هوش مصنوعی از جنبههای مختلف اثر عمیقی بر زندگی فردی و اجتماعی انسانها طی دهه آتی خواهد داشت. مطالب بسیار و پژوهشهای متعددی پیرامون چالشهای اقتصادی هوش مصنوعی عرضه شده است؛ اما به نظر میرسد تا ظهور و بروز کامل ابعاد مختلف این پدیده باید به تامل و تفکر در این فقره پرداخت. پرونده امروز «باشگاه اقتصاددانان» با همین رویکرد در سطوح مختلف به بررسی اثر هوش مصنوعی بر تحولات بنگاهها، مساله برابری، بازار کار، فضای سیاست و اجرای دولت پرداخته است.
آیدا کاظمی/فارغالتحصیل اقتصاد از دانشگاه سایمونفریزر
ادغام هوش مصنوعی (AI)، بهویژه از طریق مدلهای زبانی بزرگ (LLMs) و هوش مصنوعی مولد (Generative AI) که قابلیت خواندن و ایجاد متن، کد نرمافزار و داده را دارد، بهطور قابلتوجهی بازار کار را دگرگون میکند. مطالعات اخیر، هم به پتانسیل تحولآفرین و هم به چالشهای این فناوریها اشاره دارند. هوش مصنوعی بر ایجاد شغل، جابهجایی و نیازهای مهارتی در بخشهای مختلف تاثیر میگذارد.
پیشبینیهای خوشبینانه در مورد پیامدهای رشد هوش مصنوعی فراوان است. به گفته گلدمنساکس، پذیرش هوش مصنوعی میتواند در بازه زمانی ۱۰ساله رشد بهرهوری را سالانه ۱.۵درصد افزایش داده و تولید ناخالص داخلی جهانی را به میزان ۷درصد یا در واقع به میزان ۷تریلیون دلار تولید اضافی افزایش دهد. همچنین، میتوانیم شاهد تخمینهای هیجانانگیزتری مانند احتمال ۱۰درصدی رخداد یک سناریوی «رشد انفجاری» با افزایش تولید جهانی به بیش از ۳۰درصد در سال نیز باشیم. این نوآوری تکنولوژیک در کنار افزایش امیدواری در جهت ارتقای سریع بهرهوری، بهطور گسترده ترس از دستدادن مشاغل را نیز ایجاد کرده است.
کیوان حسینوند/پژوهشگر اقتصاد در دانشگاه علامهطباطبایی
روند مترقی بشر در ابداع و اختراع فناوریهای تحولآفرین و در کنار آن، قدرت اندیشهورزی او را میتوان دو بالی دانست که مدنیت را به ارمغان آوردهاند. در دورهای، ظهور ابزارآلات کشاورزی از جمله فناوریهایی بود که فارغ از اثرات مثبت و منفی که بر بهرهوری، اشتغال و رشد نهاد، سبب تغییرات سیاسی نیز شد. دیگر فناوریها نیز هریک به سهم خود مورد استفاده یا سوءاستفادههای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی واقع شدند. در این میان، طبعا هوش مصنوعی که متاخرترین این فناوریهاست، منفک از چنین اثرگذاریها و اثرپذیریهایی نخواهد بود. نکتهای که هوش مصنوعی را از دیگر فناوریهای پیش از خود متمایز میکند، فراگیری دسترسی به آن و بهرهبرندگان عمدهتر آن است؛ مسالهای که سبب شده است هوش مصنوعی در مقایسه با دیگر فناوریها همچون ابزارآلات کشاورزی و روباتهای صنعتی که عمده مزایای آنها نصیب زمینداران و صاحبان سرمایه میشد، دارای منافع گسترده برای انواع افراد و بنگاهها باشد.