فرش قرمز برای سرمایه‌گذاران

لیز دوست

خبرنگار ارشد بی‌بی‌سی

وقتی شهری ناگهان تبدیل به یکی از مقاصد سفر وزرای دولت‌های جهان می‌شود، می‌دانید که اهمیت سیاسی آن افزایش یافته است. این اتفاقی است که برای تهران افتاده است.

توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ که در ۱۴ جولای در وین اعلام شد، برنامه‌های روزانه بسیاری از مقامات را تغییر داد. اولین کسی که به پایتخت تهران رسید، زیگمار گابریل، معاون صدراعظم آلمان و وزیر اقتصاد این کشور بود که با هیاتی ۱۰۰ نفره شامل رهبران صنایع و مالی آلمان به تهران رفت.

بعد نوبت به فدریکا موگرینی، نماینده عالی سیاست خارجی اتحادیه اروپا رسید که اولین دیدار رسمی خود را از تهران انجام دهد. این دیپلمات ارشد اروپایی، نقشی کلیدی در مراحل پایانی مذاکرات فشرده هسته‌ای که بیش از دو سال به طول انجامیده بود، داشت. این مذاکرات در مقاطعی به شکست نزدیک شده بود.

اکنون موگرینی می‌خواهد نقشی پیشرو در اجرای توافق وین بازی کند، کاری که مورد درخواست همه و دشوار است. حالا باید مطمئن شد توافقی که به سختی به دست آمده، اجرا می‌شود و این کار آسانی نیست. ایران در این فرآیند بخشی از فعالیت‌های هسته‌ای خود را محدود می‌کند و در برابر آن قدرت‌های عمده جهانی تحریم‌ها علیه ایران را حذف می‌کنند.

و این تنها دلیل اینکه ایران هم اکنون زیر ذره‌بین است، نیست. خود برنامه‌های سفر خانم موگرینی نشانه‌هایی در بر دارد. او سفر خود را از ریاض شروع کرد و اولین دیدار خود را با عادل الجبیر، وزیر خارجه سعودی انجام داد، کسی که اخیرا «مواضع خصمانه» ایران را محکوم کرده بود.

این به آن معنا است که خانم موگرینی وقتی به تهران رسیده، اطلاعات کاملی را در مورد نگرانی‌های کشورهای عربی در مورد توافق هسته‌ای جمع‌آوری کرده است. کشورهای عربی از این در هراسند که توافق هسته‌ای، نقش ایران را در منطقه پررنگ‌تر کند.

وقتی یک سال پیش با کاترین اشتون که خانم موگرینی جایگزین او شده، به تهران رفتم، هیچ‌کس از نهایی شدن توافق مطمئن نبود، اما تهران شهری به نظر می‌آمد که در انتظار توافق بود اما در میان ایرانیان محافظه‌کارتر هم حساسیتی وجود داشت که نکند توافق هسته‌ای اسب تروایی باشد که غرب با آن می‌خواهد در امور داخلی ایران دخالت کند. محافظه‌کاران در این داستان به موارد حقوق بشر و آزادی‌های شخصی و سیاسی اشاره داشتند.

توافق هسته‌ای هنوز به طور کامل اجرا نشده است، اما نشانه‌های تغییر را همین حالا هم می‌توان دید. از یک سال قبل، شمار گردشگران اروپایی در ایران دوباره شروع به جهش کرد. وقتی ما در ایران بودیم، در ابتدای ورودی بازار بزرگ تهران به گروه بزرگی از گردشگران آلمانی برخوردیم که از میهمان‌نوازی ایرانیان شگفت زده شده بودند. حالا حتی کشورهایی مانند بریتانیا، که سفارتش در تهران در سال ۲۰۱۱ مورد حمله واقع شد، توصیه‌های خود درباره سفر به ایران را تعدیل کرده‌اند. دولت بریتانیا اعلام کرده که در دولت حسن روحانی، خصومت‌ها با ایران کاهش یافته است.

یک سال پیش، در لابی‌های هتل‌های تهران، افراد زیادی از کشورهای آسیایی، عرب و آفریقایی حضور داشتند که علاقه خود و کشورشان را به کشوری با جمعیت و ظرفیت بالا ابراز می‌کردند. ایران، تحت رژیم تحریم‌ها هم مقصد مقام‌ها و سرمایه‌گذاران بود و اکنون شاهد افزایش چنین سفرهایی است.

حالا جریان بزرگی از مدیران کسب‌وکار از غرب گرفته تا روسیه و چین و بسیاری دیگر از کشورها امید دارند که از فرصت‌های کسب‌وکار در ایران بهره‌مند شوند و گشایش در مورد ایران را فراخ‌تر کنند.

وقتی اتحادیه اروپا در بروکسل به طور متفق‌القول توافق هسته‌ای ایران را تایید کرد، خانم موگرینی دوباره این پیروزی دیپلماتیمک را در حل صلح‌آمیز یک چالش عمده بدون شلیک حتی یک گلوله،

ستود. این حس پیروزی چنان نیرومند بود که این دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا بر اساس آن به سراغ موضوع دیگری رفت و از تلاش برای حل مشکل فلسطین سخن گفت.

اما چالش‌های دیپلمات‌های ارشد جهان در مورد توافقی که هنوز مورد مناقشه است تازه آغاز شده است. آنچه در کنار این سفرهای رسمی، در خیابان‌ها و مهم تر از آن پشت درهای بسته شنیده می‌شود، مهم است، اما اهمیت این سفرها در هر حال آشکار شدن است.

تنها چند ساعت پس از اینکه خانم موگرینی با ایرانی‌ها خداحافظی کرد، فابیوس، وزیر خارجه فرانسه وارد تهران شد. در ماه سپتامبر هم رئیس‌جمهوری اتریش که توافق در پایتخت کشور خودش به سرانجام رسید به ایران خواهد رفت تا اولین رئیس دولتی باشد که پس از نهایی شدن توافق به تهران می‌رود.

حسی وجود دارد که صفحه جدیدی در تاریخ نوشته خواهد شد، با این حال هیچ قطعیتی در مورد اینکه این بخش چگونه به رشته تحریر در خواهد آمد، وجود ندارد.