محدودیت لیزینگ‌ها در استفاده از عقود

حسن رضوانفر مدیرعامل شرکت لیزینگ کارآفرین گرچه صنعت لیزینگ در ایران پیشینه زیادی ندارد، ولی برای همین دوران کوتاه نیز انتظار پیشرفت‌های بیشتری می‌رفت. دوران رشد و شکل‌‌گیری شرکت‌های لیزینگ در ایران با مشکلات و بحران‌های اقتصادی بعد از انقلاب و رشد تحریم‌ها مواجه شد. فعالیت‌هایی مثل بانکداری و بیمه به دلیل طولانی بودن سابقه آنها نسبت به لیزینگ دچار آسیب‌های ساختاری نشدند، زیرا ساختارهای قانونی و اقتصادی آنان شکل گرفته بود وامکان مقابله و مواجهه با بحران‌ها برای آنها راحت‌تر بود. اولین مشکل بر سر راه توسعه لیزینگ در ایران به نبود مقررات مدون و جامع و به عبارتی «قانون» برای لیزینگ بر می‌گردد. قانون دارای جامعیت است و حداقل برای مدتی طولانی قابل اجرا است. از طرفی قانون تنها مرجع برای ارزیابی و قضاوت است. دستورالعمل‌ها و مقررات فعلی برای لیزینگ جامعیت لازم و کافی را ندارند. دومین مشکل به نوع خدمت رسانی و محصولی که لیزینگ‌ها ارائه می‌کنند مربوط می‌شود. خدمات لیزینگ‌ها فعلا تا حدود زیادی شبیه بانک‌ها و موسسات اعتباری است. بنابراین در رقابت با این موسسات بزرگ امکان رقابت برای شرکت‌های کوچکی مثل لیزینگ‌ها بسیار سخت است. محدود بودن لیزینگ‌ها به استفاده از عقود مبادله‌ای نیز ناشی از همین موضوع است. اگر محدودیتی برای اجرای عقود مبادله‌ای در بانک‌ها وجود دارد؛ همین محدودیت نیز برای لیزینگ‌ها وجود دارد. به‌خصوص اینکه شرکت لیزینگ یک شرکت لیزینگ بانکی باشد. سومین مشکل که به نوعی به مشکل اول ارتباط دارد این است که نهادها و مردم رسمیت لازم را برای لیزینگ‌ها قائل نیستند بنابراین هرگونه اشتباه یا تخطی که از جانب لیزینگ یا کسانی که از این نام استفاده می‌کنند؛ رخ دهد با بدترین شکل ممکن با آن برخورد می‌شود.

مشکل چهارم ناشی از میزان منابع مالی و ساختار سرمایه در لیزینگ‌ها است. میزان حداقل سرمایه برای لیزینگ رقم ناچیزی است. در مقایسه با بانک‌ها و بیمه‌ها این مبلغ بسیار کم است. زیرا ابعاد خدمت‌رسانی لیزینگ‌ها گسترده است و در هر رشته‌ای که فعالیت کنند با توجه به تورم فعلی، سرمایه مزبور کافی نیست. مشکل پنجم که ریشه در مشکل چهارم دارد ناشی از فقدان انگیزه بانک‌ها و موسسات اعتباری در تامین مالی لیزینگ است. اگر شرکت لیزینگ بانکی باشد، قاعدتا بانک در اعطای تسهیلات به زیرمجموعه خود محدودیت دارد. اگر شرکت لیزینگ غیربانکی باشد؛ فعلا به دلیل پایین بودن سرمایه و همچنین فعالیت شبه بانکی، احتمال وجود ریسک اعتباری و وثیقه‌های مورد نیاز، مشکلاتی در تامین مالی بانکی برای آنها وجود دارد و اما آخرین مشکل مربوط به انگیزه‌های سرمایه‌گذاری در لیزینگ است.

این نوع فعالیتی که فعلا لیزینگ‌ها دارند دارای قیمت تمام شده بالا در تامین منابع مالی است. از طرفی نرخ تسهیلات لیزینگ قاعدتا بالاتر از نرخ تامین مالی بانکی است.

درچنین شرایطی تقاضا کاهش می‌یابد و مشتریان مایل به تامین مالی از این روش نخواهند بود. به هر حال مطالعات تطبیقی دقیقی برای شناخت مشکلات لیزینگ در ایران صورت نگرفته و شایسته است این مطالعات با جدیت شروع شود و نتایج آن دستمایه کار مقامات و نهادهای مسوول شود تا این صنعت کارساز را از انزوا خارج کنند.