آینده کسب‌و‌کار بانکی

سیدحامد قنادپور

مدیرعامل شرکت تجارت الکترونیک ارتباط فردا

«تغییر»، کلیدواژه این روزهای اندیشمندان است. در روزگارهای نه چندان دور، تغییر را به تغییر رنگ برگ درختان تعبیر می‌کردیم و شاید دیر زمانی از روزگاری نمی‌گذرد که برای مثال آوردن از تغییر، چند لحظه ای تامل می‌کردیم؛ اما امروزه، «تغییر» هم تغییر کرده است. در این دوره و زمانه، سرعت تغییرات، گاهی لبخند رضایت بر لب می‌نشاند و گاهی، وحشت را بر فکر حاکم می‌کند. بارها این جملات را گفته‌ایم که تا کجا می‌خواهد تغییر کند؟! دنیای کسب‌و‌کار، اما در قبال تغییرات سریع، برای برخی خوشایند و برای برخی ناخوشایند بوده است. چه بسیار کسب‌وکارهایی می‌شناسیم که امروزه به یک خاطره تبدیل شده‌اند؛ خاطراتی که حتی کم‌کم باورشان هم سخت می‌شود و چه بسیار کسب‌و‌کارهای آشنایی که قدیم، حتی تصورش را هم نمی‌کردیم. بحث، بحث سالیان نیست، بلکه منظور از قدیم، تنها ۱۰ سال پیش است! یا حتی دو سه سال گذشته...توجه به سرعت تغییرات در دنیای کسب‌و‌کار، برای صاحبان کسب‌وکار، اهمیت بسیاری دارد.

اگر روزگاری، روندها و تغییرات را برای سودآوری و انتفاع بیشتر دنبال می‌کردند، امروزه بحث حیات و ممات یک کسب‌وکار مطرح است. کسب‌و‌کار بانکی نیز از این قاعده مستثنی نیست. در حوزه پرداخت و با حضور غول‌های فناوری دنیا در این حوزه و طرح مثال‌هایی همچون ApplePay یا مفاهیمی همچون بیت کوین، صاحبان صنایع پول و پرداخت الکترونیکی، این ریسک را جدی‌تر درک کرده‌اند. صنعت بانکی نیز چاره‌ای جز پذیرش پارادایم‌های تغییر و توجه به روندها، ندارد. با نگاهی بسیار ساده، کسب‌و‌کار بانکی، جذب منابع است و ارائه تسهیلات. در مدل کسب‌و‌کار بانکی، بانک‌ها از دو مقوله به کسب درآمد می‌پردازند: ارائه تسهیلات و دریافت کارمزد. برای بررسی تغییرات این صنعت نیز، باید بر روی مدل‌های کسب‌و‌کار در این دو مقوله تمرکز کرد. آنچه در اولین نگاه، تغییر را به ذهن متبادر می‌کند، کمک فناوری‌های نوین در تسهیل امور این کسب‌و‌کارها است. واقعیت این است که فناوری اطلاعات و رایانه، کمک شایانی به کسب‌و‌کار بانکی کرده است. امروزه تصور دفاتر بزرگ بانک‌ها که در سه دهه گذشته به راحتی می‌توانستیم آنها را در شعب بیابیم، غیرممکن است و این به مدد فناوری اطلاعات است؛ اما لزوما این روند آتی کسب‌و‌کار بانکی نیست.

پارادایم آتی بانکداری را نمی‌توان در مکانیزاسیون و به‌کارگیری تکنیک‌های فناوری اطلاعات یا حتی سامانه‌های متمرکز بانکی مبتنی بر سرویس یافت. پارادایم آتی بانکداری در تغییر مفاهیم بانکداری است. جایی که بانک‌ها به جای جذب منابع و ارائه تسهیلات، فقط بستری فراهم می‌کنند تا گردش پول یا اعتبار، کسب‌و‌کار بانکی نام بگیرد. دومین راه درآمدی بانک‌ها، دریافت کارمزد است. امروزه دریافت کارمزد، به فعالیت‌های به اصطلاح بانکی برمی‌گردد. البته بانکداری الکترونیکی هم در این راه به کمک بانک‌ها آمده است و بخشی (هرچند کوچک یا در برخی بانک‌ها بخش عمده‌ای) از بار درآمدهای بانک‌ها را به دوش می‌کشد. در این راه نیز، یک تغییر اساسی در الگوی ذهنی بانکداران رقم خواهد خورد.کسب‌و‌کار بانکی، به سمت فروش خدمت می‌رود و بانکدارها، باید فروشندگان خدمت باشند. تفکر پشت باجه‌نشینی، جای خود را به انواع تکنیک‌های بازاریابی خواهد داد. تمرکز خدمت، مزیت بانک‌ها می‌شود و بانک‌ها مانند یک سوپرمارکت مالی، به دنبال تکمیل سبد خدمات خواهند بود. اینجاست که رقابت بر سر فروش خدمت، صنعت بانکی را در رقابت با صنایع خدماتی دیگر قرار خواهد داد و مرزها تغییر کرده و هم افزایی ناشی از خدمات مشترک (یا به‌عبارتی بهتر، باندل شده) حرف اول را در بازار رقابت خواهد زد. این‌ها همه نشان‌دهنده این امر است که تداوم کسب‌وکار بانکی، مبتنی‌بر الگوهای ذهنی جدیدی خواهد شد که با واژه تغییر معنا خواهند شد.