هزینه 27 درصدی تامین منابع

مهدی صابری

مدیر مالی و اداری کانون شرکت‌های لیزینگ ایران

عوامل تاثیرگذار در قیمت تمام‏شده پول در بانک‏ها، موسسات اعتباری و شرکت‌های لیزینگ به دو دسته مستقیم و غیر‏مستقیم تقسیم می‏شود که سود سپرده‏ها ازجمله عوامل مستقیم و هزینه‏های اداری‏، حقوق کارکنان‏، استهلاک دارایی‌ها از عوامل غیر‏مستقیم و تاثیرگذار در قیمت تمام شده پول محسوب می‏شود.

اما نکته قابل توجه این است که در ایران عامل اصلی در افزایش قیمت تمام‏شده پول ناشی از هزینه‏های مستقیم بنگاه‌ها، موسسات و شرکت‌های تامین مالی است‏ که اگر بخواهیم بخش‏های مختلف اقتصادی و عموم مردم از تسهیلات ارزان‌قیمت بهره‏مند شوند باید هزینه‏های پول را در سیستم‌های تامین مالی کاهش دهیم که این امر هم، منوط به مدیریت و کاهش هزینه‏های مستقیم است. به عبارتی، سود تسهیلاتی که به متقاضیان پرداخت می‏شود تابعی از نرخ تورم است. به این ترتیب در این حالت تامین‌کنندگان منابع مالی نمی‏توانند از عهده هزینه‏های خود برآیند و برهمین اساس قیمت تسهیلات پرداختی با افزایش نرخ روبه‏رو می‏شود، البته تورم هم می‏تواند تابعی از افزایش قیمت تمام‏شده پول باشد، اما این راهکار مناسبی به نظر نمی‏رسد که برای کاهش نرخ تورم قیمت تمام‏شده پول را از طریق کاهش سود سپرده‏گذاری کاهش دهیم، چون از این طریق هم تامین‌کنندگان منابع و متقاضیان متضرر خواهند شد. به این ترتیب کاهش نرخ تورم و قیمت تمام‏شده پول باید همگام با یکدیگر اتفاق بیفتد تا فشار فقط به موسسات مالی وارد نشود.

بررسی‏ها نشان می‏دهد قیمت تمام‏شده پول در بانک‏های دولتی حدود ۱۳ تا ۱۵ درصد است و این درحالی است که این قیمت در بانک‏های خصوصی تا ۲۱ درصد و در شرکت‌های لیزینگ حدودا نزدیک به ۲۷ درصد نیز می‏رسد. در این گذار نحوه محاسبه قیمت تمام شده پول را در شرکت‌های لیزینگ با توجه به اینکه امکان سپرده‌گیری مانند بانک‌ها فراهم نیست، در سه حالت مختلف تشریح می‌کنیم:

در ابتدا باید بدانیم قیمت تمام شده پول از دو رکن ناشی می‌شود:

۱- محاسبه هزینه مستقیم پول (که شامل هزینه هر یک از منابع در اختیار شرکت‌ها است).

۲- هزینه غیرمستقیم پول (که شامل درصد هزینه غیرمستقیم است و باید محاسبه و به درصد هزینه مستقیم اضافه شود). برخی از عوامل تشکیل‌دهنده هزینه‌های غیرمستقیم را می‌توان هزینه استهلاک دارایی‌ها - هزینه مطالبات مشکوک‌الوصول و هزینه‌های اداری و پرسنلی برشمرد.

الف) حالت اول زمانی است که منابع ناشی از آورده سهامداران یا افزایش سرمایه ایجاد شده باشد که در این حالت قیمت تمام شده به روش زیر محاسبه می‌شود:

نرخ سود نهایی = نرخ سود + قیمت تمام شده منابع = نرخ هزینه‌های جاری شرکت + هزینه ریسک + نرخ سود سپرده یا هزینه فرصت

ب) حالت دوم زمانی است که منابع از محل تسهیلات بانکی باشد که در این حالت قیمت تمام شده به روش زیر محاسبه می‌شود:

نرخ سود نهایی = نرخ سود مورد انتظار + قیمت تمام شده منابع = نرخ هزینه‌های جاری شرکت + هزینه ریسک + نرخ تسهیلات بانکی

ج) حالت سوم زمانی است که منابع ناشی از انتشار اوراق قرضه باشد که در این حالت قیمت تمام شده به روش زیر محاسبه می‌شود:

نرخ سودنهایی = نرخ سود مورد انتظار شرکت + قیمت تمام شده منابع = نرخ هزینه‌های جاری شرکت + هزینه ریسک + نرخ هزینه انتشار اوراق قرضه