تبیین اهداف درازمدت صادرات

سیدرضا شهرستانی

رئیس هیات مدیره شرکت کلاچ

اکتشافاتی که تاکنون در کمتر از ۸ درصد مساحت جغرافیایی کشور انجام شده است حدود ۶/ ۴ میلیارد تن ذخیره زمین‌شناسی برآورد شده و با برنامه‌های جدید اکتشافی در دست انجام، امکان افزایش ذخایر سنگ‌آهن کشور وجود دارد. رتبه‌بندی ۱۰ کشور اول جهان به لحاظ ذخایر سنگ آهن به این قرار است:

۱- استرالیا ۳۵ میلیارد تن، ۲- برزیل ۲۹ میلیارد تن، ۳- روسیه ۲۵ میلیارد تن، ۴- چین ۲۳ میلیارد تن، ۵- هند ۷ میلیارد تن، ۶- آمریکا، ۹/ ۶ میلیارد تن، ۷- اوکراین۵/ ۶ میلیارد تن، ۸-کانادا ۳/ ۶ میلیارد تن، ۹-ایران ۶/ ۴ میلیارد تن و ۱۰-ونزوئلا ۴ میلیارد تن و نا گفته نماند که در افغانستان تخمین بیش از ۳ برابر ذخایر ایران وجود دارد.ذخایر قطعی سنگ آهن در جهان حدود ۱۷۰ میلیارد تن برآورد شده و ایران با داشتن ۶/ ۴ میلیارد تن ذخیره قطعی(موجود) سنگ آهن، ۴/ ۱ درصد ذخیره جهان را در اختیار دارد. به گزارش انجمن تولیدکنندگان فولاد جهان، تولید جهانی فولاد در سال ۲۰۱۵ به حدود یک میلیارد و ۶۵۵ میلیون تن رسیده است که نسبت به سال ۲۰۱۴رشدی معادل یک درصد از خود نشان می‌دهد. ایران به لحاظ تولید فولاد در سال ۲۰۱۵ رتبه۱۶جهان را کسب کرد که معادل ۴/ ۱۵ میلیون تن تولید فولادخام است که نسبت به تولید سال ۲۰۱۴ که مقدار ۳/ ۱۶ میلیون تن بوده کاهش داشته است. آنچه که حائز اهمیت است اینکه با داشتن ذخایر سوم انرژی دنیا و رتبه ٩ ذخایر سنگ‌آهن دنیا و همسایگی افغانستان با ذخایر غنی در آینده ایران می‌تواند به یکی از بزرگترین صادر‌کننده‌های فولاد جهان تبدیل شود و باید اهداف درازمدت را طوری تعیین کنیم که ما فقط تبدیل به صادر کننده فولاد خام نشویم چون خیلی ارزش افزوده ایجاد نمی‌کند. باید برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری در صنایع پایین‌دستی صورت گیرد که ارزش افزوده و اشتغالزایی بیشتری ایجاد کند و برای اینکه ما متاسفانه از لحاظ کیفیت و نوع کالا های زیردستی از کشورهایی که حرفی برای گفتن دارند عقب هستیم برای این تولیدات فقط باید سیاست دولت تغییر اساسی کند که جذب شرکت‌های خارجی برای سرمایه‌گذاری در بخش تولید در ایران مثل خودروسازی، کشتی‌سازی، تجهیزات پتروشیمی، ماشین‌آلات سنگین و غیره که مصرف فولاد زیاد دارند، انجام شود.

از سوی دیگر با توجه به طرح‌های مختلف فولادی بخش دولتی و خصوصی در کشور، در آینده نزدیک این واحدها، نیاز به مواد اولیه کنسانتره و گندله سنگ آهن پیدا خواهند کرد و از این رو، انجام اکتشافات گسترده در سطح کشور برای شناسایی معادن سنگ‌آهن ضروری است تا درنتیجه زنجیره تولید فولاد در همه بخش‌ها به صورت متوازن توسعه یابد. در حال حاضر سه حوزه معدنی بزرگ در کشور شناسایی شده که توسط شرکت‌های بزرگ معدنی در حال بهره‌برداری بوده و عمده تولید کشور را انجام می‌دهند. تعداد معادن فعال کوچک و بزرگ سنگ‌آهن در کشور نیز در مجموع ۱۶۵ واحد است. در مجموع ۶۲ میلیون تن سنگ آهن در کشور جهت تولید محصولات دانه‌بندی و کنسانتره استخراج می‌شود که بخشی از آن صرف کارخانه‌های داخلی (برای تولید ۱۵میلیون تن شمش فولاد) می‌شود و بخشی به صورت دانه‌بندی شده صادر می‌شود که باید در دراز مدت جلوی آن گرفته شود. در حال حاضر میزان تولید سالانه سنگ‌آهن دانه‌بندی و کنسانتره حدود ۴۲ میلیون تن برآورد می‌شود و در صورتی که طرح‌های ۷ گانه فولاد استانی راه‌اندازی شود، مصرف سنگ‌آهن نیز افزایش می‌یابد و به مشکل مواد اولیه خواهیم خورد.بزرگترین پروژه صنعتی - معدنی شرق کشور در منطقه سنگان با مشارکت سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در حال اجرا است که با راه‌اندازی واحدهای تولید کنسانتره، گندله، میزان سهم تولید محصولات مذکور در این منطقه به حدود ۵/ ۱۷ میلیون تن در سال خواهد رسید.