زلزله؛ فرصتی برای رونق دوباره

نویسنده: چارلی کمپبل منبع: هفته‌نامه تایم نپال یکی از فقیرترین کشورهای آسیایی است و وضعیت شاخص‌های اقتصادی این کشور بسیار نگران کننده است. در زلزله اخیر که ۵۹ ناحیه از ۷۵ ناحیه این کشور را تخریب کرد، هزاران نفر کشته شدند و اقتصاددان‌ها معتقدند ضعف ساختارهای اقتصادی این کشور سبب شده خسارت‌ها شدت یابد و بهبود شرایط به سال‌ها زمان احتیاج داشته باشد. به دلیل فقر گسترده و تداوم بحران سیاسی در سال‌های اخیر، استانداردهای ساخت مسکن در نپال بسیار پایین است و بر همین مبنا، تاثیر زلزله بر بخش‌های مختلف اقتصاد به ویژه مسکن شدید بوده است. بسیاری از اقتصاددان‌ها معتقدند در شرایطی که بخش‌های بزرگی از زیرساخت‌های نپال از جمله هتل‌ها، فرودگاه‌ها و جاده‌ها در اثر زلزله شدید از میان رفته اند یا به شدت تخریب شده اند، برنامه ریزی برای بازسازی با اختصاص بودجه مناسب و مدیریت صحیح می‌تواند این کشور را در مسیر توسعه اقتصادی و کاهش نرخ بیکاری قرار دهد.

در زلزله اخیر، بخش کشاورزی خسارت بسیار کمتری دیده است و فعالیت‌ها در این بخش می‌تواند به رونق اقتصادی کمک کند. البته رانش زمین یا کشته شدن کشاورزان در اثر زلزله دو عاملی است که ممکن است سبب ضعف بخش کشاورزی در کوتاه مدت شود. کارشناسان اعلام کرده اند، دو بخش گردشگری و تولید برق نقاط قوت اقتصاد نپال در آینده خواهند بود. سهم بخش گردشگری در دو سال اخیر در اقتصاد نپال افزایش یافته است و حضور گردشگران پس از ثبات نسبی شرایط، افزایش خواهد یافت.

در بخش تولید برق، نپال از مزیت نسبی برخوردار است. در این کشور بیش از ۶ هزار رودخانه به طول ۲۸ هزار مایل وجود دارد، به‌گونه‌ای که نپال از لحاظ منابع آبی داخلی در جهان در جایگاه دوم قرار گرفته است. بخش تولید برق در نپال یک منبع مهم سرمایه‌گذاری برای دو اقتصاد بزرگ همسایه نپال یعنی چین و هند است. تخمین زده شده که در نپال می‌توان ۸۰ هزار مگاوات برق تولید کرد و این میزان برق برای تامین برق مورد نیاز کل کشور آلمان کافی است. این در حالی است که اکنون تنها ۷۰۰ مگاوات برق در نپال تولید می‌شود. البته توسعه پروژه‌های تولید برق در نپال با موانع بزرگ نظیر شرایط بد آب و هوایی مواجه است و این موانع اجرای پروژه‌ها را گران می‌کند. هند پروژه جدید ساخت یک سد برای تولید ۹۰۰ مگاوات برق را در نپال آغاز کرده و این پروژه حدود ۴/ ۱ میلیارد دلار هزینه در بر خواهد داشت.

با این حال بخش تولید برق در نپال آینده‌ای بسیار روشن دارد و زلزله اخیر نمی‌تواند انگیزه سرمایه‌گذاران برای حضور در این بخش را کاهش دهد. همه می‌دانند که نپال کشوری زلزله خیز است بنابراین پروژه‌های تولید برق در این کشور با در نظر گرفتن شرایط زمین شناختی نپال انجام می‌شود.

بنا به اعلام واحد اطلاعات اکونومیست، رشد اقتصاد نپال از پیش کمتر از نرخ رشد همسایگان این کشور بوده است و برای سال جاری با توجه به زلزله رخ داده، نرخ رشد به احتمال زیاد بین ۲/ ۴ تا ۶/ ۴درصد خواهد بود. اما از سال آینده با اجرای پروژه‌های جدید زیرساختی، نرخ رشد بالاتر از این ارقام خواهد بود. طی سال‌های آینده پولی که کارگران نپال از خارج می‌فرستند، نقش بزرگ‌تری در رشد اقتصاد این کشور خواهد داشت.اما پیش‌شرط تاثیرگذاری بخش گردشگری و به ویژه زیرساخت‌ها در رونق اقتصاد نپال رفع تنش‌های سیاسی در این کشور و مبارزه واقعی با فساد مالی و اداری است. نپال از لحاظ فساد مالی در فهرست سازمان بین‌المللی شفافیت در بین ۱۷۵ کشور در جایگاه ۱۲۶ قرار دارد و این وضعیت مانعی بزرگ برای پیشرفت پروژه‌های زیرساختی و جذب موثر سرمایه‌گذاری‌ها در بخش‌های مهم اقتصاد است. نقش بخش زیرساخت‌ها در هر اقتصاد و توسعه آن اقتصاد، بسیار مهم و حیاتی است به ویژه در کشورهای در حال توسعه حوزه آسیا- پاسیفیک فرصت‌های بسیار بزرگی در حوزه توسعه زیرساخت‌ها وجود دارد زیرا در کشورهای این منطقه میزان سرمایه‌گذاری‌ها طی سال‌های اخیر کمتر از ظرفیت‌ها بوده است. این شرایط در اقتصادهای توسعه یافته مشاهده نمی‌شود.

شرایط اقتصادی نپال در مقایسه با دیگر کشورهای حوزه آسیا- پاسیفیک بدتر است اما نمی‌توان گفت امیدی به رونق اقتصادی این کشور وجود ندارد. تخمین زده شده که بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ آسیا برای حفظ نرخ کنونی رشد اقتصادی خود به ۸ هزار میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیازمند است که باید در بخش‌های آب، شبکه حمل و نقل، شبکه مخابرات و تاسیسات این قاره صورت گیرد. از آنجا که آسیا موتور رشد اقتصادی جهان باقی مانده است سرمایه‌گذاری‌های دولتی و خصوصی در زیرساخت‌های تک تک کشورهای این قاره اهمیت زیادی برای اقتصاد جهان دارد.

با آنکه شرایط نامساعد زمین شناختی و آب و هوایی نپال سبب شده از جذابیت این کشور برای سرمایه‌گذاران خارجی کاسته شود اما نپال نقاط قوت و مزیت‌هایی دارد که استفاده از آنها برای اقتصاد منطقه مفید و حتی ضروری است. با توجه به آنچه گفته شد، خسارت عظیم زلزله شدید در نپال فرصتی پدید آورده تا این کشور از نو و با دیدگاهی بلند مدت بازسازی شود.

در این میان، داشتن دیدگاه بلندمدت به سرمایه‌گذاری‌ها و غلبه بر موانعی نظیر ناآرامی‌های سیاسی و فساد مالی سبب اجرای بهتر پروژه‌های بازسازی این کشور خواهد شد. در بسیاری از کشورهای آسیایی نظام قانونی برای اجرای موثر سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه زیرساخت‌ها فراهم نیست. این مشکل در مورد نپال شدیدتر است. قدم نخست برای نپال شناسایی نقاط ضعف اصلی در چارچوب قانونی سرمایه‌گذاری‌ها و رفع این نقاط ضعف است. با توجه به شرایط ویژه این کشور باید قوانینی جدید تدوین شود تا عامل تشویق سرمایه‌گذاری خارجی باشد. عامل بعدی، به وجود آمدن نهادهایی برای هدایت سرمایه‌گذاری‌ها به سمت حوزه‌های ضروری و رونق بخش به اقتصاد است.