10 سال قهقرا در سیاست خارجی

محمد هاشم

الجزیره

زمانی کشور کانادا به‌عنوان کشوری لیبرال که در درون مرزهای خود با تعدد فرهنگی وفق یافته بود و در خارج از کشور به رعایت حقوق بشر اهمیت می‌داد، شناخته شده بود. اما پس از ۱۰ سال زمامداری حزب محافظه‌کار به نخست‌وزیری استفان هارپر، منتقدان بر این باورند که چیزهای زیادی تغییر کرده است.

کانادایی‌ها دوشنبه به پای صندوق‌های رای رفتند تا نتیجه آنچه را که دشوارترین رقابت انتخاباتی یک نسل خوانده می‌شود رقم بزنند و تغییر سیاست خارجی کانادا تحت حاکمیت حزب محافظه‌کار در دهه اخیر مساله اساسی این رقابت دشوار بود.

چند هفته پیش، یادداشتی در مورد سیاست خارجی که توسط مقامات ارشد وزارت خارجه کانادا نوشته شده بود، افشا شد. این سند نگرانی‌هایی را در مورد چگونگی اعتبار کانادا و از بین رفتن جایگاه آن در سطح جهان بیان می‌کرد. پل هاینبکر، سفیر سابق کانادا در سازمان ملل، دولت هارپر را به‌دلیل آنچه وی کاهش تاثیر جهانی خواند، مقصر می‌داند. او بیان کرد که در سال ۲۰۱۰ برای نخستین بار در تاریخ سازمان ملل، کانادا نتوانسته است کرسی شورای امنیت سازمان ملل را به دست آورد و به جای این کشور پرتغال انتخاب شده است.

هاینبکر به الجزیره گفت: «آنها سیاست‌های کانادا را دوست ندارند. من فکر می‌کنم اعتبار ما به اندازه کافی قوی است تا به‌رغم وجود این دولت، رای را به دست آوریم.» هاینبکر به عدم مشارکت هارپر درتغییر وضعیت آب و هوایی، کاهش کمک به آفریقا و رویکرد یکجانبه کانادا به درگیری فلسطین و رژیم صهیونیستی به‌عنوان دلایلی اشاره کرد که منجر شده است کرسی شورای امنیت کانادا از دست برود.

در سال ۲۰۱۱، کانادا پروتکل کیوتو را ترک کرد که هدف این معاهده جهانی تثبیت گازهای گلخانه‌ای بود. بعدها اتاوا این تغییر وضعیت آب و هوایی مشترک را برای کمک به کشورهای فقیرتری که با اثرات جهانی گرم شدن سر و کار داشتند، رد کرد.

سیاست دولت محافظه‌کار کانادا در قبال پناهندگان

هاینبکر بر «رابطه ضعیف» هارپر با رئیس‌جمهوری آمریکا باراک اوباما نیز تاکید کرده و آن را دلیلی می‌داند که کانادا به روابط خارجی جدیدی نیاز دارد و وضعیت فعلی را از زمان نیکسون به بعد بدترین زمان رابطه با آمریکا می‌داند.

در طول دیدار سال ۲۰۱۳ از نیویورک، هارپر در انظار عمومی اعلام کرد که جواب نه را به‌عنوان پاسخ اوباما به خط لوله پیشنهادی کی‌ استون ایکس ال که نفت خام را از ایالت آلبرتا به ساحل خلیج آمریکا صادر می‌کند، نمی‌پذیرد. این مورد شدیدا از سوی دولت هارپر مورد تاکید بوده اما از سوی دولت اوباما رد شده است. پیتر لیوون رئیس مرکز مطالعات ایالات متحده در مدرسه روابط جهانی مانک در دانشگاه تورنتو می‌گوید روابط دو جانبه به آن بدی که منتقدین اظهار می‌کنند، نبوده است. به علاوه نباید اضافه کردن روابط شخصی و مشارکت کشور همزمان با هم در نظر گرفته شوند.

او می‌افزاید: «اگر تنها بخواهید عمق تجارت، یکپارچگی مرزی و آزادی تحرک مردم را مقایسه کنید، از ۲۰ سال گذشته بهتر بوده است. نمی‌توانید به یک‌باره نگاه کنید و بگویید که همکاری فاجعه است. رابطه واقعی کشور به کشور عالی است.»

رقیبان انتخاباتی هارپر (جاستین ترودو از لیبرال‌ها و توماس مولکر از حزب دموکراتیک نو) از این خط لوله استفاده کرده‌اند تا تلاش کرده و رای دهندگان را قانع کنند که هارپر روابط آمریکا و کانادا را خراب کرده است. اما برای لیوون طبق معمول فقط سیاست مهم است. وی می‌گوید: «فکر می‌کنم تمام این کارها پر سر و صدا است. این کارها نشان نمی‌دهند که رابطه در سطح بنیادی چقدر خوب است.»

کانادا و رژیم صهیونیستی

از دست رفتن کرسی شورای امنیت سازمان ملل برای کانادا تا حدودی به‌دلیل نوع رابطه این کشور با رژیم صهیونیستی بوده است. دیانا بوتو، وکیل حقوق بشر و مشاور سابق محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین می‌گوید: رابطه یک طرفه کانادا با رژیم صهیونیستی بر وجهه بین‌المللی این کشور اثر گذاشته است.

حمایت بی‌دریغ کانادا از رژیم صهیونیستی در طول جنگ غزه در سال ۲۰۱۴ مشخص شد. در یک اظهار نظر رسمی، هارپر حملات به رژیم صهیونیستی را محکوم و از حق وجود آن کشور دفاع کرد.

حزب NDP تاریخچه خنثی‌تری در مقایسه با دیگر احزاب سیاسی کانادا نسبت به درگیری‌های خاورمیانه دارد. اگرچه آگوست گذشته نامزد سابق NDP مورگان ویلدون گفت که پس از اینکه روشن شد پست‌های قدیمی فیس‌بوکش انتقاد از رژیم صهیونیستی بوده، مجبور به استعفا شده بود.

یک نامزد دیگر این حزب، جری ناتانین، حزب را به‌دلیل اینکه «رسانه اجتماعی وی پرسش برانگیز بود و با دفتر مرکزی حزب مطابقت نداشت»، ترک کرد. ناتانین گفته است که پست‌های مورد سوال، حمایت وی را از فلسطین نشان می‌دادند. در یکی از مناظره‌های اخیر، رهبر حزب لیبرال ترودو هارپر را به‌دلیل سیاسی کردن پشتیبانی کانادا از رژیم صهیونیستی مورد انتقاد قرار داد، اگرچه طبق نظر وی هر دولتی در کانادا از رژیم صهیونیستی حمایت می‌کند.