گروه بازار پول: دلار که از ابتدای هفته در مسیر افزایشی قرار گرفته بود، روز چهارشنبه در مسیر کاهشی قرار گرفت. در پنجمین روز هفته، شاخص ارزی ۱۰ تومان از ارزش خود را از دست داد و به قیمت ۳ هزار و ۵۰۲ تومان رسید. برخی کارشناسان بازار ارز، افت قیمت روز چهارشنبه و نوسانات محدود دلار در ماه‌های گذشته را به تغییر جنس سفته‌بازی در بازار نسبت داده‌اند.

در بازار ارز، دو نوع سفته‌باز وجود دارد: سفته‌باز اختلال‌زا و سفته‌باز تثبیت‌کننده. برخی کارشناسان اعتقاد دارند که رفتار بازیگران ارز داخلی در چند ماه گذشته بیشتر به سفته‌بازان تثبیت‌کننده شبیه بوده است. عده‌ای، بخشی از تغییر جنس سفته‌بازی را ناشی از اثرگذاری سیاست‌های بازارساز ارزی دانسته‌اند. همسو با افت دلار، روز چهارشنبه سکه تمام‌بهار آزادی نیز در مسیر کاهشی قرار گرفت و با ۱۸ هزار تومان افت به قیمت یک میلیون و ۹۷ هزار تومان رسید. عامل مهم‌تری که در افت سکه تاثیر داشت، کاهش بهای اونس در بازارهای جهانی بود. آخرین بار سکه یکشنبه ۲ هفته پیش زیر مرز یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان معامله شده بود. کاهش قیمت سکه در حالی صورت گرفت که به گفته رئیس اتحادیه سکه و جواهر، حراج سکه در نوسانات بازار تاثیری نداشته است، چرا که با استقبال چندانی مواجه نشد.

تفاوت سفته‌بازها

در بازار ارز، یک دسته از معامله‌گران حضور دارند که بیشتر بر مبنای عوامل بنیادی و عقلایی، مسیر خرید و فروش خود را تعیین کرده و کمتر به عوامل هیجانی توجه می‌کنند. میلتون فریدمن این دسته از معامله‌گران را سفته‌بازان تثبیت‌کننده می‌نامد. در مقابل این دسته، بازیگرانی در بازار وجود دارند که به‌عنوان سفته‌بازان اختلال‌زا شناخته می‌شوند. سفته‌بازان اختلال‌زا از عوامل غیر‌عقلایی پیروی می‌کنند و عملیات سفته‌بازانه این دسته بیشتر بر مبنای رفتارهای احساسی است. یکی دیگر از تفاوت‌های سفته‌بازان اختلال‌زا و تثبیت‌کننده، مربوط به مدت زمان حضور در بازار است. معامله‌گران آگاه و تثبیت‌کننده معمولا همیشه در بازار حضور دارند، حال آنکه سفته‌بازان اختلال‌زا به‌صورت موقت در بازار حاضر می‌شوند و سعی دارند با کسب سود مقطعی از بازار خارج شوند. در این وضعیت، سفته‌بازان تثبیت‌کننده سعی دارند بیشتر بر مبنای عوامل بنیادی و فنی بازار موقعیت خود را تعیین کنند و تلاش نمی‌کنند که قیمت را در یک جهت خاص حرکت دهند. نمونه این مساله را می‌توان در روز چهارشنبه در بازار داخلی مشاهده کرد. به گفته فعالان، معامله‌گران با توجه به روند فنی بازار، زمانی که متوجه شدند بازار کشش افزایش قیمت از محدوده ۳ هزار و ۵۲۰ تومان را ندارد، ترجیح دادند که اقدام به فروش ارز کنند. حادثه‌ای که موجب شد، قیمت دلار پس از ۴ افزایش متوالی در مسیر کاهشی قرار بگیرد. به گفته فعالان، یکی از عواملی که موجب شده است، معامله‌گران ارزی بیشتر بر مبنای روندهای بنیادی حرکت خود را تنظیم کنند، مربوط به حضور مناسب بازارساز در بازار بوده است. در واقع سایه بازارساز موجب شده که فعالیت معامله‌گران به جای اختلال‌زایی حالت تثبیت‌کننده داشته باشند. به این ترتیب، برخلاف گذشته که اثربخشی سیاست‌گذار ارزی تضعیف شده و خاصیت تنظیم‌کنندگی خود را از دست داده بود، در شرایط فعلی رفتار بازارساز می‌تواند روند رفتاری معامله‌گران بازار را جهت دهد. غالب بودن معامله‌گران آگاه در بازار موجب شده است که با رصد متغیرها موقعیت خود در بازار را تنظیم کرده و بیشتر از گذشته به روندهای فنی دقت کنند. تمام این عوامل دست به دست هم داده است که در شرایط فعلی معامله‌گران تثبیت‌کننده دست بالاتری در بازار داشته باشند، حادثه‌ای که موجب شده است، سفته‌بازان اختلال‌زا بیشتر از این دسته دچار ضرر شوند. به گفته برخی کارشناسان، سوداگرانی که بر مبنای احساسات عمل و راجع به ارزش بنیادی ارز قضاوت اشتباهی می‌کنند، دارایی ارزی خود را به سفته‌بازان آگاه می‌بازند.

افت از ابتدای روز

روز گذشته، دلار معاملات خود را با کاهش قیمت آغاز کرد تا انتظارات افزایشی معامله‌گران تعدیل شود. در پنجمین روز هفته، شاخص ارزی معاملات خود را با قیمت ۳ هزار و ۵۰۵ تومان آغاز کرد که کاهشی ۷ تومانی نسبت به قیمت بسته شده روز سه‌شنبه داشت. به گفته فعالان، افزایش عرضه ارز توسط خالی‌فروشان ارزی در ساعات انتهایی روز سه‌شنبه یکی از عواملی بود که زمینه‌ساز افت قیمت دلار شد. به گفته فعالان، پس از اینکه معامله‌گران مشاهده کردند که قیمت دلار کشش رشد بیشتر را ندارد، فروش‌های ارزی در بازار بالا رفت. این در حالی است که در سوی دیگر برخی معامله‌گران تلاش داشتند که از فاصله قیمت معاملات آتی و نقدی در روز سه‌شنبه کسب سود کنند. در این شرایط، برخی معامله‌گران که در روز سه‌شنبه با قیمت پایینی اقدام به خرید ارز کرده بودند، در معاملات فردایی ارز خریداری شده را با قیمت بالاتری فروختند. عاملی که زمینه‌ساز افزایش عرضه ارز در بازار روز چهارشنبه شد. در کنار این، روز چهارشنبه، نرخ حواله درهم پایین آمد تا قیمت دلار از این ناحیه نیز تحت‌فشار قرار بگیرد. تمام این عوامل کاهشی موجب شدند که قیمت دلار به زیر سطح ۳ هزار و ۵۰۰ تومان برود، هرچند که نهایتا با بالا آمدن از کف روزانه با قیمت ۳ هزار و ۵۰۲ تومان به کار خود پایان داد.

تغییر جنس سفته‌بازی ارزی؟