نوید خیرخواه:
با توجه به اینکه نظام مالیاتستانی در ایران بر پایه نظام مالیات بر درآمد اشخاص (PIT) نیست، چالشهای متعددی در این بخش به وجود میآید. پیشبینی افزایش حدود ۵۰درصدی درآمدهای مالیاتی در لایحه بودجه ۱۴۰۳، توجهات زیادی را به نظام مالیاتی ایران معطوف کرد. این نظام همواره با چالشهایی در زمینه نحوه مالیاتستانی همراه بوده و مشخصا، در نظر نگرفتن بخش اعظمی از پایههای مالیاتی و صدالبته فقدان آمار دقیق و بهنگام و تفکیک شده در نحوه دریافت مالیات از هر بخش صنعتی و گروههای خالق ارزشافزوده، باعث شده است تا این نظام مالیاتی، راهبرد دقیق و سیاست مشخصی در قبال صنایع، تجار و بخش خدمات نداشته باشد. این رویه که میتوان آن را مسیری تاریک و بدون چراغ در نظر گرفت و آن را به شکست نظام مالیاتی ایران منتهی دانست، نیازمند تغییرات عظیم و سیاستگذاری جدید است.
پیشبینی افزایش قابلتوجه حدودا ۵۰درصدی درآمدهای مالیاتی کشور در لایحه بودجه ۱۴۰۳ بار دیگر توجهها را به نظام مالیاتی کشور جلب کرد. در این یادداشت قصد داریم با توجه به سیستمهای استاندارد مالیات بر درآمد اشخاص به بررسی مهمترین چالشهای نظام مالیاتی کشور بپردازیم.
امین مالکی/عضو هیاتعلمی موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی
بررسی لایحه بودجه ۱۴۰۳ نشان میدهد که دولت در جایگزین کردن مالیاتها با درآمدهای نفتی جدی است و مقرر شده است نزدیک به ۶۰درصد بودجه عمومی از طریق درآمد غیرنفتی و غیراوراقی تامین شود و تامین ۷۵درصد از این درآمد نیز برعهده نظام مالیاتی است. یادداشت حاضر بهاختصار ملاحظات ضروری چنین سیاستی را بهویژه در قبال بخش صنعت بیان کرده است.
بودجه سال ۱۴۰۳ و وضعیت مالیات در سال آینده بحث داغ این روزهای جامعه شده است. یک شاغل دولتی از اینکه از حقوقش مالیات کم میشود و وقتی خرید روزانه هم دارد باید مالیات بپردازد شکایت داشت و بیان میکرد حقوق دریافتی من برای همین مخارج روزانه صرف میشود. فرد دیگری از خدمات عمومی ناراضی بود و صحبتش در این خصوص بود که چرا باید این اندازه مالیات بپردازد. فردی دیگر هم از اینکه کشور نفت دارد و باز هم باید مالیات بدهیم شکایت داشت. در شرایط عادی اگر از محصول یا خدمتی راضی نباشید، آن را از بازار ارائه آن محصول یا خدمت خریداری نمیکنید. یعنی حق انتخاب دارید که خدمت یا محصولی را از فروشنده آن خدمت یا محصول نخرید. بهعنوان مثال، از میوهفروشی که قیمت میوههای آن بالا یا کیفیت آن پایین است خریدی انجام نمیدهید و سراغ میوهفروشی خواهید رفت که احتمالا قیمت مناسبتر یا کیفیت بهتری دارد. مالیات نوعی خراج محسوب میشود که متولی جمعآوری و مصرف آن دولت است.