توافق ایران مهم‌تر از بحران یونان

الن کوهلر

روزنامه نگار ارشد مالی

توافق هسته‌ای ایران برای اقتصاد و بازارهای جهان بسیار مهم‌تر از بیچارگی‌های یونان است.

یونان کشوری کوچک است که با کمک‌های دیگر کشورهای اروپایی به بقای خود ادامه می‌دهد زیرا پس از ۱۵ سال از پیوستن به یورو، هنوز نتوانسته راهی به‌جز کاهش ارزش پول خود پیدا کند. این وضعیت به‌زودی تغییر نخواهد کرد، اگر اصلا راهی برای آن یافت شود.

اما ایران کشوری ۷۷ میلیون نفری- ۷ برابر یونان- است که پس از ۳۶ سال حضور در نیمکت ذخیره‌ها، دوباره به زمین بازی اقتصاد جهان ملحق می‌شود. ایران حدود ۴۰ سال پیش رد سریعی داشت و کشوری غربگرا و ثروتمند بود، اما شاه و خانواده او بیشتر پول موجود را از خیز نفتی دهه ۱۹۷۰ به دست آورده بودند و اقدامات ریاضتی برای کنترل تورم افسارگسیخته، به شدت شکاف بین فقیر و غنی را افزایش داد. نتیجه این شکاف، انقلاب ایران بود.

در آن زمان، اقتصاد ایران به لحاظ اندازه و ظرفیت، مشابه اقتصادهای تایوان و کره بود، اما آسیا مسیر دیگری را رفت. بیشتر تمرکز تجاری در جریان گفت و گوهای هسته‌ای در وین پیرامون تاثیر این مذاکرات بر بازار نفت بود، چراکه تحریم‌های سخت تحمیل شده بر ایران در سال ۲۰۱۲ روزانه بیش از یک میلیون بشکه نفت را از بازار حذف کرده بود.

آژانس بین‌المللی انرژی گفته که ایران در صورت رفع تحریم‌ها می‌تواند روزانه بین ۶۰۰ تا ۸۰۰ هزار بشکه نفت به تولید خود بیفزاید. علاوه‌بر این، ایران می‌تواند باعث کاهش قیمت‌ها نیز بشود. درحالی‌که اغلب گفته می‌شود ایران برای توازن بخشیدن به بودجه خود نیاز به نفت ۱۳۰ دلاری دارد، تهران احتمالا بیشتر به پول نقدی که از نفت ارزان به دست می‌آید علاقه دارد. بر اساس داده‌هایی که وال استریت ژورنال به چاپ رسانده، ایران از یک بشکه نفت ۵۰ دلاری، ۴۰ دلار سود می‌کند.

در هر حال اثرات گسترده‌تر حضور دوباره ایران در اقتصاد جهان می‌تواند بر تاثیرات خاص این بازگشت بر بازار نفت سایه بیفکند ولی تولیدکنندگان نفت مشکلات بسیار بیشتری از حضور دوباره یک تولیدکننده بزرگ دیگر، پیش رو دارند، مثلا کاهش هزینه تولید انرژی خورشیدی. علی النعیمی، وزیر نفت عربستان سعودی هشدار داده که تقاضا برای نفت ممکن است تا میانه قرن حاضر از دست برود، او مدتی است از دیگر منبع طبیعی بزرگ عربستان یعنی نور خورشید سخن می‌گوید.

هرچه باشد، حقیقت کلیدی توافقی که با ۲۰ماه مذاکره سخت بالاخره در وین به نتیجه رسید این است که رئیس جمهور ایران، حسن روحانی واقعا می‌خواست به توافق برسد. توافق وین بازگشایی اقتصادی تحت فشار را نشان می‌دهد. واضح است که این توافق، به بزرگی بازگشایی درهای اقتصاد چین در سال ۲۰۰۱ وقتی که چین به سازمان تجارت جهانی پیوست، نیست، اما توافق هسته‌ای ایران در هر حال توافقی بسیار قابل ملاحظه است.چین حالا دیگر موتور مصرف شده است، دست‌کم در حال حاضر و رشد جهان باید از اقتصادهای نوظهور دیگری منشا بگیرد. توافق هسته‌ای ایران، اقتصاد نوظهور دیگری را بروز داده است.