حمیدرضا آریان‌پور: نشست روز جمعه سازمان کشورهای صادرکننده نفت، اوپک، چنان که انتظار می‌رفت به تثبیت سطح رسمی تولید انجامید. با این همه حتی با حرکت همسو با انتظارات اوپک نیز بحث‌های چندین ماهه درباره نقش اوپک در بازارهای نفت و جنگ بیشتر کشورهای عضو این گروه نفتی با تولیدکنندگان نفت غیرمرسوم ادامه دارد.


ائتلافی نیرومند در اوپک به رهبری عربستان وجود دارد که خواهان پایین ماندن قیمت‌های نفت خام برای چند ماه یا در صورت نیاز چند سال است. گرچه هدف سیاسی این ائتلاف تشدید فشار اقتصادی بر ایران، رقیب ژئوپلیتیک منطقه‌ای و همچنین روسیه دردسرساز بزرگ متحدان آمریکایی و اروپایی اعضای این گروه است، اهداف اقتصادی نیز در این داستان نقش بسیار پررنگی دارد. اعراب به رهبری عربستان به‌رغم میل کشورهایی مانند ایران و ونزوئلا سقف تولید اوپک را بالا نگه می‌دارند تا تولید نفت‌های غیرمرسوم از منابع رسی یا اعماق دریا مقرون به صرفه نباشد تا به این ترتیب چاه‌های نفتی رقیب تولیدکنندگان سنتی از دور خارج شوند. آنچه نشست ماه ژوئن اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت در وین را برجسته کرد، همین ابعاد رقابت اقتصادی بود تا در نبود واکنش شدید نمایندگان ایران به ادامه فشار عربستان، رسانه‌ها و کارشناسان اقتصادی بر عملکرد استراتژیک ریاض و متحدانش در خلیج فارس متمرکز شوند. عربستان چنان بر استراتژی خود پافشاری دارد که میزان تولید را «حقی حاکمیتی» دانسته، به این معنا که به باور مقام‌های این کشور، هر کشوری بدون توجه به سقف تعیین شده اوپک می‌تواند به هر میزانی نفت به بازارهای جهانی تزریق کند. اما آیا این استراتژی جواب داده است؟ شمار چاه‌های نفتی ایالات متحده در حال حاضر به کمترین میزان در 5 سال گذشته رسیده است، اما جالب اینجا است که میزان تولید نفت آمریکا با کاهش مواجه نشده است. حقیقت این است که کاهش شمار چاه‌های نفت آمریکا قیمت‌ها را از کف 5 ساله بالا برده تا جریان تازه پول به گسترش عملیات مستقر بینجامد.

پس ‌از تصمیم اوپک مبنی بر حفظ سطح تولید و با ادامه مازاد عرضه در جهان با توجه به تزریق نفت‌های غیرمرسوم به بازارها و همچنین عادت کردن بازارها به تنش‌های ژئوپلیتیک خاورمیانه، قیمت نفت احتمالا ضعیف خواهدماند. با این همه آنچه خودنمایی می‌کند این است که عدم افت قیمت‌ها در سطح مورد تمایل عربستان و ادامه کار تولیدکنندگان نفت غیرمرسوم نشان می‌دهد که اوپک نقش تعیین‌کننده خود در توازن بازار را تا حد زیادی از دست داده است. برخی کارشناسان معتقد هستند که اوپک نسبت به دهه‌های گذشته تبدیل به بازیگری ضعیف‌تر شده، گرچه مهم مانده و خواهد ماند.