امید‌های اندک در بازار نفت

اوپک

قیمت نفت در چند ماه گذشته، پس از یک کاهش شدید و بی‌سابقه، در ماه آوریل به یک ثبات نسبی رسید و تا ماه ژوئن در حدود ۶۰ دلار در هر بشکه باقی ماند. با این حال در ماه ژوئیه، عوامل مختلفی باعث کاهش بیشتر قیمت نفت در بازار شدند؛ به‌طوری‌که بهای هر بشکه نفت خام شاخص وست‌تگزاس اینترمدیت به سطح ۴۵ دلار در هر بشکه نزدیک شد. به‌دنبال این کاهش قیمت‌ها، قیمت نفت در بازارهای آتی نیز به دلیل عرضه مازاد و عدم تقاضای چشمگیر برای آن با کاهش روبه‌رو شد.

بحران مالی یونان و سقوط بازار بورس چین، به همراه توافق هسته‌ای ایران با گروه ۱+۵ از جمله عوامل موثر بر کاهش قیمت نفت در بازار در ماه ژوئیه بودند.

عرضه جهانی نفت

اطلاعات اولیه نشان می‌دهد عرضه جهانی نفت در ماه ژوئیه با ۲۳۰ هزار بشکه افزایش به ۹۴.۹ میلیون بشکه در روز رسیده است. براساس گزارش‌ها افزایش عرضه نفت کشورهای اوپک و غیراوپک به‌طور همزمان باعث افزایش عرضه جهانی نفت شده است. سهم اوپک در عرضه جهانی نفت نسبت به ماه قبل بدون تغییر و در سطح ۳/ ۳۳ درصد باقی مانده است.

عرضه نفت کشورهای عضو اوپک

براساس گزارش منابع ثانویه، تولید نفت اوپک در ماه ژوئیه به ۵۱/ ۳۱ میلیون بشکه در روز رسید که نسبت به ماه قبل از آن ۱۰۱ هزار بشکه در روز افزایش نشان می‌دهد. تولید نفت در کشورهای عراق، آنگولا، عربستان سعودی و ایران افزایش پیدا کرد و این در حالی است که تولید نفت لیبی با کاهش مواجه شد. براساس آمار منتشر شده تولید نفت اوپک بدون در نظر گرفتن تولید عراق به ۴۴/ ۲۷ میلیون بشکه در روز در ماه ژوئیه رسید که نسبت به ماه قبل از آن ۵۴ هزار بشکه در روز افزایش نشان می‌دهد. عرضه گاز مایع (GNL) کشورهای اوپک در سال ۲۰۱۵، حدود ۶/ ۰۱ میلیون بشکه در روز تخمین زده می‌شود که نسبت به سال۲۰۱۴، حدود ۱۹۰ هزار بشکه در روز افزایش خواهد یافت. همچنین پیش‌بینی می‌شود تولید (GNL) کشورهای اوپک در سال ۲۰۱۶ به ۶/ ۱۸ میلیون بشکه در روز برسد.

عرضه نفت کشورهای غیر‌اوپک

عرضه نفت کشورهای غیراوپک در سال ۲۰۱۵حدود ۴۶/ ۵۷ میلیون بشکه در روز تخمین زده شده است که نسبت به گزارش ماه قبل اوپک ۹۰ هزار بشکه در روز افزایش نشان می‌دهد. شایان ذکر است تولید نفت غیراوپک در سال ۲۰۱۵ در مقایسه با سال قبل حدود ۹۶۰ هزار بشکه در روز افزایش می‌یابد. دلیل افزایش تولید سال ۲۰۱۵ نسبت به گزارش ماه قبل، تولید بیش از حد انتظار در سه ماهه دوم سال ۲۰۱۵ بوده است که بیشتر در نواحی دریای شمال، چین، کلمبیا، روسیه و ایالات متحده آمریکا اتفاق افتاده است. وضعیت تولید نفت از میادین غیرمتعارف آمریکا، احتمال تغییر در نحوه دریافت مالیات در روسیه، مسائل مالی در برزیل و مشکلات سیاسی در خاورمیانه باعث شده است پیش‌بینی تولید در سال ۲۰۱۵ برای این کشورها با شرایط عدم اطمینان مواجه شود.

نکته قابل توجه دیگر در عرضه کشورهای غیراوپک در ماه ژوئیه، افزایش تولید نفت عمان بود، تولید نفت این کشور در ماه ژوئیه، به حدود یک میلیون بشکه در روز رسید. با این وجود به‌دلیل سطح پایین قیمت نفت در بازارهای جهانی، تامین مالی پروژه‌های نفتی این کشور با مشکل مواجه است. پیش‌بینی می‌شود تولید نفت آمریکا نیز با ۹۵۰ هزار بشکه در روز به ۸۶/ ۱۳ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۵ برسد. شایان ذکر است تولید ۲ میدان اصلی نامتعارف آمریکا در تگزاس شامل میدان‌های پرمیان و ایگل فورد با ۴۲ هزار بشکه کاهش در ماه مه به ۶۶/ ۳ میلیون بشکه در روز رسید. این در حالی است که تولید نفت شیل در داکوتای شمالی با ۳۲ هزار بشکه در روز افزایش، بالغ‌بر ۲/ ۱ میلیون بشکه در روز بود.

تقاضای جهانی نفت

بنابر گزارش ماه اوت اوپک، افزایش تولید در آمریکا و OECD منجر به افزایش غیر‌منتظره تولید در کشورهای اروپایی و پیش‌بینی تقاضای جهانی نفت به میزان ۹۰ هزار بشکه نسبت به گزارش ماه قبل شد. بر اساس این گزارش با پیش‌بینی رشد تقاضای جهانی نفت به میزان ۳۸/ ۱ میلیون بشکه در روز نسبت به سال ۲۰۱۴ (۱۵/ ۱ درصد افزایش نسبت به ۲۰۱۴) تقاضای نفت جهان در سال ۲۰۱۵ به ۹۲/ ۷۰ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. همچنین پیش‌بینی تقاضای نفت جهان برای سال ۲۰۱۶ نسبت به گزارش پیشین بدون تغییر و با ۳۴/ ۱ میلیون بشکه افزایش نسبت به سال ۲۰۱۵ (۴۴/ ۱ درصد افزایش)، ۰۴/ ۹۴ میلیون بشکه در روز اعلام شد.

تقاضای آمریکا

در پی افزایش تقاضای نفت از ماه نوامبر سال ۲۰۱۴، تقاضای ماهانه نفت آمریکا همچنان روند افزایشی خود را حفظ کرده و تقاضای نفت این کشور نسبت به زمان مشابه سال گذشته در ماه مه به ۳/ ۳ درصد افزایش داشته است. با این حال تقاضا برای تمام انواع فرآورده‌ها با افزایش همراه نبوده است. کاهش تولید صنعتی و جایگزینی سوخت سبب کاهش تقاضای میان تقطیر و نفت کوره شده و بخشی از کاهش تقاضای این دو فرآورده با افزایش تقاضای بنزین، سوخت جت و پروپان جبران شده است. تقاضای بنزین تحت‌تاثیر کاهش قیمت این فرآورده و افزایش مسافت طی شده با وجود بهبود کارآیی سوخت، در ماه مه نسبت به ماه مشابه در سال گذشته افزایش یافت. در پنج ماه اول سال ۲۰۱۵، تقاضای نفت آمریکا نسبت به زمان مشابه در سال قبل ۴۸۰ هزار بشکه افزایش یافته و تقاضا برای بیشتر فرآورده‌ها به‌خصوص در بخش حمل‌و‌نقل شامل بنزین، میان تقطیر و سوخت جت با افزایش همراه بوده است و تقاضای پروپان بدون تغییر بوده و با تحولات قیمت نیز همراستا است.

اطلاعات اولیه هفتگی ماه‌های ژوئن و ژوئیه اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) نشان می‌دهد که تداوم افزایش تقاضای بنزین و میعانات ضمن کاستن از تاثیر منفی کاهش تقاضای نفت کوره در نهایت منجر به افزایش تقاضای نفت این کشور شده و تقاضای نفت در ماه ژوئن و ژوئیه به‌ترتیب نسبت به ماه‌های مشابه سال قبل ۹/ ۲ و ۷/ ۱ درصد بالاتر بوده است.

رشد تقاضای نفت آمریکا برای سال ۲۰۱۶ نسبت به سال ۲۰۱۵، با رشدی کمتر نسبت به رشد تقاضا در سال ۲۰۱۵، بدون تغییر و ۲۸۰ هزار بشکه در روز برآورد شده است.

تقاضای اروپا

در منطقه اروپا روند افزایش تقاضا در ماه ژوئن نیز ادامه یافت. با این وجود از شدت افزایش نسبت به افزایش تقاضای ماه‌های قبل که تحت‌تاثیر هوای سرد فصل ابتدایی سال ۲۰۱۵ بوده، کاسته شده است. باوجود تحولات مثبت اقتصادی ماه اخیر، ادامه نگرانی از اقتصاد برخی از بخش‌های این منطقه تحولات تقاضا در سال‌های ۲۰۱۵ و۲۰۱۶ را با عدم اطمینان مواجه کرده است.

اطلاعات تقاضای ۶ ماه اول سال ۲۰۱۵ چهار کشور بزرگ آلمان، فرانسه، ایتالیا و انگلیس نشان می‌دهد که تقاضا نسبت به زمان مشابه سال قبل ۱/۲ درصد رشد داشته و افزایش تقاضا در بخش حمل‌و‌نقل و صنعت عامل عمده افزایش تقاضا بوده است. افزایش تقاضا در بخش حمل‌و‌نقل با رشد ۸ درصدی فروش خودرو در شش ماه ابتدایی سال در اروپا مطابقت دارد. تحولات تقاضای نفت اروپا در ادامه سال ۲۰۱۵ نسبت به گزارش قبل مثبت ارزیابی شده و با عدم اطمینان‌های بزرگی در مورد نحوه تحولات اقتصادی منطقه همراه است. همچنین سیاست‌های اعمال مالیات سنگین بر مصرف نفت و جایگزینی سوخت عوامل دیگری هستند که سبب تداوم کاهش تقاضا خواهند شد. امید به بهبود وضعیت اقتصادی برخی از کشورها در سال ۲۰۱۵ و کاهش قیمت نفت سبب شده تا تقاضای نفت این منطقه در سال ۲۰۱۵ با ۱۱۰ هزار بشکه افزایش پیش‌بینی شود. همچنین پیش‌بینی می‌شود تقاضای نفت اروپا به میزان اندک ۱۰ هزار بشکه در روز افزایش یابد.

بررسی اقتصاد جهان

پیش‌بینی‌های رشد اقتصادی صندوق بین‌المللی پول در سال ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ در ماه ژوئیه در سطح ۲/۳ و ۵/۳ درصد باقی ماند. بر همین اساس پیش‌بینی می‌شود کشورهای OECD نیز در سال آینده میلادی ۱/۲ درصد رشد داشته باشند.

پیش‌بینی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد روند کاهش رشد اقتصادی چین در سال آینده میلادی همچنان تداوم خواهد داشت و رشد اقتصادی این کشور از ۹/۶ درصد در سال‌جاری میلادی به ۵/۶ درصد در سال ۲۰۱۶ کاهش خواهد یافت. برخلاف چین رشد اقتصادی هند طبق برآوردهای صورت گرفته از ۷/۷ درصد در سال ۲۰۱۵ به ۹/۷ درصد ارتقا خواهد یافت. علاوه‌بر این و با وجود مشکلات فراوان اقتصادی در کشورهای برزیل و روسیه انتظار می‌رود روسیه و برزیل در سال آینده میلادی از رکود جاری حاکم در این کشورها رهایی یابند؛ بنابراین مهم‌ترین عوامل مثبت رشد اقتصادی برای سال ۲۰۱۶ تداوم بهبود اقتصادی در OECD و تا حدودی هند است، اما در مجموع به نظر می‌رسد همچنان ریسک‌های منفی وزن بیشتری را نسبت به عوامل مثبت داشته باشند. از جمله مهم‌ترین ریسک‌های منفی که باید مورد توجه قرار گیرد حجم بسیار زیاد بدهی‌های دولتی در حوزه اروپا، احتمال افزایش نرخ بهره در آمریکا و افزایش نگرانی‌ها درخصوص پیامدهای مازاد ظرفیت در چین است.

علاوه‌بر این باید قدرت ژاپن را برای بازیافت رشد اقتصادی و متوازن سازی بودجه دولتی نظاره کرد. اوپک در گزارش ماه آگوست خود تنها پیش‌بینی رشد اقتصادی برزیل برای سال ۲۰۱۵ را بازنگری کرده که این کشور ۳/۰- درصد رشد را تجربه می‌کند. در مجموع پیش‌بینی رشد اقتصادی برای سال ۲۰۱۵ در سطح ۲/۳ درصد گزارش شده است که نسبت به ماه ژوئن تغییری را نشان نمی‌دهد.

طبق گزارش موسسه مارکیت، شاخص مدیران خرید صنعتی جهانی در ماه ژوئیه در سطح ۵۱ بود که نسبت به سطح ماه قبل تغییری را نشان نمی‌دهد.

این ارقام طی ۲۲ ماه گذشته کمترین مقدار گزارش شده است. شاخص مدیران خرید صنعتی برای بازارهای نوظهور نیز در ماه ژوئیه در سطح ۵۰ واحد بود که نسبت به ماه قبل ۷/۰ واحد کاهش را نشان می‌دهد. نکته اساسی در این خصوص تداوم روند کاهش این شاخص در ماه‌های اخیر است.

برآورد سال 2015

تقاضا برای نفت اوپک برای سال ۲۰۱۵ بدون تجدید نظر برآورد شد. به این ترتیب تقاضا برای نفت اوپک در سطح ۲۳/۲۹ میلیون بشکه در روز برآورد شد که ۲۴۰ هزار بشکه در روز بالاتر از سال ۲۰۱۴ خواهد بود تقاضا برای نفت اوپک در سه ماه اول ۱۰۰ هزار بشکه در روز مورد تجدید نظر صعودی قرار گرفت، اما در سه ماه بعدی تغییری نداشت. در واقع تجدیدنظر صعودی تولید غیر‌اوپک افزایش برآورد تقاضا را خنثی کرد.

تقاضا برای نفت اوپک در سه ماه اول در مقایسه با زمان مشابه در سال ۲۰۱۴ به میزان ۸۰۰ هزار بشکه در روز پایین تر بود و در سه ماه دوم نسبت به زمان مشابه سال قبل تغییری نداشت. همچنین تقاضا برای نفت اوپک در سه ماه سوم ۴۰۰ هزار بشکه در روز و در سه ماه چهارم نیز نسبت به زمان مشابه بالاتر خواهد بود.

به هر حال توزیع فصلی تقاضا نشان می‌دهد که تقاضا برای نفت اوپک در سه ماه اول سال ۲۰۱۵ در سطح ۹۴/۲۷ میلیون بشکه در روز، در سه ماه دوم به ۹۴/۲۷ میلیون بشکه و در سه ماه سوم به ۱۷/۳۰ میلیون بشکه در روز رسیده است که در سه ماه چهارم به ۴۷/۳۰ میلیون بشکه در روز بالغ خواهد شد.

پیش‌بینی سال 2016

تقاضای نفت اوپک برای سال ۲۰۱۶ به میزان اندکی مورد تجدید نظر صعودی قرار گرفت و در سطح ۱۲/۳۰ میلیون بشکه در روز برآورد شد که ۸۹۰ هزار بشکه در روز بیشتر از سال ۲۰۱۵ خواهد بود. تقاضای نفت اوپک در سه ماه دوم سال ۱۰۰ هزار بشکه در روز افزایش می‌یابد؛ اما برای سایر سه ماهه‌ها تغییری ندارد.

در این میان انتظار می‌رود تقاضا برای نفت اوپک در سه ماه اول ۵/۱میلیون، در سه ماه دوم ۳/۱ میلیون، در سه ماه سوم ۷۰۰ هزار و در سه ماه چهارم ۱۰۰ هزار بشکه در روزبیشتر از زمان مشابه سال ۲۰۱۵ باشد. به هر حال توزیع فصلی تقاضا نشان می‌دهد تقاضا برای نفت اوپک در سه ماه اول به ۴۷/۲۹، در سه ماه دوم به ۵۹/۲۹، در سه ماه سوم به ۵۸/۳۰ و در سه ماه چهارم به ۵۸/۳۰ میلیون بشکه در روز برسد.