مفهوم شوک «فرانک» در بازارها

تام دی کریستوفر نویسنده و برنامه‌ساز سی‌ان‌بی‌سی برخی کارشناسان معتقدند که تصمیم روز پنج‌شنبه بانک ملی سوئیس برای کنار گذاشتن سیاست پولی میخکوبی خزنده، بدترین تصمیم یک بانک مرکزی در دهه‌های گذشته است. دنیس گارتمن، دبیر «گارتمن لتر» می‌گوید: «این اقدام واقعا تصمیم احمقانه‌ای بود که ضرر و زیان هنگفتی را در سراسر جهان به تعداد زیادی از افراد وارد کرد.» پس از اعلام تصمیم بانک ملی سوئیس، فرانک در مقابل یورو ۳۰ درصد رشد کرد و گارتمن معتقد است که پیش‌تر باید نشانه‌هایی از چنین اقدامی صادر می‌شد؛ «این بانک مقادیر هنگفتی فرانک صرف خرید یورو کرده بود و قول داده بود به این روند ادامه دهد. مداخله برای دفاع از ارز دشوار است، اما مداخله برای پایین نگه داشتن ارز به سادگی به هدف خود می‌رسد.»

با ترک سیاست قبلی، میلیاردها دلار بلاتکلیف شده‌اند و برای بانک ملی سوئیس سخت است که از زیانی که سوئیسی‌ها دیده‌اند دفاع کند. مارک چندلر، رئیس بخش استراتژی بازارها در موسسه «براون برادرز هریمن»، می‌گوید که این اقدام بخشی از استراتژی مبارزه با تورم منفی بوده است. پیش از سال ۲۰۱۱ بانک ملی سوئیس تلاش کرد با خرید اوراق قرضه خارجی نوعی از تسهیل کمی را داشته باشد، اقدامی که در مبارزه با تورم منفی موفق نبود و این بانک ناچار شد در سال ۲۰۱۱ روی فرانک سرپوش ارزی بگذارد؛ «اما حالا این سیاست هم کنار گذاشته شده است. دلیل این اقدام مشکلات منطقه یورو نیست، گرچه من هم موافقم که پیش بینی تصویب خرید اوراق قرضه دولتی از سوی بانک مرکزی اروپا در نشست‌های آتی، بانک مرکزی سوئیس را وادار کرده که استراتژی قبلی خود را کنار بگذارد. مساله اصلی سقوط قیمت‌های نفت و کالاهای پایه است. بسیاری از کشورها در حال مبارزه با تورم منفی هستند.»

اما پیامدهای مالی تصمیم اخیر چیست؟ چندلر می‌گوید نگران سرمایه‌گذاران خرد در بازار ارز است. او انتظار دارد بازار اوراق قرضه ایالات متحده با رشد مواجه شود. او همچنین می‌گوید که برای سرمایه‌گذاران خرد و سازمانی چاره دیگری به جز حرکت به سوی بازارهای دارایی نمی‌ماند؛ «ارز بخش بسیار کوچکی از ذخایر جهانی است. این موضوع مهمی برای سفته‌بازان است. این برای برخی سرمایه‌گذاران نیز مهم است، اما در نهایت مساله این است که این موضوع نشانه فشار روی دیگر کشورها است که با سقوط قیمت نفت و کاهش تورم یا تورم منفی مواجه هستند. نتیجه این وضعیت رشد اندک است و این چالشی نه فقط برای بانک ملی سوئیس بلکه برای تمام بانک‌های مرکزی است.»

بوریس شلوسبرگ، مدیر اجرایی موسسه مدیریت دارایی «بی کی» می‌گوید: «اتفاقات روز پنج‌شنبه نشان می‌دهد که بانک مرکزی سوئیس به شکست سیاست‌های خود اعتراف کرده است. این شگفتی واقعا بزرگی بود. همه می‌دانستند که این بازار است که یورو و فرانک سوئیس را کاهش خواهد داد. من فکر می‌کنم مقام‌های بانک مرکزی سوئیس متوجه شدند که حفظ سقف تعیین شده در نرخ برابری ارزی برای همیشه به خصوص پس از تصویب سیاست تسهیل کمی بانک مرکزی اروپا اصولا ناممکن است.»

منطقه یورو اکنون در مرحله خطرناکی از بحران است. اسکات براون، اقتصاددان ارشد موسسه «ریموند جیمز» با اشاره به این موضوع می‌گوید: «سیاست مالی احتمالا می‌تواند موثر باشد، اما به لحاظ سیاسی به آخر خط رسیده است تا تسهیل کمی تنها سلاح باقی مانده برای بانک مرکزی اروپا باشد.» او می‌افزاید:«دو سال پیش، مساله قابلیت نجات این اتحادیه پولی بود، حالا مساله مبارزه با امکان تورم منفی یا دست‌کم دوره‌ای طولانی از رکود است.»

سوئیس، در شرایط تضاد با جنگ ارزی قراردارد. جنگ ارزی قراردارد. در حالی در میان نگرانی‌ها بر سر یورو، آلمان مقصد بسیاری از پروازها بود، حالا سرمایه به سوئیس و ایالات متحده منتقل می‌شود. با خروج بانک مرکزی سوئیس از بازارها برای خرید یورو، دلار و یورو تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. کثی لین، استراتژیست فارکس در موسسه «بی کی» می‌گوید احتمال افت بیشتر یورو دور از ذهن نیست. تصمیم بانک ملی سوئیس تلویحا تایید می‌کند که بانک مرکزی اروپا برنامه تسهیل کمی را اجرایی خواهد کرد. در حالی که ضعف یورو فشار را روی بانک مرکزی اروپا کم می‌کند، لین معتقد است که مساله مهم اندازه برنامه تسهیل کمی است؛ «۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیارد دلار می‌تواند نقطه شروع باشد. بنابراین این حجم این برنامه است که مورد توجه فعالان بازار است.» اگر نشست ۲۲ ژانویه بانک مرکزی اروپا باعث ناامیدی شود، یورو به نرخ برابری حداقلی خود می‌رسد.