سیاست بدون برنده

دکترطهماسب مظاهری رئیس‌کل اسبق بانک مرکزی نرخ تورم بالا به همراه نوسان‌های زیاد، اثرات نامطلوبی بر فرآیند رشد و توسعه اقتصادی و نیز عدالت اجتماعی دارد. کارنامه تورم در ایران در مقایسه با دیگر کشورهای جهان نشان می‌دهد در حالی که متوسط نرخ تورم در کشورهای صنعتی، در حال توسعه و کشورهای آسیایی، نزولی بوده و به سطوح تک رقمی رسیده، در ایران هم از نظر سطح و هم از نظر روند، وضعیت قابل قبولی مشاهده نمی‌شود. نرخ تورم در ایران همچنان دو رقمی و بی‌ثبات است. ایران در سال‌های اخیر همواره با تورم بالا مواجه بوده است؛ به طوری که با داشتن نرخ تورم حدود ۱۸ درصدی در سال ۱۳۸۶ چهارمین کشور دارای تورم بالا بوده‌است. همچنین متوسط نرخ تورم در ایران از سال ۱۳۵۸ تاکنون بالغ بر ۱۷ درصد برآورد شده است که در سطح خاورمیانه بالاترین نرخ تورم بوده و پنجمین نرخ بالای تورم در سطح جهان است. در حالی که میانگین نرخ تورم در کشورهای خاورمیانه برابر با ۳/ ۳ درصد است از دهه ۹۰ میلادی تمایل اغلب کشورها در دستیابی به اهداف تورم پایین و یک رقمی (حتی به کمتر از پنج درصد) باعث شده طبقه‌بندی بین‌المللی کشورهای دارای تورم بالا تغییر یابد. بنابراین امروزه عزمی جدی در مبارزه با تورم در میان کشورهای جهان وجود دارد که ایران نیز نمی‌تواند از این قاعده مستثنی باشد. با افزایش تورم بیش از اندازه (معمولا بالای ۲۰ درصد) سیستم اقتصادی کشور به هم می‌ریزد و تمام اقشار جامعه و دهک‌های درآمدی از این به هم‌ریختگی آسیب می‌بینند. از این بازندگان بزرگ می‌توان دولت را نام برد. در طولانی‌مدت دولت گمان می‌کند با افزایش تورم خزانه دولتی افزایش می‌یابد؛ در حالی که این‌طور نیست و در بلندمدت این امر به ضرر دولت است. در نهایت که تورم پایین، باثبات و از همه مهم‌تر قابل پیش‌بینی، رویکرد صحیح برای اقتصاد است. اگر تورم پایین و قابل پیش‌بینی باشد، آسان‌تر می‌توان آن را در قراردادهای تعدیل قیمت و نرخ‌های بهره گنجاند و اثرات اختلال‌زای تورم کاهش خواهد یافت. به علاوه با دانستن اینکه قیمت‌ها در آینده، اندکی بالاتر خواهند رفت، به مصرف‌کنندگان انگیزه می‌دهد تا خریدهایشان را زودتر انجام دهند که فعالیت اقتصادی را تقویت می‌کند. بیشتر بانک‌های مرکزی هدف اصلی سیاست‌گذاری خود را تورم پایین و باثبات قرار دادند که سیاست هدف‌گذاری تورم نامیده می‌شود. آنچه در مورد بحث تورم در ایران وجود دارد این است که شاید در سال‌هایی شاهد کاهش تورم بوده‌ایم؛ ولی تورم هنوز ریشه‌کن نشده است.