گروه بنگاه‌ها- مینا هرمزی:‌هادی اخلاقی‌فیض‌آثار، مدیرعامل بانک ملت معتقد است بانک‌های کشور به‌دلیل تحریم‌ها نتوانسته‌اند خود را با شرایط جدید بانکداری بین‌المللی تطبیق دهند و در واقع این پاشنه آشیل نظام بانکی برای ارتباط با بانک‌های دنیاست. همچنین اخلاقی برنامه‌های بانک ملت را یک مدل برای الگوبرداری سایر بانک‌ها می‌داند. وی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» به نکاتی در مورد کمبود منابع در بانک‌ها و تلاش بانک ملت برای ارتباطات بین‌المللی بانکی اشاره کرده است.

این روزها بانک‌ها با مشکلات زیادی از جمله کمبود منابع مواجه هستند، راه‌های ‌رفع کمبود منابع در بانک‌ها ‌چیست؟

بانک‌ها منابع خود را از طرق مختلف همچون جذب سپرده، فروش دارایی‌های بانک، بازگشت اقساط تسهیلات پرداخت شده و عواید حاصل از سرمایه‌گذاری‌های ‌صورت پذیرفته، به‌دست می‌آورند. در حال حاضر، در تامین منابع مشکلاتی وجود دارد؛ برای نمونه اگر در زمان بررسی درخواست دریافت تسهیلات، ارزیابی اعتباری مشتریان به درستی صورت نگیرد یا بحران‌های اقتصادی در کشور رخ دهد، معمولا در بازپرداخت اقساط تسهیلات مشکلاتی به‌وجود می‌آید. این امر باعث می‌شود تا بانک‌ها به جای دریافت وجوه نقد، بدهی خود را‌ با دارایی‌های غیرنقدی چون املاک و اموال تهاتر کنند و از آنجا که بانک‌ها طبق برنامه‌های خود به منابع خود دسترسی پیدا نمی‌کنند، با مشکل کمبود منابع مواجه می‌شوند.

آیا کمبود منابع بانک‌ها ارتباطی با تسهیلات تکلیفی دارد؟

در حال حاضر به بانک‌ها تسهیلات تکلیفی ابلاغ نمی‌شود؛ اما بانک‌ها موظفند منابع قرض‌الحسنه را صرفا در اعطای تسهیلات قرض‎الحسنه استفاده کنند یا بخشی از منابع بانکی را به مجموعه‌ها، گروه‌ها و اقشار نیازمند حمایت اختصاص دهند. در برخی از پروژه‌های ‌ملی نیز برخی از بانک‌ها به‌ویژه بانک‌های بزرگ باید ورود پیدا کنند که ممکن است جنبه تکلیفی نداشته باشد، اما مسوولیت اجتماعی بانک‌ها اقتضا می‌کند که این نقش را ایفا کنند.

پرداخت بدهی دولت به بانک‌ها مشکل کمبود منابع را حل می‌کند؛ بانک ملت تاکنون موفق شده چقدر از طلب خود را دریافت کند؟

در سال گذشته دولت با اقدام خوبی که انجام داد، توانست بخشی از بدهی بانک‌ها را پرداخت کند. دولت در سال ۱۳۹۵ حدود ۱۷۲۰ میلیارد تومان بدهی خود که حدود ۲۵درصد بدهی دولت به بانک ملت است را با بدهی بانک ملت به بانک مرکزی تهاتر کرد. هرچند با این اقدام، دولت به بانک‌ها برای رفع کمبود منابع کمک کرد؛ اما این کمک به بانک‌های دولتی بیشتر از بانک‌های خصوصی بود و علاوه‌بر آن، بانک‌های دولتی فرصت را یافتند که با استفاده از منابع اختصاص یافته از سوی دولت، سرمایه خود را افزایش دهند.

حضور سرمایه‌گذاران خارجی در بانک‌ها می‌تواند برای رفع کمبود منابع راهکار مناسبی باشد؟

حضور سرمایه‌گذار خارجی بیش از آنکه دسترسی بانک‌ها به منابع خارجی را موجب شود، تاثیر مهم‌تری را به‌دنبال خواهد داشت. اول اینکه سبب انتقال دانش و تکنولوژی روز به سیستم بانکی کشور می‌شود؛ سرمایه‌گذار خارجی این شرایط را فراهم می‌کند که دانش و تکنولوژی نوین در حوزه بانکداری به کشور انتقال پیدا کند و نظام بانکی ارتقا یابد. دوم اینکه، وجود مشارکت‌کننده و سرمایه‌گذار خارجی می‌تواند این فرصت را برای بانک‌ها ایجاد کند تا به فراتر از مرزها دسترسی پیدا کنند و ایجاد ارتباط با سرمایه‌گذاران خارجی را تسهیل کنند.

با توجه به اینکه در حال حاضر تقویت بانکداری در حوزه بین‌المللی یک ضرورت است، عملکرد بانک ملت را دراین زمینه چگونه ارزیابی می‌کنید؟

پیش از برجام، ارتباطات رسمی نظام بانکی با دنیا قطع شده بود و بانک‌ها با محدودیت‌های فراوانی در سطح بین‌الملل مواجه بودند، اما بعد از برجام فرصتی ارزشمند برای بانک‌ها پیش آمد تا بتوانند مجددا ارتباطات رسمی خود را با دنیا برقرار کنند.بانک ملت توانسته است از فرصت ایجاد شده در پسابرجام استفاده کرده و با بیش از ۱۵۰ بانک در اقصی‌نقاط دنیا روابط کارگزاری برقرار کند. افزایش چشمگیر عملکرد بانک در سال ۱۳۹۵ نسبت به سال قبل، موید استفاده مطلوب بانک ملت از فرصت پیش‌آمده در پسابرجام است؛ به‌گونه‌ای‌که در سال ۱۳۹۴ حجم حوالجات و اعتبارات اسنادی صادره بانک ملت حدود ۹/ ۲ میلیارد دلار بوده است که با رشد بیش از ۳۰۰ درصد در سال ۱۳۹۵ به حدود ۲/ ۱۲ میلیارد دلار بالغ شده است.

تحولات موردنیاز برای تعامل بانظام بانکداری بین‌المللی چیست؟

نظام بانکی حدود ۱۰ سال با تحریم مواجه بوده که این تحریم سبب شد بانک‌های ایرانی نتوانند خود را با تکنولوژی روز دنیا در حوزه بانکداری تطبیق دهند. این موضوع باعث شده تا امروز نظام بانکی ما به‌دلیل عدم برخورداری از استانداردهای بین‌المللی تعریف شده، به دشواری با بانک‌های بین‌المللی ارتباط برقرار کند. در حال حاضر اگر بخواهیم با هر بانکی در دنیا ارتباط برقرار کنیم، اولین سوال بانک کارگزار این است که چگونه می‌توانید از تطبیق فرآیندهای ارائه خدمات با استانداردها و دستورالعمل‌های مرتبط اطمینان حاصل کنید؟ مادامی که نتوانیم بانک‌های طرف قرارداد را متقاعد کنیم، طبیعتا برقراری ارتباط میسر نیست. اگر هم ارتباط کارگزاری برقرار شود، حجم مبادلات از سطح بالایی برخوردار نخواهد بود. پس یکی از حوزه‌هایی ‌که به‌عنوان چالش می‌توان از آن یاد کرد، این عدم انطباق‌ها است.