آلمان‌ها سر صف
با وجود تحریم‌های بین‌المللی که تجارت خارجی ایران را تحت فشار قرار داده، بسیاری از شرکت‌های آلمانی به کار خود در ایران ادامه دادند و آنها طی سال‌های اخیر به طور قانونی در این کشور فعالیت می‌کرده‌اند. اکنون احتمال می‌رود که این شرکت‌ها جزو نخستین شرکت‌هایی باشند که پس از توافق هسته‌ای ماه ژوئیه در مورد کاهش تحریم‌ها در ازای مهار برنامه هسته‌ای ایران، از گشایش اقتصادی مجدد در این کشور منتفع شوند.

به گزارش اتاق مشترک صنعت و بازرگانی آلمان و ایران در تهران، از سال گذشته، بیش از 75 شرکت آلمانی فعالیت‌هایی در ایران داشتند. بسیاری از آنها شرکت‌های کوچک و خانوادگی بودند که تولیدات خاصی داشته‌اند که مستقیما مشمول تحریم‌ها نمی‌شدند و اغلب در بازارهای مربوط به مراقبت‌های بهداشتی، ساختمان‌سازی یا خودروسازی حضور داشتند. بسیاری از این شرکت‌ها به طور خصوصی اداره می‌شوند و می‌توانند از پس حفظ حضور خود در ایران بر آیند و بخشی از دلیل عدم حضور آنها محدود ساختن روابط این شرکت‌ها با آمریکا است. به گفته کارشناسان، آمریکا اغلب اهرم فشار چندانی علیه این شرکت‌ها در اختیار ندارد. بسیاری از شرکت‌های آلمانی به ثبت رسیده به‌عنوان شرکت‌های چند ملیتی از جمله گروه مهندسی زیمنس در لیست آمریکا نیز قرار داشته و پذیرفته‌اند که چاره زیادی جز پذیرفتن محدودیت‌های آمریکا ندارند.

مارک پیس، مدیر اجرایی و مالک مشترک شرکت «دنتوروم» که چندین دهه در ایران فعالیت می‌کند، می‌گوید: «ما در واقع هرگز این کشور را ترک نکردیم.» پیس افزود: «در حالی که این تحریم‌ها شرکت سازنده تجهیزات دندانپزشکی را از فروش در ایران منع نمی‌کنند، اما باید تمام معاملات مالی را مورد تایید دفتر فدرال امور اقتصادی و کنترل صادراتی آلمان قرار داد تا از هرگونه تخطی از قوانین آمریکا و اروپا اجتناب کرد.» به گفته کارشناسان، امارات یک معبر دیگر است. پیس گفت: شرکت «دنتوروم» معاملات خود را از طریق دبی انجام می‌دهد. اما این تنها مشکل تجارت در ایران نیست. به عقیده کارشناسان از دیگر مشکلات بازار ایران می‌توان به بی‌ثباتی در نرخ ارز و وجود رقبای قوی آسیایی اشاره کرد که توجهی به تحریم‌های غرب ندارند. برای شرکت‌های آلمانی، بزرگترین مشکل پرداخت بهای کالاهای فروش رفته است چرا که تحریم‌ها روابط مالی- بانکی جهان را به روی ایران بسته است. در ماه سپتامبر هنگامی که «پیس» نخستین دیدار را از این کشور در چارچوب هیاتی از مدیران اجرایی انجام داد، فروش «دنتوروم» به ایران طی یک دهه گذشته 90 درصد کاهش یافته است. این مشکلات «دنتوروم» و شرکت‌های آلمانی مشابه را مجبور کرد دنبال سودهای کوتاه‌مدت نباشند. «پیس» گفت: «در مورد ایران، ما این مشکل را داریم که درآمدزایی بالایی نداریم.»

«فرایدولین استراک» رئیس بازار بین‌المللی فدراسیون صنایع آلمانی در برلین گفت: «مثل معجزه است که این شرکت در ایران باقی مانده است. ما اکنون هیچ کانال شفاف یا قابل اعتمادی برای تجارت با ایران نداریم.» با این وجود، مدیران شرکت‌های آلمانی اعتقاد دارند که بازار 80 میلیونی ایران این ارزش را دارد که برای ورود به آن تلاش کرد.«مایکل هک» مدیر بخش توسعه تجاری خودروسازی از شرکت خصوصی «هیلگر» که از سال 1980 در ایران حضور داشته است، گفت: «مردم ایران عاشق فناوری و وسیله‌های به روز هستند.» سفر هیات‌های تجاری آلمان به ایران این فرصت را در اختیار مدیران این شرکت گذاشته که با مدیران شرکت‌های ایرانی ملاقات کنند. «هک» گفت: «این هیات‌ها برای شناسایی فرصت‌های بازار در ایران یا تمدید قرارداد و راه‌اندازی مجدد کسب‌وکار خود در ایران به این کشور آمده‌اند.» هک افزود: «شرکت ما اکنون در حال اتمام قرارداد خود با یکی از توزیع‌کننده‌هاست و امتیازات زیادی را به این شرکت داده تا بتواند بازار را تصاحب کند.» طبق گفته کارشناسان، «هیلگر» و سایر شرکت‌های خصوصی آلمانی می‌توانند در ایران موفق شوند درحالی که دیگر کشورها نمی‌توانند موفق شوند. «استراک» در این باره می‌گوید: «شرکت‌های کوچک فرآیندهای زمانبر و پیچیده ندارند و نگران واکنش آمریکا در خصوص کار خود نیستند.»

وی افزود: «هیچ تحریمی تا ابد پایدار نمی‌‌ماند و وقتی لغو یا کاهش یافتند ما از قبل در ایران هستیم. این در حالی است که دیگر کشورها دنبال شریک می‌گردند و از صفر باید کار خود را شروع کنند.»از طرف دیگر، «توماس استراتنورت» در نخستین گردهمایی مشترک ایران و آلمان در بخش آب و فاضلاب اظهار کرد: «ایران از تخصص بالایی در عرصه آب و تاسیسات آب و فاضلاب بهره‌مند است و همکاری‌های مشترک بین ایران و آلمان می‌تواند برای هر دو کشور بسیار مفید و موثر باشد.» وی افزود: «مدیریت آب به‌عنوان چالش اساسی در ایران مطرح است و این امر طی بازدیدهایی که به همراه وزرای نیرو و راه‌وشهرسازی ایران از مناطق مختلف صورت گرفت، بررسی شد.» «استراتنورت» اضافه کرد: «بخش خصوصی و دولتی ایران در جهت افزایش تعاملات با شرکت‌های آلمانی برنامه‌ریزی کرده و چشم‌انداز مشخصی را برای رفع مشکلات معین کرده‌اند.» وی تصریح کرد: «تحریم‌ها محدودیت‌های زیادی در این مسیر برای ایران ایجاد کرده و امید می‌رود با برداشته شدن تحریم‌ها، پروژه‌های بیشتری را بتوان به مناقصه گذاشت و برای اجرا، ابلاغ کرد.» وی تاکید کرد: «مشکلات زیادی نیز در عرصه مالی وجود دارد که با تلاش دوجانبه سعی بر برطرف کردن آنها داریم. تداوم فعالیت‌ها و اطمینان دوجانبه، دو نکته اساسی برای استمرار همکاری‌ها و تعاملات دو کشور به خصوص برای فعالیت در صنعت آب محسوب می‌شود.»

کریستوفر السی
تحلیلگر وال‌استریت ژورنال