اهمیت رعایت نکات ایمنی و بازرسی‌های ادواری
بهرام توسلی
مدیر عامل و عضو هیات مدیره شرکت سازنده مخازن تحت فشار کاوش و عضو هیات مدیره انجمن CNG
مخازن سی ان جی به‌دلیل استانداردهای خاصی که در فرآیند تولید آن باید رعایت شود و به‌دلیل حساسیت فوق‌العاده در برابر انفجار، قطعه فوق ایمنی محسوب می‌شود. به نحوی که شاید تا به حال بارها این جمله را شنیده باشید که «هر مخزن سی ان جی که روی هر خودرو نصب شده است در حکم یک بمب متحرک است. » هرچند جمله مذکور شاید کمی با اغراق همراه باشد و لرزه بر تن هموطنان استفاده‌کننده از این سوخت پاک بیفکند، اما به واقع بیانگر حساسیت و اهمیت موضوع است.
بهرام توسلی
مدیر عامل و عضو هیات مدیره شرکت سازنده مخازن تحت فشار کاوش و عضو هیات مدیره انجمن CNG
مخازن سی ان جی به‌دلیل استانداردهای خاصی که در فرآیند تولید آن باید رعایت شود و به‌دلیل حساسیت فوق‌العاده در برابر انفجار، قطعه فوق ایمنی محسوب می‌شود. به نحوی که شاید تا به حال بارها این جمله را شنیده باشید که «هر مخزن سی ان جی که روی هر خودرو نصب شده است در حکم یک بمب متحرک است.» هرچند جمله مذکور شاید کمی با اغراق همراه باشد و لرزه بر تن هموطنان استفاده‌کننده از این سوخت پاک بیفکند، اما به واقع بیانگر حساسیت و اهمیت موضوع است. مخازن سی ان جی در تمام دنیا در چهار تیپ تولید می‌شود: مخازن نوع یک؛ تمام فولادی با آلیاژ خاص است. مخازن نوع دو و نوع سه؛ دارای هسته فولادی بوده که الیاف کامپوزیت روی آن پیچیده شده است. در نهایت مخازن نوع چهار؛ علاوه‌بر الیاف کامپوزیت دارای هسته پلیمری به جای هسته فولادی هستند. گرچه در تمام دنیا و نیز کشور عزیزمان بیش از ۸۰ درصد تولیدات مخازن تحت فشار به‌دلیل قیمت تمام‌شده بسیار پایین‌تر، معطوف به مخزن نوع یک (تمام فولادی) شده است، اما در کاربردهای خاص که وزن کم مخزن پارامتر تعیین‌کننده باشد نقش مخازن نوع دو تا چهار پررنگ‌تر خواهد شد.
اما مخزن سی ان جی از هر نوع که باشد یک پارامتر اساسی در فرآیند تولید آن باید رعایت شود و آن یکپارچه بودن است. این نکته در کنار قطر، ضخامت دیواره و استحکام آلیاژ فولاد مصرفی، فرآیند تولید این محصول را بسیار پیچیده می‌کند. تست‌های متعددی طی مراحل مختلف فرآیند تولید و کنترل کیفیت پس از تولید بروی مخازن تولیدی انجام می‌گیرد که هر یک نیاز به تجهیزات خاص و گران‌قیمت دارد. تمام این فرآیند‌های پیچیده، تجهیزات خاص و هزینه‌های گزاف ضامن صحت و سلامت محصول و در نتیجه ضامن جان مصرف‌کنندگان می‌تواند باشد. فشار کاری هر مخزن سی ان جی که بروی خودرو نصب می‌شود ۲۰۰ بار (یعنی ۲۰۰ برابر فشار هوا) است. البته فشار تست همه این مخازن یک و نیم برابر فشار کاری یعنی ۳۰۰ بار بوده و حداقل فشار ترکیدن مخزن نیز ۴۸۰ بار است. در آزمون‌های به‌عمل آمده توسط موسسات بازرسی ذی‌صلاح، تقریبا تمام مخازن تولید شده داخلی در فشاری بالاتر از ۵۰۰ بار دچار ترکیدگی شده‌اند و این یعنی کیفیتی فراتر از استانداردهای بین‌المللی!
همچنین طبق استانداردهای جهانی عمر هر مخزن باید بین ۱۵ تا ۲۰ سال باشد و بر اساس شرایط سختگیرانه مصرف، اگر در هر روز حدود سه بار مخزن گاز به‌طور کامل پر و خالی شود و به عبارتی در هر سال ۱۰۰۰ سیکل پر و خالی شدن را تجربه کند، باید در مدت عمر خود ۱۵ تا ۲۰ هزار سیکل را طی کند. دانستن این موضوع که بر اساس آزمایش‌های موسسات بازرسی، «مخازن ایرانی به‌طور عمده بالای ۴۰ هزار سیکل دچار نشتی می‌شوند» اطمینان خاطر دوچندانی را به مصرف‌کنندگان هدیه می‌کند.در اینجا ذکر یک نکته مهم و اساسی لازم به نظر می‌رسد و آن این است که تمامی آزمون‌های کیفی مذکور طی فرآیند تولید و کنترل کیفیت محصول تولید شده انجام پذیرفته و کیفیت محصول نهایی را تضمین می‌کند. ولی این به هیچ عنوان به تنهایی کفایت نمی‌کند و نقش بازرسی ادواری و تست‌های لازم در حین استفاده از مخزن نیز به همان اندازه پررنگ و پر اهمیت است.
متاسفـانه باوجود قانون بازرسی ادواری خودروهای دوگانه‌سوز که وزارت کشور متولی اجرای آن است، تاکنون هیـچ اقـدام عـملی جدی در این خصوص صورت نگرفته و در معاینات فنی خودروها، بازرسی و تـست مخازن CNG به‌طور کامل انجام نمی‌گیرد. این موضوع بسیار خطرآفرین بوده و درصـورت بـروز هـرگـونه حـادثـه ناگوار، باعث بدبین شدن مردم نسبت به صنعت سی ان جی و مخازن آن می‌شود.
طبق استاندارد باید هر سـال کل سیستـم گاز خـودرو اعـم از مـخزن به‌صورت چشمی بازرسی شده و با آزمایش‌های ساده حداقل نشتی احتمالی اتصالات بررسی شود. همچنین هر سه سال یک‌بار باید مخزن گاز خودرو باز شده و توسط مراکز مجاز مجهز به تجهیزات استاندارد تست که دارای گواهینامه بازرسی و تست مخازن تحت فشار از اداره کل استاندارد هستند، تحت تست‌های گوناگون قرار گیرند و برچسب صحت و سلامت سیستم گاز دریافت کنند تا مجاز به سوخت‌گیری در ایستگاه‌های سی‌ان‌جی باشند. متاسفانه در بسیاری موارد مشاهده شده که برچسب مذکور در نزدیکی مراکز معاینه فنی با قیمتی بسیار نازل خرید و فروش می‌شود و بدون انجام معاینات و تست‌های لازم تمامی خودروها مجاز به سوخت‌گیری می‌شوند!
در برخی موارد مشاهده شده باوجود استفاده از مخزن با کیفیت، پس از سال‌ها استفاده (بر اثر شرایط محیطی یا کیفیت نامناسب گاز) مخزن گاز یا اتصالات آن دچار خوردگی شده و به‌دلیل عدم بازرسی و تست به موقع، موجب انفجار شده و جان هموطنان عزیز را به خطر انداخته است. در نهایت می‌توان گفت در صورت حمایت دولت از شرکت‌های تولیدکننده و همچنین الزامی کردن بازرسی ادواری و پیگیری جدی آن توسط نهادهای ذی‌ربط و صد البته توجه ویژه مردم به اهمیت این موضوع و رعایت اصول ایمنی و استاندارد در هنگام خرید و طی مدت مصرف، استفاده از سوخت سی ان جی و تمامی متعلقات آن نه‌تنها خطرناک نبوده بلکه سوختی به مراتب پاک‌تر و به‌صرفه‌تر نسبت به بنزین است. در غیر این‌صورت استفاده از مخازن غیر استاندارد و عدم رعایت مسائل ایمنی می‌تواند فراتر از یک بمب عمل کند و خطرات جانی جبران‌ناپذیری را به همراه داشته باشد.
ارسال نظر