شکاف 70درصدی در شناسایی بنگاه‌های مشکل‌دار

دنیای اقتصاد: جدیدترین آمار تسهیلات داده شده به بنگاه‌های مشکل‌دار خبر از اختلاف ۷۳ درصدی تعداد بنگاه‌های تحت پوشش با مقدار هدفگذاری شده می‌دهد. رئیس‌کل بانک مرکزی روز یکشنبه در پیامی تلگرامی از پوشش حدود ۱۳ هزار بنگاه در برنامه‌های تسهیلاتی خبر داد و میزان این تسهیلات را حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان اعلام کرد. ولی‌الله سیف، هفته گذشته نیز در نشست توسعه و سرمایه‌گذاری استان مرکزی از اعطای تسهیلات مالی به ۱۲ هزار و ۵۲۲ بنگاه اقتصادی کوچک و متوسط خبر داده و مقدار این تسهیلات را ۹۸۰۰ میلیارد تومان برآورد کرده بود. نکته‌ای که در هر دو اطلاع‌رسانی سیف بر آن تاکید شده، مقدار برآورد بنگاه‌های اقتصادی کوچک و متوسط مورد نیاز از سوی متولیان این امر در هدفگذاری بوده که تفاوت فاحشی با مقدار عملکردی دارد. طبق گفته رئیس شورای پول و اعتبار مقدار هدفگذاری شده ۷۵۰۰ بنگاه بوده است که تا همین لحظه، انحراف ۷۳ درصدی از مقدار عملکردی را نشان می‌دهد، کمااینکه با توجه به گفته‌های رئیس بانک مرکزی روند تسهیلات‌دهی ادامه خواهد داشت و این اختلاف شدیدتر خواهد شد.

این اختلاف بالا می‌تواند ناشی از ۲ مساله باشد، یا تخمین وزارت صنعت، معدن و تجارت از تعداد بنگاه‌های نیازمند بسیار ضعیف و غیردقیق بوده که بسیاری از بنگاه‌های نیازمند را از قلم انداخته است؛ یا مساله می‌تواند این باشد که تعریف بنگاه‌های نیازمند در طول این مدت دستخوش تغییر شده است.برای روشن شدن تعریف بنگاه‌های نیازمند تسهیلات، به صحبت‌های علی دیواندری، رئیس پژوهشکده پولی و بانکی رجوع می‌کنیم.پیشتر علی دیواندری، مشکلات بنگاه‌ها را در ۳دسته تقسیم‌بندی کرده ‌بود که مشکلات کسب‌و‌کار، مدیریتی و مشکلات تامین مالی را شامل می‌شد. دیواندری تاکید کرده بود که تنها بنگاه‌هایی تحت پوشش تسهیلات اعطایی بانک‌ها قرار می‌گیرند که مشکل تامین مالی داشته باشند. او مشکلات تامین مالی را کاملا شفاف تعریف کرده بود؛ طبق تعریف او بنگاه‌های نیازمند آنهایی هستند که ساختار مدیریتی آنها مشکل اساسی ندارد و تقاضا برای محصولاتشان وجود دارد، اما ممکن است از نظر تامین منابع مالی برای طرح‌ها یا سرمایه در گردش دچار مشکلاتی شوند که این مشکلات باعث اختلال در فعالیت این بنگاه‌ها شود. وصول نشدن مطالبات از بخش‌های عمومی و دولت و سایر فعالان اقتصادی، غیرنقد شدن دارایی‌ها، ناکافی بودن تسهیلات قبلی برای اتمام طرح‌ها و راه‌اندازی تولید و... از جمله مواردی است که بنگاه‌ها ممکن است با آن روبه‌رو شده و با مشکل نقدینگی مواجه شوند.

نکته دیگری که می‌تواند مورد توجه قرار گیرد مقدار تسهیلات اعطایی است. دیواندری در مورد مقدار تسهیلات گفته بود: کل اعتبار در نظر گرفته شده برای این طرح ۱۶ هزار میلیارد تومان است که تقریبا ۱۰ درصد تسهیلاتی است که سالانه در نظام بانکی برای سرمایه در گردش و کار بنگاه‌های بزرگ حوزه صنعت، تجارت و خدمات بازرگانی پرداخت می‌شود. اعتباری که دیواندری از آن خبر داده بود مربوط به همان ۷۵۰۰ بنگاه تخمینی مورد نیاز بود. به‌عبارت دقیق‌تر، بانک مرکزی طبق خواسته عاملان تولید و صنعت کشور، بابت تامین مالی ۷۵۰۰ بنگاه اقتصادی متوسط و کوچک که در تامین نقدینگی مشکل داشتند، ۱۶ هزار میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته بود، اما اکنون که این امر تحقق یافته و مقدار بنگاه‌های تحت پوشش نیز ۷۳ درصد از مقدار تخمینی بیشتر بوده است چه مقدار تسهیلات داده شده است؟ پاسخ، طبق گفته‌های رئیس‌کل بانک مرکزی ۱۰ هزار میلیارد تومان است و این به معنای ۶ هزار میلیارد تومان اختلاف بین هدفگذاری و عملکرد است.

یعنی با اینکه مقدار بنگاه‌های اقتصادی نیازمند، ۷۳ درصد از هدف بیشتر بوده اما مقدار تسهیلات مورد استفاده با کاهش ۳۷ درصدی روبه‌رو بوده است. به‌عبارت دیگر، از مقدار پول مورد نیازی که بخش تولید برای ۷۵۰۰ بنگاه تخمین زده بود، تنها ۶۳ درصد آن جهت تامین مالی ۱۳هزار بنگاه کافی بود. با توجه به اینکه تا این زمان از سوی مسوولان بانک مرکزی و وزارت صنعت تعریف جدیدی از بنگاه‌های نیازمند ارائه نشده و با علم به اختلاف مقادیر هدفگذاری شده وزارت صنعت و ارقام محقق شده بانک مرکزی، باید پرسید که این ارقام و اعداد بر چه اساسی برآورد شده بود و تا چه حد قابل‌اتکا است؟