پس از آنکه کاهش مداوم نرخ سود بانکی همگام با کاهش تورم، به‌عنوان یکی از موفقیت‌های دولت مطرح می‌شد، اکنون این روند کاهشی متوقف شده و حتی در بازار بین‌بانکی نرخ سود افزایش یافته است. پرویز عقیلی‌کرمانی، مدیرعامل بانک خاورمیانه، در گفت‌وگو با تجارت فردا، ریشه این پدیده را در دستوری بودن کاهش نرخ سود بانکی دانست و از فشار دولت بر بانک مرکزی برای کاهش نرخ سود بانکی انتقاد کرد. راه‌حل عقیلی‌کرمانی برای مدیریت نرخ سود بانکی، خاتمه دادن به بانک‌محوری در اقتصاد و تقویت بازار بدهی است.

عقیلی کرمانی در مورد اینکه به تازگی بانک مرکزی فشار برای کاهش نرخ سود را متوقف کرده است، گفت: «سیاستگذار پولی باید بپذیرد که نرخ سود در بازار از طریق مکانیسم عرضه و تقاضا تعیین شود. به کارگیری روش دستوری برای تعیین نرخ سود قطعا با مشکل مواجه خواهد شد و پیامدهای جبران‌ناپذیری دارد. هیچ‌گاه سیاست سرکوب نرخ‌ها نتوانسته دردی از مشکلات اقتصادی‌مان دوا کند.»

او ادامه داد: «در حال حاضر یکی از دلایل بروز سردرگمی و پیچیدگی در وضعیت نظام بانکی و اقتصاد کشور از همین موضوع تعیین دستوری نرخ سود ناشی شده است. دولت، بانک مرکزی را تحت فشار قرار داد تا در جهت رفع تنگنای مالی و خروج از رکود نرخ سود بانکی را کاهش دهد، اما اکنون شاهدیم نرخ سودی که دستوری پایین نگه‌داشته شده پایداری لازم را ندارد.»

مدیر عامل بانک خاورمیانه در مورد اثر این عمل بر تورم گفت: «ورود بانک مرکزی در بازار بین‌بانکی در حقیقت تزریق پول به بازار است و این امر باعث بالا رفتن پایه پولی و در نهایت افزایش تورم می‌شود. این در حالی است که وظیفه بانک مرکزی حفظ ارزش پول در جهت کنترل تورم است.» او تاکید کرد: «نباید بانک مرکزی در بازار بین‌بانکی دخالت می‌کرد؛ چراکه در حال حاضر تزریق نقدینگی در بازار بین‌بانکی اثر خود را بر پایه پولی نشان داده است.»

عقیلی کرمانی یکی از مشکلات مهم اقتصاد کشور را اینطور شرح داد: «بارها در جلسات به مسوولان دولتی از جمله آقای جهانگیری و آقای طیب‌نیا توضیح داده‌ام که باید اقتصاد کشور را از حالت بانک‌محوری خارج کنیم. باید دولت بار سنگین تامین مالی را که به تنهایی بر دوش بانک‌ها انداخته است کاهش دهد. دولت نباید انتظار داشته باشد که هر زمان اراده کند بانک‌ها به کمکش بیایند و با تزریق پول زمینه خروج از رکود اقتصادی را فراهم کنند. در حال حاضر بانک‌ها با کمبود شدید منابع مواجه‌اند و نمی‌توانند پاسخگوی نیازهای انبوه دولت باشند.» او افزود: «درست است که تورم طی سه سال گذشته با کاهش بی‌سابقه‌ای مواجه شده و باید متناسب با آن نرخ سود نیز تعدیل می‌شد، اما این اتفاق رخ نداد و در نتیجه نرخ سود بالا منجر به کاهش تقاضا و تشدید رکود اقتصادی شد.»

عقیلی کرمانی در مورد صندوق‌های سرمایه‌گذاری که از آن به‌عنوان راهی برای دور زدن مصوبه شورای عالی اعتبار یاد می‌شود، گفت: «سپرده‌گذاران بانک‌ها برای دریافت سود بیشتر پول‌هایشان را به صندوق‌های سرمایه‌گذاری که بانک‌ها ضامن نقد‌شوندگی آنها هستند منتقل می‌کنند. در حالی که این امر اشتباه است و تبعات منفی دارد. نباید صندوق‌های سرمایه‌گذاری این اجازه را داشته باشند که در بانک‌ها سپرده‌گذاری کنند.»

مدیرعامل بانک خاورمیانه معتقد است اقتصاد ایران به جراحی عمیقی نیاز دارد، او در این زمینه گفت: «در حال حاضر به‌رغم تمام تلاش‌هایی که دولت در جهت رفع مشکلات اقتصادی انجام داده و موفق شده تورم را به شکل بی‌سابقه‌ای کاهش دهد، اما عمده روش‌هایی که به کار گرفته بیشتر به مسکنی برای کاهش درد می‌ماند و نتوانسته بیماری اصلی را درمان کند. در حالی که بارها گفته‌ایم اقتصاد ایران به جراحی عمیقی نیاز دارد و با مسکن تنها می‌توان زمان جراحی را به تاخیر انداخت و برای دوره موقتی بیمار خود را سرپا نگه داشت.»

او راهکارهای دولت برای مقابله با این شرایط را اینطور شرح داد: «معتقدم دولت باید سیاست‌هایی را به کار گیرد که علاوه‌بر آنکه تسهیلات بانکی در اختیار شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی قرار گیرد، آنها بتوانند از بازار بدهی نیز تامین مالی انجام دهند. اگر بازار بدهی را در ابعاد کلان و بسیار بزرگی راه‌اندازی کنیم و هر شرکتی که به تامین مالی نیاز دارد، بتواند از این طریق نیاز خود را برآورده کند، خودبه‌خود زمینه لازم فراهم می‌شود تا در بازار بدهی که رقابتی هم هست، نرخ سود کاهش پیدا کند.» عقیلی کرمانی در این مورد ادامه داد: «در تمام دنیا این اتفاق رخ داده است و دیگر شرکت‌های بزرگ از طریق بانک‌ها تامین مالی نمی‌کنند و هر وقت به منابع نیاز دارند، به سراغ بازار بدهی می‌روند. در نتیجه شاهدیم که نرخ سود در دنیا بسیار پایین و حتی نزدیک به صفر است.»

او تاکید کرد: « در اقتصادمان باید هر دو گزینه تامین مالی از بانک‌ها و بازار بدهی را داشته باشیم تا فشار بالا بر منابع بانکی کاهش پیدا کند. بازهم تاکید می‌کنم، بانک‌ها منابعشان خشک شده است و بیش از این نمی‌توان تحت‌فشارشان قرار داد که به نیازهای تامین مالی، به ویژه برای شرکت‌های بزرگ، پاسخ دهند. بهتر است شرکت‌های بزرگ که پشتوانه مالی لازم را دارند در بازار سرمایه اوراق منتشر کنند و شرکت‌های کوچک از بانک‌ها برای تامین مالی‌شان تسهیلات بگیرند.»