محمدرضا اکبری جور

دانشجوی دکترای اقتصاد 　

در روزهایی که شاهد حل مشکلات موسسات مالی - اعتباری عمدتا غیرمجاز از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی هستیم و بازار پولی کشور به روال حرکت طبیعی گذشته خود بازمی‌گردد، شاهد دریافت برخی سپرده‌ها از موسسات و انتقال آن به بخش‌های دیگر اقتصادی بوده و خواهیم بود. جدا از نتایج و تبعات اجتماعی و اقتصادی این موضوع و اثراتی که ممکن است روی تورم جامعه داشته باشد، لزوم توجه به فراهم آوردن کانال‌های مناسب برای استفاده از منابع آزاد شده از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. چراکه چنانچه به این مهم توجه نشود، آثار سوء و مخرب سرمایه‌های آزاد بر اقتصاد انکار‌ناپذیر است؛ از جمله مواردی که بعضا در ادوار گذشته در زمینه طلا و بازار مسکن رخ داده است.یکی از کانال‌های مهم انتقال پس‌اندازهای خانوار، استفاده از این منابع در بازار سرمایه است. لیکن در این بخش ملاحظه‌ای وجود دارد که قاطبه مردم بازار سرمایه را یک بازار تخصصی و توام با ریسک از دست دادن سرمایه می‌دانند و این مهم منجر به ترس حرکت در این بازار می‌شود.

درحالی‌که در ایران، بانک‌ها نقش محوری در اقتصاد دارند، عمده سپرده‌گذاران، دریافت سود تضمینی ( بدون ریسک از دست دادن اصل سرمایه) را به ورود به بازاری که تصور می‌رود نیاز آنی به داشتن اطلاعات مالی، اطلاعات به‌روز بنگاه‌های اقتصادی و حتی رانت اطلاعاتی وجود دارد، ترجیح می‌دهند. لازمه این مهم شناساندن بازارهای مالی در کشور به خانوار است. بنابراین بد نیست در این مجال ذکر شود که متخصصان اقتصادی توصیه می‌کنند برای داشتن سطح درآمد بالاتر در آینده، تشویق به پس‌اندازهای خانوار افزایش یابد و این پس‌اندازها به سمت سرمایه‌گذاری‌های مولد گسیل داده شود.بر همین اساس، متخصصان و طراحان مدل‌های تامین مالی و سرمایه در بازار سرمایه، محصولات مختلفی از تامین سرمایه را طراحی کرده و بسته به میزان ریسک‌پذیری گروه‌های مختلف درآمدی در جامعه به تقاضاکنندگان این بازار عرضه می‌کنند.

بدیهی است که برای افراد ریسک‌گریز، با حداقل دانش سرمایه‌گذاری و به‌دور از ریسک‌های ناشی از سرمایه‌گذاری در این بخش که عمدتا پس‌اندازهای خود را در بانک‌ها تبدیل به سپرده می‌کنند، امکان ورود به این بازار و کسب سودهای معقول فراهم شده است. از جمله این موارد می‌توان به اوراق صکوک اجاره و مرابحه با نرخ بازدهی ثابت نام برد.به‌نظر می‌رسد چنانچه متولیان بازار سرمایه در معرفی و اطلاع‌رسانی گونه‌های مختلف سرمایه‌گذاری در این بازار با در نظر گرفتن درجه ریسک‌پذیری برای کلیه آحاد جامعه اقدام کنند، جذب منابع مالی خانوارها به‌صورت قابل‌قبولی امکان‌پذیر باشد و نتیجه، انتفاعی است که همگان از جمله اقتصاد ملی می‌برند. اتفاقی که چنانچه رخ دهد از جمله اتفاقات مبارکی است که توقع می‌رود دولت دوازدهم شکل جدی‌تری به خود گیرد.