جان دفتریوس
تحلیلگر سی‌ان‌ان مانی
انتظار می‌رود در چند هفته آینده جامعه بین‌المللی بسیاری از تحریم‌هایی را که چند دهه اقتصاد ایران را با مشکل مواجه کرده بود، بردارد. ولی اشتباه نکنید، شرکت‌های آمریکایی با ایران مراودات تجاری نخواهند داشت. از سوی دیگر، اروپا به دنبال تجارت بسیار با ایران است که در این بین شرکت‌های اروپایی برنده هستند و شرکت‌های آمریکایی بازنده. یک کارشناس خاورمیانه در هاروارد معتقد است: «به این زودی‌ها، هیچ قانون فراگیری تصویب نخواهد شد که به همه شرکت‌های آمریکایی اجازه دهد در ایران فعالیت کنند. این امر شرکت‌های آمریکایی را بزرگ‌ترین بازنده معامله هسته‌ای خواهد ساخت.» تنش‌های اخیر میان ایران و عربستان سعودی می‌توانست آمریکا را برای کاستن ازتحریم‌های بیشتر، محتاط‌تر کند. پس از روز اجرای برجام، ایران قادر خواهد بود تا نفت خود را به بازارهای جهانی روانه کند و سیستم بانکی ایران دوباره به سیستم بانکی جهانی متصل شود، همچنین آمریکا می‌تواند هواپیما‌های مسافربری خود را به ایران بفروشد و آمریکا می‌تواند فرش وبرخی از مواد غذایی را از ایران وارد کند.

اما اتحادیه اروپا بسیار بخشنده‌تر خواهد بود. اجرای برجام باعث خواهد شد تا شرکت‌های اروپایی به‌راحتی بتوانند در خصوص مبادله هر کالا و خدماتی از ماشین و ساخت جاده گرفته تا بیمه با ایران همکاری کنند اما شرکت‌های آمریکایی باید برای هر گونه رابطه تجاری با شرکت‌های ایرانی از وزارت خزانه‌داری آمریکا اجازه بگیرند. همان‌گونه که خزانه‌داری آمریکا در وب‌سایت خود آشکارا اعلام کرده است: «تحریم‌های آمریکا حتی پس از روز اجرا سر جای خود خواهد ماند؛ زیرا به غیر از برنامه هسته‌ای ایران، نگرانی‌های دیگر هنوز برجای مانده است.» ایران پتانسیل اقتصادی بسیاری دارد و تنها نفت این کشور نیست که برای تجارت جذاب است، بلکه ایران بازاری جدید است که اندازه این بازار از اندازه بازار کوبا بزرگ‌تر است. ایران جمعیتی 80 میلیونی دارد که 60 درصد آنها زیر 30 سال و تحصیلکرده هستند اما مشکل شرکت‌های آمریکایی این است که آنها نمی‌توانند به‌طور مستقیم با ایران تجارت کنند و نمی‌توانند در ایران دفتر داشته باشند. تنها کالاهایی که این دو کشور می‌توانند مبادله کنند شامل غذا، دارو و وسایل پزشکی هستند.


شرکت اپل متفاوت

شرکتی مانند اپل می‌تواند به خزانه‌داری آمریکا درخواست بدهد تا آی‌پدهای خود را از آمریکا به ایران ارسال کند؛ ولی نمی‌تواند برای این دستگاه خدمات ارائه کند یا فروشگاهی را در ایران باز کند. ولی شعب شرکت‌های اپل در اروپا می‌توانند پس از برداشته شدن تحریم‌ها در ایران فعالیت کنند و نیازی ندارد درباره فعالیت‌های خود در ایران با دفتر مرکزی اپل در کالیفرنیا تماس بگیرند. بسیاری از شرکت‌های اروپایی از مزیت خود آگاه هستند. برای نمونه، به گزارش گاردین، چند ساعت پس از امضای قرارداد ۱+۵ آلمان هواپیمایی را با مدیران ارشد بازرگانی خود به تهران روانه کرد. شرکت‌های آمریکایی در تلاش هستند تا راهی پیدا کنند و به بازار‌های ایران وارد شوند. همچنین شرکت‌های حقوقی فراوانی در این امر کمک می‌کنند تا برای گرفتن مجوز معافیت برای تجارت با ایران با خزانه‌داری آمریکا مکاتبه کنند. از زمانی که توافق‌نامه امضا شد، درخواست‌های زیادی به دفاتر حقوقی آمریکایی آمده است. سیدحسین موسویان، پژوهشگر دانشگاه پرینستون و سفیر پیشین ایران در آلمان، می‌گوید: «خلاصه اینکه آمریکا باید سرانجام تصمیم بگیرد آیا می‌خواهد از مزیت روابط اقتصادی با ایران برخوردار شود یا خیر.»