقامات عراقی در اعطای مجوز به استقرار باجه‌های سیار نیز چندان همراهی نکردند. همه اینها موجب تشکیل صفوف طولانی زوار برای دریافت دینار شد تا تصویری نه چندان مطلوب در اذهان ثبت شود. اما در سال جدید، دینار تنها در تهران قابل تهیه خواهد بود، البته به شکل مستقیم. یعنی اگر زوار خواهان تبدیل مستقیم ریال به دینار برای پرداخت کارمزد کمتر هستند، باید در ایران اقدام به دریافت دینار کنند. راه دوم این است که زوار ریال را در تهران تبدیل به دلار کنند و در عراق یا از دلار برای خرید استفاده کنند یا دلار را تبدیل به دینار کنند.
میزان دینار مورد نیاز
در سال گذشته توافقی با عراقی‌ها وجود داشت که بخشی از صادرات برق و گاز ایران به یورو پرداخت می‌شد و بخشی هم به دینار. در حقیقت بانک مرکزی هم از همین کانال، ذخایر دیناری را صرف ارز مورد نیاز زوار کرده بود. همتی ۱۷ بهمن سال قبل در سفری که به عراق داشت، در تشریح ساز‌و‌کار انجام معاملات با تجار عراقی گفت: «طبق توافق انجام شده، قرار است بانک مرکزی ایران حساب‌های یورویی و دیناری را داشته باشد و مبادلات گاز و نفت با این حساب‌ها انجام شود.» اما در دوره جدید، تفاهم نامه‌ای بین ایران و عراق امضا شد که کل صادرات ایران به عراق به صورت دینار در بانک TBI عراق( بانک تجاری عراق) پرداخت شود. ۱۸ فروردین امسال، رئیس کل بانک مرکزی در دیدار با وزیر اقتصاد عراق، در رابطه با مسائل و موانع فعالیت شعب بانک‌های ایرانی در عراق تشریح کرد: «مبادلات بانکی ایران با عراق بر پایه دینار انجام می‌گیرد و این موضوع در واقع کلید افزایش روابط بانکی بین دو کشور است.» به نظر می‌آید معادل ۴ میلیارد دلار از منابع ایران در بانک عراقی موجود است پس از اعمال تحریم‌های آمریکا، برای مدتی بدهی‌های عراق به ایران پرداخت نمی‌شد. اما با مذاکراتی که بین مقامات بانک مرکزی دو کشور در سه ماه پایانی سال گذشته رخ داد، پرداخت مطالبات از سر گرفته شد. بانک مرکزی در ۲۱ اسفند ۹۷ اعلام کرد که اولین بخش از مطالبات دولت ایران به حساب بانک مرکزی کشورمان واریز شد. از ۱۲ میلیارد دلار صادرات ایران به عراق، ۴ میلیارد آن صادرات برق و گاز است که همان بدهی دولت عراق به دولت ایران محسوب می‌شود.
همتی این هفته اعلام کرد که مذاکره با طرف عراقی برای پرداخت دینار به زوار ایرانی در خاک آن کشور به نتیجه نرسید. البته به نظر می‌رسد با توجه به تجربه سال قبل، بنا هم نبود که از همان شیوه یک بار دیگر استفاده شود. با این صحبت همتی، باید بخشی از منابع دیناری بانک مرکزی به ایران انتقال داده شود تا در اختیار زوار قرار گیرد. اما بانک مرکزی برای پاسخگویی به مطالبه ارزی زوار، به چه مقدار دینار نیاز خواهد داشت؟ هر سال به طور میانگین ۲ میلیون نفر از ایران در راهپیمایی اربعین شرکت می‌کنند. با توجه به اینکه امسال، طبق اعلام سازمان حج و زیارت، افراد می‌توانند بدون اخذ ویزا وارد خاک عراق شوند، هزینه ویزا حذف شده است. اما در هر حال، داده‌های سال‌های قبل از زوار نشان می‌دهد که مجموع هزینه‌های افراد در حدود ۲۰۰ دلار خواهد بود. با این اوصاف، معادل ۴۰۰ میلیون دلار نیاز است تا تامین ارز زوار برطرف شود. با تبدیل دلار به دینار، به این نتیجه می‌رسیم که بانک مرکزی در حدود ۲/ ۴۷۶ میلیارد دینار نیاز خواهد داشت تا تقاضای این ارز زیارتی در بازار داخل پوشش داده شود.
ارسال نظر